今不同古
Kim put-tông Kó͘
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台灣教會報 |
| 卷期 | 第523卷 |
| 日期 | 1928/10 |
| 頁數 | 2-3 |
白話字（原文數位化）
Kim put-tông Kó͘
K. P. S. G.
1928.10.01 523 Koàn p.2-3
Goá siū-tio̍h hó pêng-iú siāu-kài, chhoā goá tio̍h tuì kó͘-kim bô saⁿ-tâng ê lō͘ lâi ji̍p Tâi-oân Kàu-hoē-pò. Chit tiâu lō͘ goá khiok bô se̍k, put-kò sī chhì kiâⁿ nā-tiāⁿ. Lūn kó͘-kim bô saⁿ-tâng ê hoān-uî chin khoah, goá chhin-chhiūⁿ káu-hiā-á, tī chit sè-kài sô m̄-chiūⁿ chi̍t chhùn hn̄g, bē thang chiong lóng-chóng ê sū-chêng lâi pâi-lia̍t, put-kò chiū lán Lâm-pō͘ kàu-hoē lāi kéng kuí-hāng lâi tâm-lūn, nā ū m̄-tio̍h chhiáⁿ khoàⁿ Pò chu-kun chí-tō chiū-sī.
- Lú-chú. Chá lán chia ê cha-bó͘ gín-ná chhut-sì lâng bô ài, chiū hip-sí, á-sī té tī ka-chù hē toā lō͘-thâu hō͘ lâng khioh. Nā khah ū liông-sim chiah chhī-khí-lâi, kàu gō͘-la̍k hoè chiū beh pa̍k-kha, pa̍k kàu ân piàng-piàng, thiàⁿ kàu tiuh-tiuh toāⁿ, mê-sî bē khùn-tit, khí-lâi chē bîn-chhn̂g tō, kha ti̍t-ti̍t hìⁿ, ba̍k-sái ná lâu, m̄-káⁿ toā-siaⁿ háu, chiong kha-pe̍h toà-á liû-liû khí-lâi; bîn-á-chài chiū koh-khah pháiⁿ-miā, pa̍k koh khah ân, ēng chiam-soàⁿ thīⁿ-thīⁿ teh, ēng tek-kóng nge̍h ân-ân. Pa̍k-kha it--lâi beh hō͘ cha-bó͘ gín-ná bē thang chhut-mn̂g, jī--lâi kha ná sè hō-chò ná suí. Koh m̄-nā án-ni, tio̍h koaiⁿ tī lāi-bīn, lóng bē ēng-tit chhut-lâi tī lāi-bīn chhiò tio̍h m̄-thang hō͘ lâng khoàⁿ-tio̍h chhuì-khí, kóng-oē tio̍h sè-siaⁿ, m̄-thang hō͘ keh piah thiaⁿ--tio̍h, kiâⁿ-lō͘ tio̍h ûn-á liam, sū-sū pé-pé pa̍k-pa̍k; sīm-chì kàu toā-hàn ê sî, lâng teh kā i chò chhin-chiâⁿ, ia̍h bē ēng-tit chhap-chhuì, kóng cha-bó͘ gín-ná ū hī bô chhuì, oán-jiân chhin-chhiūⁿ cheng-siⁿ siū lâng lóng-lo̍k, āu-lâi hō͘ lâng bē.
Koh í-keng kè chhut, ta̍k-hāng tio̍h chiàu lé-sò͘ gâu ho̍k-sāi ke-koaⁿ tiōng-hu, ia̍h tio̍h chò kàu hō͘ thong-ke ê lâng hoaⁿ-hí; nā bô chiū hō͘-lâng khoàⁿ-khin, liân goā-ke-chhù to hō͘ lâng hiâm. Nā tiōng-hu ū tông-chêng chiū bóng koè ji̍t; nā bô chiū chin chhi-chhám, só͘-í tng-sî ê lú-kài nā tú-tio̍h ke̍k-pō͘, lóng khì chū-chīn.
