東西南北
Tang Sai Lâm Pak
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 偕叡廉 Kai Jōe-liâm |
| 卷期 | 台灣教會報/芥菜子 |
| 卷期 | 第520卷 |
| 日期 | 1928/7 |
| 頁數 | 16-17 |
白話字（原文數位化）
Tang Sai Lâm Pak
Kai Joē-liâm
1928.07.01 520 Koàn (KOÀ-CHHÀI-CHÍ TĒ 29 Hō) p.16-17
-
Ki-tok-kàu tī ìn-tō͘ kok teh chìn-pô͘ pí tī Loē-tē á-sī Chi-ná iáu-kú ū khah kín.
-
Tī chit 50 nî ê tiong-kan ìn-tō͘ kok ê Ki-tok sìn-tô͘ ū ke-thiⁿ saⁿ-pah bān lâng. Tī Loē-tē ū ke-thiⁿ jī-cha̍p gō͘ bān, tī Chi-ná ū ke-thiⁿ gō͘-cha̍p bān.
-
Tī Bí-kok chng-ni̍h ê só͘-chāi ū cha̍p-bān keng lé-pài-tn̂g, bo̍k-su ū sì-bān ê, thang chai chi̍t ê bo̍k-su ū kiam kuí-nā keng pài-tn̂g.
-
Kin-nî tī ìn-tō͘ ū lia̍h-tio̍h chi̍t bé toā choâ tn̂g jī tn̄g chhit, iā ū lia̍h-tio̍h chi̍t bé pn̄g-sî-chhèng tn̂g cha̍p-saⁿ chhioh.
-
Hui-le̍k Bo̍k-su choè-kang choē-choē nî kú tī ìn-tō͘. Kū-nî i ū kā 1059 lâng kiâⁿ soé-lé.
-
Chêng-pang tī Sin-ka-pho ū khui Thoân-kàu-su ê Káng-si̍p-hoē, put-chí hó sêng-chek. Hù-hoē ê lâng ū-ê oē kóng Hok-kiàn oē, ū-ê Kńg-tang oē, ū-ê Eng-gú, ū-ê Mô͘-lio̍k-kah ê thó͘-khiuⁿ.
-
Sè-kái tē-it kín ê chū-tōng-chhia chi̍t tiám cheng oē kiâⁿ 63 phò͘. Tâi-oân só͘ teh ēng ê chū-tōng-chhia khah choē sī 20 goā bé-la̍t, khah toā tiuⁿ--ê sī 40 goā bé-la̍t, nā-sī téng-bīn só͘ kóng hit chiah ū ēng 1000 bé-la̍t.
-
Bí-kok Tiúⁿ-ló Kàu-hoē ê soan-kàu-su, kiò-choè Lemphers hiān-sî chin chhut-la̍t teh soan-thoân Chú ê Hok-im tī Sek-lân hái-tó. I só͘ ài chiū-sī khì kaⁿ-ga̍k pò-iông Chú ê jîn-ài. Í-keng ū kuí-nā lâng hoán-hoé lâi chhin-kūn Chú.
-
Kū-nî Sèng-chheh Kong-hoē ū boē sì-pah bān (400,0000) pún Sèng-keng tī Tiong-kok cha̍p poeh séng.
-
Sè-kài tē-it sio-joa̍h ê só͘-chāi m̄-sī tī Chhek-tō, chiū-sī tī Bí-kok Ka-chiu séng ê soa-bo̍k, hō-choè Sí-khiⁿ (Death Valley). Chit só͘-chāi pí hái khah kē 250 chhioh. Chit ê khòng-iá tn̂g 18 phò͘, khoah 9 phò͘. Tâi-oân tē-it joa̍h 100 tō͘, Sí-khiⁿ tē-it joa̍h 134 tō͘. M̄-chai-iáⁿ ê lâng khì hia siông-siông sit-lo̍h sìⁿ-miā.
-
Ki-tok-kàu tī Hui-li̍p-pin Hái-tó (Lū-sòng) ū teh toā chìn-pō͘, iā ū put-chí choē siàu-liân lâng chì-goān ji̍p Sîn-ha̍k.
