我佇遮差我，差我
Goá tī-chia chhe goá, chhe goá
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台灣教會報 |
| 卷期 | 第522卷 |
| 日期 | 1928/9 |
| 頁數 | 6-7 |
白話字（原文數位化）
Goá tī-chia chhe goá, chhe goá
It Sîn-ha̍k-seng
1928.09.01 522 Koàn p.6-7
Chú-āu 1913 nî, Hoat-kok ê Srrasburg Tāi-ha̍k ê kàu-siū, Sîn-ha̍k Phok-sū, I-ha̍k Phok-sū, Tia̍t-ha̍k Phok-sū Albert Schweitzer thiaⁿ-tio̍h A-hui-lī-ka ê thó͘-lâng teh pīⁿ-khó͘ ê si̍t-chōng; chiū kap i ê bó͘, chiū-sī ū khàn-hō͘-hū ê chu-keh--ê, nn̄g lâng tuì Hoat-kok ǹg Tiong-iong A-hui-lī-ka (Central Africa) ê Lambaren lâi chhut-hoat. Chia tú-sī chi̍t tiâu toā khe thàng A-hui-lī-ka sai hái-hoāⁿ ê só͘-chāi. Í-chêng ū Pa-lí ê Hok-im Thoân-tō͘-thoân tī-hia teh thoân-tō. Hit-sî tī-hia ū suî-bîn-pīⁿ teh liû-hêng, só͘-í tek-khak ài chi̍t ê i-seng khì. In-uī án-ni, Albert Schweitzer chiah kéng chit ê só͘-chāi. I cháiⁿ-iūⁿ pàng-sak Tāi-ha̍k kàu-siū ê tē-uī, kap bûn-ha̍k-tek ê chok-gia̍p, chún-chò chi̍t ê i-seng khì A-hui-lī-ka, sī sím-mi̍h tōng-ki? Chiàu i ka-tī só͘ kóng, chiū-sī chiong Iâ-so͘ ê phì-jū, “Hù-hô kap mn̂g-chêng ê Lia̍p-sat-lō͘” lâi ín oē, kóng-khí Au-chiu lâng ê lī-kí-tek ê bûn-bêng, hō͘ lâng tio̍h chhiⁿ-kiaⁿ. I kóng, “Au-chiu lâng sī bô khoàⁿ-kò͘ mn̂g-chêng ê Lia̍p-sat-lō͘ ê bû chû-pi ê hó-gia̍h lâng. Lán ê i-ha̍k ū chìn-pō͘, chha-put-to ū tit-tio̍h ē thang tí-khòng it-chhè ê pīⁿ-chó͘ ê i-su̍t; chóng-sī lán tit-tio̍h chit hō bû-hān ê in-tián, lia̍h-chún sī tong-jiân. M̄-kú ba̍k-chiu chi̍t-ē khoàⁿ tuì bûn-bêng ê mn̂g-kháu, tī-hia ū pí lán koh-khah pīⁿ-khó͘ bô poàⁿ-hāng chhiú-toāⁿ thang tí-khòng ê chhi-chhám ê Lia̍p-sat-lō͘, chiū-sī o͘-jîn ê kui-kûn, kiám m̄-sī teh ai-kiò? Tú-tú chhin-chhiūⁿ hit ê phì-jū ê hù-hô; lóng bô chiong mn̂g-kháu ê kan-khó͘ lâng ê toē-uī lâi tuì-oāⁿ siūⁿ. iū-koh thiaⁿ-tio̍h ka-tī ê sim-chêng kap liông-sim ê siaⁿ, iā bô uī-tio̍h i lâi siūⁿ khoàⁿ tio̍h cháiⁿ-iūⁿ chò lâi siám-pī, tì-kàu hoān-choē chi̍t-iūⁿ. Kin-á-ji̍t ê Au-chiu lâng kiám m̄-sī iû-goân tuì mn̂g-kháu ê sàn-hiong lâng ū lâng ū hoān-tio̍h sio-siāng hit khoán ê choē mah? I koh kóng, “A-hui-lī-ka chiū-sī khut tī Au-lô-pa chhù-theh ê mn̂g-kháu ê Lia̍p-sat-lō͘; uī-tio̍h si̍t-bîn-toē ê thó͘-lâng ê i-liâu sū-gia̍p chiū-sī Ki-tok-kàu bûn-bêng ê pit-jiân-tek chi̍t hāng. Che chiū-sī Pe̍h-jîn tuì O͘-jîn só͘ khiàm-chè ê chi̍t sió pō͘-hūn; sī Ki-tok-kàu sè-kài ê liông-sim só͘ tio̍h tam-tng ê chû-ài ê sū-gia̍p.”