Siat-sú nā ū khah lêng-lāi ê hū-lú ē pâi-lia̍t lí-khì, lâng chiū kóng “pìn-ke su sîn” (ke-bó teh thî), tio̍h lia̍h khí-lâi chām-thâu; án-ni chá lán chia ê cha-bó͘ gín-ná chhut-sì tī chit sè-kan sī chhin-chhiūⁿ ji̍p oa̍h tē-ge̍k.
Kai-chài tō-lí thoân lâi Tâi-oân, khí-thâu tit-tio̍h tháu-pàng ê hū-lú chiū-sī Ki-tok-kàu ê lâng, bô hō͘ lâng hāi-sí, bô pa̍k-kha, koh thang siū kàu-io̍k, toā-hàn beh chò-chhin chiū mn̄g kàu i hoaⁿ-hí. Hiān-sî lú-kài lóng kap lâm-chú pêⁿ-téng khoán-thāi, koh ke̍k-kî ê chū-iû, hoān-sū ia̍h put-chí chun-kèng lú-chú; siat-sú nā ū lâng ē ián-soat, it-poaⁿ ê lâng ia̍h hoaⁿ-hí thiaⁿ, lóng bô khoàⁿ-khin, che chin-chiàⁿ sī kó͘-kim ê put-tông.
- Kî-tó-hoē. Hiān-sî Lâm-pō͘ hiaⁿ-tī ū pài-saⁿ ê-hng ê kî-tó-hoē, chá ia̍h ū pài-gō͘ ê kî-tó-hoē teh siàu-liām Chú siū lān. Taⁿ pài-gō͘ kî-tó-hoē tī-chia bô thiaⁿ-tio̍h, lóng sī pài-saⁿ.
Lú-kài ū pài-jī ē-po͘ ê kî-tó-hoē. Sì-cha̍p nî chêng Chu Bûn jī-uī Ko͘-niû khí-thâu siat, chiū-sī tī Tâi-lâm chhī ê Têng-á-kha. Hit-tia̍p hù-hoē ê jîn-sò͘ chin-chió, chóng-sī jī-uī Ko͘-niû bô loé-chì, put-chí gâu chio-ho͘, āu-lâi chiū ū khah chē lâng, kàu hiān-kim sī ke kuí-nā poē chē. Tuì Tâi-lâm chiū thoàⁿ khì chē-chē só͘-chāi lóng ū, kî-tiong ū kàu-hoē sī ēng lé-pài ē-tàu chò kî-tó-hoē, in-uī lō͘ hn̄g ê iân-kò͘. Lūn kî-tó-hoē ê chìn-pō͘ sī chin bān ê khoán, iáu-kú ū lâng tuì kî-tó-hoē ke khah oa̍h-tāng jia̍t-sim ho̍k-sāi Chú, ia̍h ū lâng khah chai kî-tó-hoē ê toā lī-ek, só͘-í put-chí tuì-tiōng lâi kau-poê Thiⁿ Pē, án-ni pí chá ia̍h khah ū chìn-pō͘.
-
Ha̍k-hāu. Chheng chèng-hú koán Tâi-oân ê sî, tû-khì gī-o̍h í-goā lóng bô siat sím-mi̍h kong ê ha̍k-hāu; só͘ ū--ê, lóng sī bîn-kan su-li̍p--ê, chí-ū kàu-hoē ū siat Toā-o̍h Tiong-o̍h Lú-o̍h lâi chai-poê hoē-lāi ê chheng-liân. Chá lâng lóng m̄-ài i ê cha-bó͘-kiáⁿ tha̍k-chheh; lâi tha̍k Lú-o̍h chí-ū sìn-chiá ê lú-chú nā-tiāⁿ. Hiān-sî lâng ê sim khah khui-khoah, bô-lūn hoē-lāi hoē-goā to ài i ê cha-bó͘-kiáⁿ tha̍k-chheh, koh chèng-hú ū siat chē-chē khoán ê ha̍k-hāu, hō͘ lâng ū ki-hoē thang siū kàu-io̍k. ia̍h ū chē-chē lâm-lú chheng-liân khì Loē-tē liû-ha̍k, ia̍h ū lâng khì Bí-kok, Eng-kok. Só͘-í lâng ê gán-kài khah thang-kng, ta̍k kok ê sū-chêng liâm-piⁿ chai-iáⁿ, bô koh-iūⁿ tī pún-kok; chá lâng lóng m̄-chai, phah-sǹg Au-chiu lâng chin hó-gia̍h, chîⁿ lóng ē put-tit, kóng siāng sàn--ê ia̍h ū nn̄g saⁿ lêng han-chû lêng ê gîn, taⁿ lâng chiū bô án-ni siūⁿ.
