教囝的法度

Kà Kiáⁿ ê Hoat-tō͘

文獻資訊

項目	資料
作者	無lo̍h名
卷期	台灣教會報/芥菜子
卷期	第523卷
日期	1928/10
頁數	18-19

白話字（原文數位化）

Kà Kiáⁿ ê Hoat-tō͘

1928.10.01 523 Koàn (KOÀ-CHHÀI-CHÍ TĒ 32 Hō) p.18-19

Tē chhit-chiuⁿ

Chún-chat

Chún-chat chit hāng, tē-it ū lī-ek lâng ê sin-thé, chiū-sī ta̍k hāng boē hō͘ i kè-thâu khì. Gín-ná chia̍h pêng-siông ê chia̍h-mi̍h tē-it ū lī-ek. Chá Eng-kok ê lú-ông I-to-lī-a soè-hàn ê sî, kan-ta chia̍h gû-lin mī-pau, kap pêng-siông ê peh-sìⁿ bô koh-iūⁿ. Tang-pêng chiah ê kok ê lâng ài chia̍h thn̂g, á-sī piáⁿ-á. Só͘-í lóng nńg-chiáⁿ bô la̍t, koh ū chi̍t khoán jiō-lîm pīⁿ ê chèng, tuì án-ni sí--ê chin choē. Gâu thiàⁿ-thàng koh m̄-bat ê lāu-bú, siông-siông ēng thn̂g-á piáⁿ-á hō͘ kiáⁿ-jî, tì-kàu āu-ji̍t chiâⁿ-choè chi̍t ê pîn-toāⁿ tham-chia̍h ê lâng. Só͘-í gín-ná hō͘ i pêng-siông ê chia̍h-mi̍h, chiū thang tit-tio̍h cheng-sîn ióng-kiāⁿ ê hok-khì.

Chia̍h hun tē-it ē hāi-tio̍h siàu-liân lâng, oē gāi-tio̍h i ê toā, soà hō͘ i ê cheng-sîn khuì-la̍t soe-jio̍k. Au Bí ta̍k-kok lóng ū kìm-lēng. Hoān-nā boē-hun ê tiàm, lóng m̄-chún boē 16 hè í-lāi ê lâng; uî-ke̍h ê tiàm, tek-khak kā i hoa̍t. o̍h-tn̂g iā kìm ha̍k-seng chia̍h-hun, só͘-í ê peh-sìⁿ lia̍h i pún-sin bô chia̍h-hun choè ū hok-khì. Bô chia̍h-hun ê lâng thang khah séng chîⁿ, koh hō͘ sin-thé ióng-kiāⁿ, lâi choè pa̍t lâng ê bô͘-iūⁿ. Pin-nn̂g iā-sī m̄-thang chia̍h, in-uī lah-sap bô chheng-khì, koh oē siong-hāi chhuì-khí tì-kàu siⁿ-thiàⁿ.

ìn-tō͘ kó͘-chá ê lâng lóng ài lim-chiú, I-ta̍t choân-su ê chheh, khah choē kóng lim-chiú ê lâng ū hok-khì; in tē-it hó ê chiú miâ-kiò sa-bān, hoan-e̍k chiū-sī hok-khì ê chiú. Siong-thoân ū toā ê sîn miâ-kiò Eng-tô͘-lia̍p tē-it hoaⁿ-hí lim-chiú; āu-tāi ê lâng, kìⁿ-nā pài i--ê, iā tio̍h o̍h i, só͘-í tì-kàu thong-kok lāi bô chi̍t-ê m̄-sī bô ài chia̍h-chiú ê lâng, chin khó-sioh ah. Kūn chi̍t-pah nî lâi pîn-toāⁿ tham-chia̍h ê hong-sio̍k pí í-chêng koh-khah hāi. ìn-tō͘ chá-chêng iáu-kú ū bô lim ê lâng, kin-á-ji̍t chin tuì-hoán, sǹg-sī ka-kiat-táⁿ tē-it. ìn-tō͘ bó͘ ji̍t-pò ū kì-chài chi̍t lūn kóng, Lán lâng lóng sī tng-sî ēng hó-chiú ê pân khǹg tī ba̍k-chêng, ēng che ka-kī êng-hoâ, hó phín-hēng ê, ióng-kiāⁿ ē, ū châi-lêng ê, lóng bia̍t-bô tī hit tiong-kan.

Nā lim-chia̍h boē oē chún-chat hit ê kiat-kó ê hāi, kám kóng oē chīn ah? oē liân-luī kiáⁿ-sun tāi-tāi bô soah. ài chia̍h-chiú ê lâng ê kiáⁿ-sun, i ê goân-khì tek-khak soe-jio̍k, i ê ē-kun ná-tn̂g ná-toā, kàu kiáⁿ-sun chiâⁿ khit-chia̍h, sīm-chì kui-ke bia̍t-bô. Choè pē-bú ê lâng, iàu-kín tio̍h kái-chiú, tio̍h sî-siông bián-lē kiáⁿ-jî.

漢羅（Ùi原文改寫）

教囝的法度

1928.10.01 523卷(芥菜子第32號) p.18-19

第七章

撙節

撙節這項，第一有利益人的身體，就是逐項袂予伊過頭去。囡仔食平常的食物第一有利益。早英國的女王I-to-lī-a細漢的時，干焦食牛奶麵包，佮平常的百姓無各樣。東爿chiah 的國的人愛食糖，抑是餅仔。所以攏軟chiáⁿ無力，閣有一款尿磷病的症，對按呢死--ê真濟。Gâu疼痛閣毋捌的老母，常常用糖仔餅仔予囝兒，致到後日成做一个貧憚貪食的人。所以囡仔予伊平常的食物，就通得著精神勇健的福氣。

食熏第一會害著少年人，會礙著伊的大，紲予伊的精神氣力衰弱。歐美逐國攏有禁令。凡若賣熏的店，攏毋准袂16歲以內的人；違逆的店，的確共伊罰。學堂也禁學生食熏，所以的百姓掠伊本身無食熏做有福氣。無食熏的人通較省錢，閣予身體勇健，來做別人的模樣。檳榔也是毋通食，因為lah-sap無清氣，閣會傷害喙齒致到生疼。

印度古早的人攏愛啉酒，I-ta̍t全書的冊，較濟講啉酒的人有福氣；in第一好的酒名叫sa-bān，翻譯就是福氣的酒。相傳有大的神名叫Eng-tô͘-lia̍p第一歡喜啉酒；後代的人，見若拜伊--ê，也著學伊，所以致到通國內無一个毋是無愛食酒的人，真可惜ah。近一百年來貧憚貪食的風俗比以前閣較害。印度早前iáu-kú有無啉的人，今仔日真對反，算是ka-kiat-táⁿ第一。印度某日報有記載一論講，咱人攏是當時用好酒的瓶囥佇目前，用這家己榮華，好品行的，勇健的，有才能的，攏滅無佇彼中間。

若啉食袂會撙節彼个結果的害，kám講會盡ah？會連累囝孫代代無煞。愛食酒的人的囝孫，伊的元氣的確衰弱，伊的禍根那長那大，到囝孫成乞食，甚至規家滅無。做爸母的人，要緊著改酒，著時常勉勵囝兒。