Aibert Schweitzer tī A-hui-lī-ka jia̍t-tài, kāu-pīⁿ ê só͘-chāi, lâi kap hiah ê O͘-bīn lâng kau-poê, i-pīⁿ, thoân Chú ê Hok-im kàu chit-tia̍p. I ê kan-khó͘, in-uī jîn-chéng kap tē-thó͘ í-ki̍p bûn-bêng ê koan-hē, thèng hó-siūⁿ lâi chhui-chhat.
Schweitzer phok-sū sím-mi̍h in-toaⁿ khì A-hui-lī-ka? Kiám m̄-sī Chú Iâ-so͘ chhe i khì? Kiám m̄-sī i ū thé-giām tio̍h Iâ-so͘ ê oē kóng, “Lín tāi-ke lóng sī hiaⁿ-tī” ê ì-sù, chiah ū án-ni? A-hui-lī-ka tī khah chá iû-goân ū Eng-kok ê soan-kàu-su Livingstone khì hia thoân-tō; í-āu iû-goân ū chin-choē soan-kàu-su khì hia thoân-tō. Che bô m̄-sī tuì Ki-tok ê thiàⁿ ê kám-kek só͘ tì. “Bô-lūn Hi-lī-nî lâng á-sī hoan-lâng, chhang-miâ--ê á-sī gû-gōng--ê, goá lóng khiàm in ê chè.”
Kin-á-ji̍t sè-kan ta̍k só͘-chāi khah chē, soan-kàu-su lóng ū kiâⁿ-kàu. Lán Tâi-oân sió-sió ê hái-sū iā í-keng ū tit-tio̍h Chú ê Hok-im 60 nî kú lah. Che bô m̄-sī tuì Eng-kok kap Ka-ná-tāi Bó-hoē só͘ chhe ê soan-kàu-su lâi lán Tâi-oân chiah ū án-ni. Lâng mài kah ū jia̍t-sim tī Chong-kàu, chiū chin-chiàⁿ bô hun jîn-chéng, kok-kéng; m̄-koán lí sī o͘-bīn lâng á-sī iá-bân lâng, sì-uî pat-ta̍t lóng ū lâng ài khì soan-thoân Chú ê Hok-im. Sím-mi̍h in-toaⁿ? Chiū-sī in-uī Ki-tok ê thiàⁿ-thàng chhui-pek ê só͘- tì.
Ki-tok-kàu sī tuì choē-tiong beh hō͘ lâng tit-kiù ê î-it ê lō͘, tī chit sè-kan tit-kiù ê lō͘, tû-khì chit-ê chiū bô lah. Kó-jiân nā-sī î-it tit-kiù ê lō͘, beh thài ē kóng bô pò lâng chai, án-ni tòng ē tiâu leh? “In-uī nā bô thoân hok-im, goá chiū ū chai-ē”. Só͘-í bē kìm-tit bô soan-thoân chit ê tit-kiù ê lō͘, chiū-sī Ki-tok ê Si̍p-jī-kè. “Nā-sī goá toàn-toàn m̄ khoa-kháu pa̍t-hāng, chí-ū khoa-kháu lán ê Chú Iâ-so͘ Ki-tok ê Si̍p-jī kè nā-tiāⁿ”. “In-uī goá bô lia̍h hok-im chò kiàn-siàu, in-uī sī Siōng-tè ê koân-lêng beh kiù lóng-chóng sìn ê lâng, tāi-seng Iû-thài, āu-lâi Hi-lī-nî”.