-
Chú-ji̍t-o̍h. Kì-tit 40 goā nî chêng, lán ê kàu-hoē ū só͘-chāi siat Chú-ji̍t-o̍h, hit-tia̍p ê gín-ná chin hoaⁿ-hí lâi tha̍k. ia̍h ū Se-kok Bo̍k-su ēng sè-sè tiuⁿ ê ang-á-tô͘, lāi-tiong ū ìn Sèng-keng chat, lâi sàng hiah ê seng-tô͘, gín-ná hoaⁿ-hí kàu chhin-chhiūⁿ thiⁿ poa̍h-lo̍h goe̍h, in-uī tuì ū ba̍k-chiu m̄-bat khoàⁿ hiah suí ê ang-á, in chiū ēng chit hō tô͘ lâi nge̍h Sèng-keng. Thoân-tō sian-siⁿ kà in o̍h tha̍k pe̍h-oē-jī soà kóng Sèng-keng hō͘ in thiaⁿ, kà si chiū-sī “Iâ-so͘ thiàⁿ goá, goá chai bêng” hit siú, í-ki̍p o̍h koá pún-tó tiāu. Hiah ê gín-ná m̄-nā lé-pài-ji̍t lâi tha̍k, muí ê-hng to ài lâi pài-tn̂g o̍h tha̍k kap thiaⁿ tō-lí, m̄-nā gín-ná án-ni, toā lâng ia̍h sī tì-ì lâi pài-tn̂g o̍h tha̍k. Saⁿ-cha̍p-peh nî chêng Tâi-lâm chhī thâu-chi̍t-pái siat Chú-ji̍t-o̍h, sī Ko Thian-sù teh kà; nā kà kuí-nā goe̍h ji̍t, chiū chi̍t-pái kháu-thâu chhì-giām hō͘ hiaⁿ-tī chí-moē khoàⁿ, khoàⁿ in ê gín-ná só͘ ha̍k-si̍p ê sêng-chek cháiⁿ-iūⁿ. Kàu jī-cha̍p goā nî chêng Chú-ji̍t-o̍h siat-liáu khah chiâⁿ-mi̍h, ū Siōng-hái Bān-kok Chú-ji̍t-o̍h Khò-pún thang kà, hiān kim koh-khah chiâu-pī. Lâm-pō͘ chē-chē só͘-chāi ū siat, Chú-ji̍t-o̍h Kàu-oân ia̍h chē, chá tû thoân tō sian-siⁿ í-goā chiū bô lâng ē hiáu thang kà; án-ni Chú-ji̍t-o̍h ū khah chiâu-pī koh toā hoat-tián.
-
An-hioh-ji̍t. Chá chin tuì-tiōng chit ji̍t khoàⁿ chò sèng-ji̍t, bô ài hō͘ bu̍t-chit-siōng ê kang lâi chhim-hoān-tio̍h an-hioh ji̍t, sìn-chiá sū lông kong siong lóng thêng, chí-ū beh choan-sim thiaⁿ Chú ê kà-sī. Hiān-kim ê sìn-chiá bô án-ni, kok hāng ê sū-gia̍p khah bô hioh, chí-ū siú téng-ē-po͘ nn̄g tiám-cheng, che sī thêng tiám-cheng, m̄-sī an-hioh-ji̍t, sīm-chì thoân-kàu-ka ū-ê ia̍h teh bé mi̍h. án-ni Ki-tok-tô͘ tuì tī an-hioh-ji̍t si̍t-chāi sī teh thè-hoà.Bāng lia̍t-uī uī-tio̍h thiàⁿ Chú, hoaⁿ-hí thàn I ê bēng-lēng.