-
Tī Lâm Bí-chiu Pa-se-kok put-chí choē ìn-thê-o lâng, chiū-sī pún-kok ê chhiⁿ-hoan, ū lâi sìn tō-lí. Tiong-kan ū-ê chin jia̍t-sim siú lé-pài. Ū-ê kiâⁿ 9 phò͘ lō͘ khì lé-pài, iā ū-ê kiâⁿ 2 phò͘ lō͘ khì hù kî-tó-hoē.
-
Sè-kài tē-it koâⁿ ê só͘-chāi m̄-sī tī Pak-ke̍k, iā m̄-sī tī Lâm-ke̍k, chiū-sī tī Ngô͘-lô Se-pek-lī-a ê pak-pêng.
-
Chí-lī-kok (Lâm Bí-chiu) ê chèng-hú, kūn-lâi ū ún-chún Thian-chú-kàu ê Sîn-hū kap Ki-tok-kàu ê Bo̍k-su suî-piān thang tī kok-lāi ê sió-ha̍k-hāu kà-sī tō-lí.
-
Tī Bí-kok ū chi̍t ê thô͘-thoàⁿ khang 60 nî chêng to̍h hé, phah kàu chit-chūn iáu-bē sit. ēng chuí, ēng thô͘-bê, thô͘-soa kā i thūn iā sī bô chhái-kang.
-
Tuì chêng-soaⁿ beh khì Tang-pō͘ kau-thong chám-jiân put-piān, kai-chài hiān-sî chèng-hú ū teh chō chū-tōng-chhia lō͘ chin toā-tiâu: ti̍t-ti̍t tuì So͘-ò thàu-kàu Hoe-liân-káng. Chit tiâu lō͘ koh nî-goā chiū oē khai-thong.
-
Au-chiu bē chiàn-cheng ê í-chêng Tek-kok ū 3000 goā ê soan-kàu-su, khì tī Sè-kài choē-choē só͘-chāi teh thoân-kàu. Hiān-kim chí-ū 1155 lâng, lāi-tiong 24 lâng sī i-seng. Lé-pài-tn̂g ū 535 keng, sió-ha̍k-hāu 2717 keng, tiong-téng ha̍k-hāu 80 keng, seng-tô͘ 16,0000.
-
Tī Tâi-oân choè thn̂g sī ēng kam-chià, tī Tek-kok, Hô-lân kap Ngô͘-lô sī ēng tiⁿ ê chhài-thâu, tī Ka-ná-tāi ēng chi̍t khoán chhiū ê chhiū-chiap (chhin-chhiūⁿ Tâi-oân ê png-chhiū) iā oē choè thn̂g. Kî-tiong tē-it hó chia̍h ê, chiū-sī chhiū-chiap lâi chè-chē--ê.
-
Ka-cháu chin gâu thiàu, nā-sī lâng pîⁿ-pîⁿ hiah gâu thiàu, chi̍t lí lō͘ thiàu saⁿ-ē chiū kàu.
-
Tī chit 10 nî ê tiong-kan chāitī Ò-kok ū 72,4507 lâng thoat-lī Thian-chú-kàu, chiông-tiong ū poàn-sò͘ í-siōng ji̍p tī Ki-tok-kàu ê kàu-phài.
-
Pho-lân kok ê peh-sìⁿ khah choē sī Thian-chú-kàu, nā-sī tiong-kan ū lâng poaⁿ-ke khì Ka-ná-tāi, tī-hia tit-tio̍h Ki-tok-kàu ê hó kà-sī, soà ji̍p Tiúⁿ-ló Kàu-hoē. Tuì in kuí-nā lâng tò-tńg khì pún-kok soan-thoân Chú ê chin Hok-im, choē ū hoán-hoé, soà kiàn-li̍p 7 keng pài-tn̂g. iā ū 300 goā lâng lī-khui Thian-chú kàu-hoē lâi ji̍p tī Tiúⁿ-ló Kàu-hoē.