uī-tio̍h chit ê hok-im chiū bô lūn tú-tio̍h siáⁿ kan-khó͘, iā kam-goān tam-tng. “Chī-chiū beh keh-tn̄g lán tī Ki-tok ê thiàⁿ? He̍k-sī hoān-lān, he̍k-sī khùn-khó͘, he̍k-sī khún-tio̍k, he̍k-sī iau-gō, he̍k-sī thǹg-theh, he̍k-sī guî-hiám, hek-sī lāi-to lah”? Kó͘-chá ê sù-tô͘, uī-tio̍h thoân hok-im só͘ tú-tio̍h ê khún-tio̍k, kan-khó͘ bē sǹg-tit; nā-sī in iáu-kú thun-lún, lóng hoaⁿ-hí, sī “in-uī in tit-tio̍h khoàⁿ-chò ē kham-tit uī-tio̍h chit ê Miâ siū lêng-jio̍k”.
Lán chit-chūn teh thoân hok-im khiok khah bô kám-kak--tio̍h hiah-ni̍h kan-khó͘. Chóng-sī chì-goān beh uī Chú chò-kang ê lâng iû-goân bô loā-chē. Tâi-oân hiān-chhú-sî kàu-hoē chin-khiàm-kang. Sím-mi̍h lâng beh khì chò kang? “Thang siu-sêng--ê sī chē, chò kang--ê sī chió.” “Chhân-hn̂g, gō͘-kak toā sì-kè, koah-tiū toā-toā khiàm-kang.” Sím-mi̍h lâng beh khì siu-tang? He̍k-sī 30 poē, he̍k-sī 60 poē, he̍k-sī 100 poē; Siōng-tè lóng hoaⁿ-hí kàm-la̍p.
Lí teh hoân-ló bô kháu-châi mah? M̄-bián hoân-ló. Siōng-tè pang-chān Mô͘-se iā tek-khak pang-chān lí. Siōng-tè teh chhe lí khì, chhian-bān to m̄-thang chhin-chhiūⁿ Iok-ná hī khang ng-teh, pàng bô thiaⁿ-kìⁿ tah chûn beh khì Tāi-sit. Kiaⁿ-liáu tī hái-tiong, in-uī bô ài thoân hok-im, lâi tú-tio̍h chai-ē. Hit chūn chiū chin chhi-chhám lah! Taⁿ, sím-mi̍h lâng beh o̍h Í-sài-a kóng, “Goá tī chia, chhe goá khì hó--m̄?” Sím-mi̍h lâng beh o̍h Sat-bó͘-ní kóng, “Goá tī chia,” lâi thiaⁿ Siōng-tè oē khì kiâⁿ? Taⁿ lán bô lūn lāu-lâng, siàu-liân lâng, gín-ná, toā-sè, sím-mi̍h lâng beh suî-sî kóng: Goá tī chia, chhe goá, chhe goá?