-
Bo̍k-su. Saⁿ-cha̍p goā nî chêng tī Lâm-pō͘ lóng bô pún-tē bo̍k-su, hiān-sî ū jī-cha̍p goā lâng. Khí-thâu beh siat bo̍k-su ê sî, chin lāu-jia̍t. Tē-it tāi-seng chò bo̍k-su--ê chiū-sī Phoaⁿ Bêng-chu, Lâu Chùn-sîn Sian-siⁿ. Lâu Chùn-sîn Sian-siⁿ tī Thài-pêng-kéng hō͘ lâng siat hit-sî hiah ê lāi-soaⁿ ê hoē-iú lâi Tâi-lâm, beh ngiâ-chih Lâu Bo̍k-su khì Ba̍k-sa, in ū pâi-tīn khì iû-ke. Chhái-kî kó͘-chhoe chò-chêng kiâⁿ, kiong-ho pâi-pián pâi saⁿ-toè, Sîn-ha̍k-hāu ha̍k-seng lóng khiâ-bé lâi sio-chiap, toā-lô khoàiⁿ-khoàiⁿ háu, Phoaⁿ Bo̍k-su kap Lâu Bo̍k-su chē toā sì-kiō, ēng án-ni khì se̍h Tâi-lâm chhī-lāi. Khoàⁿ-tio̍h ê lâng chin goân-ngia̍h, mn̄g kóng, he sī sím-mi̍h tāi-chì? Ū-ê kóng, che sī tiòng hoan-á siù-châi (chá chìn siù-châi lóng ài khì iû-ke). Hiān-chāi siat bo̍k-su khiok bô án-ni, chóng-sī thang kám-siā Siōng-tè, chit-tia̍p ê pún-tē bo̍k-su pí chá ū cha̍p goā poē chē. Goān Chú chiok hok-khì, nî-nî ke-thiⁿ chē-chē bo̍k-su thang khui-khoah Ki-tok ê sèng-thé.
漢羅（Ùi原文改寫）
今不同古
K. P. S. G.
1928.10.01 523卷p.2-3
我受著好朋友紹介，chhoā我著對古今無相同的路來入台灣教會報。這條路我卻無席，不過是試行nā-tiāⁿ。論古今無相同的範圍真闊，我親像狗蟻仔，佇這世界sô毋上一寸遠，袂通將攏總的事情來排列，不過就咱南部教會內揀幾項來談論，若有毋著請看報諸君指導就是。
1.女子。早咱遮的查某囡仔出世人無愛，就hip死，抑是té佇ka-chù下大路頭予人拾。若較有良心才飼起來，到五六歲就欲縛跤，縛到ân piàng-piàng，疼到tiuh-tiuh toāⁿ，暝時袂睏得，起來坐眠床tō，跤直直hìⁿ，目屎那流，毋敢大聲哮，將跤帛蹛仔liû-liû起來；明仔載就閣較歹命，縛閣較ân，用針線thīⁿ-thīⁿ teh，用竹管nge̍h ân-ân。縛跤一--來欲予查某囡仔袂通出門，二--來跤那細號做那媠。閣毋但按呢，著關佇內面，攏袂用得出來佇內面笑著毋通予人看著喙齒，講話著細聲，毋通予隔壁聽--著，行路著勻仔liam，事事pé-pé縛縛；甚至到大漢的時，人teh共伊做親成，亦袂用得插喙，講查某囡仔有耳無喙，宛然親像精牲受人籠絡，後來予人賣。