漢羅（Ùi原文改寫）
我佇遮差我，差我
一神學生
1928.09.01 522卷p.6-7
主後1913年，法國的 Srrasburg大學的教授，神學博士，醫學博士，哲學博士Albert Schweitzer聽著亞非利加的土人teh病苦的實狀；就佮伊的某，就是有看護婦的資格--ê，兩人對法國ǹg中央亞非利加(Central Africa) 的 Lambaren來出發。遮拄-是一條大溪thàng亞非利加西海岸的所在。以前有Pa-lí 的福音傳道團佇遐teh傳道。彼時佇遐有suî-bîn病teh流行，所以的確愛一个醫生去。因為按呢，Albert Schweitzer才揀這个所在。伊怎樣放拺大學教授的地位，佮文學的的作業，準做一个醫生去亞非利加，是啥物動機？照伊家己所講，就是將耶穌的譬喻，「富豪佮門前的拉撒路」來引話，講起歐洲人的利己的的文明，予人著生驚。伊講，「歐洲人是無看顧門前的拉撒路的無慈悲的好額人。咱的醫學有進步，差不多有得著會通抵抗一切的病苦的醫術；總是咱得著這號無限的恩典，掠準是當然。毋kú目睭一下看對文明的門口，佇遐有比咱閣較病苦無半項手段通抵抗的悽慘的拉撒路，就是烏人的規群，kiám毋是teh哀叫？拄拄親像彼个譬喻的富豪；攏無將門口的艱苦人的地位來對換想。又閣聽著家己的心情佮良心的聲，也無為著伊來想看著怎樣做來閃避，致到犯罪一樣。今仔日的歐洲人kiám毋是猶原對門口的 sàn-hiong人有人有犯著sio-siāng彼款的罪mah？伊閣講，「亞非利加就是屈佇Au-lô-pa厝宅的門口的拉撒路；為著殖民地的土人的醫療事業就是基督教文明的必然tek一項。這就是白人對烏人所欠債的一小部分；是基督教世界的良心所著擔當的慈愛的事業。」
Aibert Schweitzer佇亞非利加熱帶，厚病的所在，來佮遐的烏面人交陪，醫病，傳主的福音到這tia̍p。伊的艱苦，因為人種佮地土以及文明的關係，thèng好想來推察。
Schweitzer博士啥物因端去亞非利加？Kiám毋是主耶穌差伊去？Kiám毋是伊有體驗著耶穌的話講，「恁大家攏是兄弟」的意思，才有按呢？亞非利加佇較早猶原有英國的宣教師Livingstone去遐傳道；以後猶原有真濟宣教師去遐傳道。這無毋是對基督的疼的感激所致。「無論希利尼人抑是番人，聰明--ê抑是愚戇--ê，我攏欠in 的債。」
今仔日世間逐所在較濟，宣教師攏有行到。咱台灣小小的海嶼也已經有得著主的福音60年久lah。這無毋是對英國佮加拿大母會所差的宣教師來咱台灣才有按呢。人mài kah有熱心佇宗教，就真正無分人種，國境；毋管你是烏面人抑是野蠻人，四圍pat-ta̍t攏有人愛去宣傳主的福音。啥物因端？就是因為基督的疼痛催逼的所致。
基督教是對罪中欲予人得救的唯一的路，佇這世間得救的路，除去這个就無lah。果然若是唯一得救的路，欲thài會講無報人知，按呢擋會tiâu leh？「因為若無傳福音，我就有災厄」。所以袂禁得無宣傳這个得救的路，就是基督的十字架。「若是我斷斷毋誇口別項，只有誇口咱的主耶穌基督的 十字架 nā-tiāⁿ」。「因為我無掠福音做見笑，因為是上帝的權能欲救攏總信的人，代先猶太，後來希利尼」。
為著這个福音就無論拄著啥艱苦，也甘願擔當。「Chī-就欲隔斷咱佇基督的疼？或是患難，或是困苦，或是窘逐，或是枵餓，或是thǹg-theh，或是危險，hek-是利刀lah」？古早的使徒，為著傳福音所拄著的窘逐，艱苦袂算得；若是in iáu-kú吞忍，攏歡喜，是「因為in得著看做會堪得為著這个名受凌辱」。
咱這陣teh傳福音卻較無感覺--著遐爾艱苦。總是志願欲為主做工的人猶原無偌濟。台灣現此時教會真欠工。啥物人欲去做工？「通收成--ê是濟，做工--ê是少。」「田園，五穀大四界，割稻大大欠工。」啥物人欲去收冬？或是30倍，或是60倍，或是100倍；上帝攏歡喜監納。
你teh煩惱無口才mah？毋免煩惱。上帝幫贊摩西也的確幫贊你。上帝teh差你去，千萬to毋通親像約拿耳孔ng-teh，放無聽見搭船欲去Tāi-sit。驚了佇海中，因為無愛傳福音，來拄著災厄。彼陣就真悽慘lah！Taⁿ，啥物人欲學以賽亞講，「我佇遮，差我去好--毋？」啥物人欲學撒母耳講，「我佇遮，」來聽上帝話去行？Taⁿ咱無論老人，少年人，囡仔，大細，啥物人欲隨時講：我佇遮，差我，差我？