閣已經過出，逐項著照禮數gâu服事家官丈夫，亦著做到予通家的人歡喜；若無就予人看輕，連外家厝to予人嫌。若丈夫有同情就罔過日；若無就真悽慘，所以當時的女界若拄著極步，攏去自盡。
設使若有較伶俐的婦女會排列理氣，人就講「pìn-ke su神」(雞母teh啼)，著掠起來斬頭；按呢早咱遮的查某囡仔出世佇這世間是親像入活地獄。
佳哉道理傳來台灣，起頭得著tháu放的婦女就是基督教的人，無予人害死，無縛跤，閣通受教育，大漢欲做親就問到伊歡喜。現時女界攏佮男子平等款待，閣極其的自由，凡事亦不止尊敬女子；設使若有人會演說，一般的人亦歡喜聽，攏無看輕，這真正是古今的不同。
- 祈禱會。現時南部兄弟有拜三的昏的祈禱會，早亦有拜五的祈禱會teh數念主受難。Taⁿ拜五祈禱會佇遮無聽著，攏是拜三。
女界有拜二下晡的祈禱會。四十年前朱文二位姑娘起頭設，就是佇台南市的亭仔跤。彼tia̍p赴會的人數真少，總是二位姑娘無餒志，不止gâu招呼，後來就有較濟人，到現今是加幾若倍濟。對台南就湠去濟濟所在攏有，其中有教會是用禮拜下晝做祈禱會，因為路遠的緣故。論祈禱會的進步是真慢的款，iáu-kú有人對祈禱會加較活動熱心服事主，亦有人較知祈禱會的大利益，所以不止對重來交陪天父，按呢比早亦較有進步。
-
學校。清政府管台灣的時，除去義學以外攏無設啥物公的學校；所有--ê，攏是民間私立--ê，只有教會有設大學中學女學來栽培會內的青年。早人攏毋愛伊的查某囝讀冊；來讀女學只有信者的女子nā-tiāⁿ。現時人的心較開闊，無論會內會外to愛伊的查某囝讀冊，閣政府有設濟濟款的學校，予人有機會通受教育。亦有濟濟男女青年去內地留學，亦有人去美國，英國。所以人的眼界較通光，逐國的事情連鞭知影，無各樣佇本國；早人攏毋知，拍算歐洲人真好額，錢攏會不得，講siāng散--ê亦有兩三lêng番薯lêng 的銀，taⁿ人就無按呢想。
-
主日學。記得40外年前，咱的教會有所在設主日學，彼tia̍p 的囡仔真歡喜來讀。亦有西國牧師用細細張的尪仔圖，內中有應聖經節，來送遐的生徒，囡仔歡喜到親像天跋落月，因為對有目睭毋捌看hiah媠的尪仔，in就用這號圖來挾聖經。傳道先生教in學讀白話字紲講聖經予in聽，教詩就是「耶穌疼我，我知明」彼首，以及學寡本島調。遐的囡仔毋但禮拜日來讀，每的昏to愛來拜堂學讀佮聽道理，毋但囡仔按呢，大人亦是致意來拜堂學讀。三十八年前台南市頭一擺設主日學，是高天賜teh教；若教幾若月日，就一擺口頭試驗予兄弟姊妹看，看in 的囡仔所學習的成績怎樣。到二十外年前主日學設了較成物，有上海萬國主日學課本通教，現金閣較齊備。南部濟濟所在有設，主日學教員亦濟，早除傳道先生以外就無人會曉通教；按呢主日學有較齊備閣大發展。
-
安息日。早真對重這日看做聖日，無愛予物質上的工來深犯著安歇日，信者事農工商攏停，只有欲專心聽主的教示。現今的信者無按呢，各項的事業較無歇，只有守頂下晡兩點鐘，這是停點鐘，毋是安息日，甚至傳教家有的亦teh 買物。按呢基督徒對佇安息日實在是teh退化。望列位為著疼主，歡喜趁伊的命令。
-
牧師。三十外年前佇南部攏無本地牧師，現時有二十外人。起頭欲設牧師的時，真鬧熱。第一代先做牧師--ê就是潘明珠，劉俊臣先生。劉俊臣先生佇太平境予人設彼時遐的內山的會友來台南，欲迎接劉牧師去木柵，in有排陣去遊街。彩旗鼓吹做前行，恭賀牌匾排相綴，神學校學生攏騎馬來相接，大鑼khoàiⁿ-khoàiⁿ哮，潘牧師佮劉牧師坐大四轎，用按呢去踅台南市內。看著的人真goân-ngia̍h，問講，彼是啥物代誌？有的講，這是中番仔秀才 (早進秀才攏愛去遊街)。現在設牧師卻無按呢，總是通感謝上帝，這tia̍p 的本地牧師比早有十外倍濟。願主祝福氣，年年加添濟濟牧師通開闊基督的聖體。