-
Thong sè-kài ū 5,6000 sin-bûnpò-choá, nā-sī Bí-kok kap Ka-ná-tāi ha̍p-kiōng 2,4000. Eng-kok kap i ê sio̍k-kok (Ka-ná-tāi-í-goā) ū 9800; Tek-kok ū 8000, Hoat-kok ū 4600. Thang chai thong sè-kài ê sin-bûn-pò toā-pō͘-hūn sī ēng Eng-gú. Eng-gú ê pò-choá 3,3800; bān-kok ê pò-choá 2,2200.
漢羅（Ùi原文改寫）
東西南北
偕叡廉
1928.07.01 520卷(芥菜子第29號) p.16-17
1. 基督教佇印度國teh進步比佇內地抑是Chi-ná iáu-kú有較緊。
2. 佇這50年的中間印度國的基督信徒有加添三百萬人。佇內地有加添二十五萬，佇Chi-ná有加添五十萬。
3. 佇美國庄裡的所在有十萬間禮拜堂，牧師有四萬个，通知一个牧師有兼幾若間拜堂。
4. 今年佇印度有掠著一尾大蛇長二丈七，也有掠著一尾飯匙chhèng長十三尺。
5. 腓力牧師做工濟濟年久佇印度。舊年伊有共1059人行洗禮。
6. 前pang佇新加坡有開傳教師的講習會，不止好成績。赴會的人有的話講福建話，有的廣東話，有的英語，有的 Mô͘-lio̍k-kah 的土腔。
7. 世界第一緊的自動車一點鐘會行63 phò͘。台灣所teh用的自動車較濟是20外馬力，較大張--ê是40外馬力，若是頂面所講彼隻有用1000馬力。
8. 美國長老教會的宣教師，叫做Lemphers現時真出力teh宣傳主的福音佇錫蘭海島。伊所愛就是去監獄報揚主的仁愛。已經有幾若人反悔來親近主。
9. 舊年聖冊公會有袂四百萬 (400，0000)本聖經佇中國十八省。
10. 世界第一燒熱的所在毋是佇赤道，就是佇美國加州省的沙漠，號做死坑(Death Valley)。這所在比海較低 250尺。這个曠野長18 phò͘，闊9 phò͘。台灣第一熱100度，死坑第一熱134度。毋知影的人去遐常常失落性命。
11. 基督教佇Hui-li̍p-pin海島(呂宋)有teh大進步，也有不止濟少年人志願入神學。
12. 佇南美洲巴西國不止濟ìn-thê-o人，就是本國的生番，有來信道理。中間有的真熱心守禮拜。有的行9 phò͘路去禮拜，也有的行2 phò͘路去赴祈禱會。
13. 世界第一寒的所在毋是佇北極，也毋是佇南極，就是佇俄羅西伯利亞的北爿。
14. Chí-lī國 (南美洲) 的政府，近來有允准天主教的神父佮基督教的牧師隨便通佇國內的小學校教示道理。
15. 佇美國有一個塗炭空60年前著火，拍到這陣猶未熄。用水，用塗糜，塗沙共伊坉也是無彩工。
16. 對前山欲去東部交通嶄然不便，佳哉現時政府有teh造自動車路真大條：直直對蘇澳透到花蓮港。這條路閣年外就會開通。
17. 歐洲袂戰爭的以前德國有3000外的宣教師，去佇世界濟濟所在teh傳教。現今只有1155人，內中24人是醫生。禮拜堂有535間，小學校2717 間，中等學校80間，生徒16，0000。
18. 佇台灣做糖是用甘蔗，佇德國，荷蘭佮俄羅是用甜的菜頭，佇加拿大用一款樹的樹汁(親像台灣的楓樹)也會做糖。其中第一好食的，就是樹汁來製造--ê。
19. 虼蚤真gâu跳，若是人平平hiah gâu跳，一里路跳三下就到。
20. 佇這10年的中間在佇澳國有72，4507人脫離天主教，從中有半數以上入佇基督教的教派。
- 波蘭國的百姓較濟是天主教，若是中間有人搬家去加拿大，佇遐得著基督教的好教示，紲入長老教會。對in幾若人倒轉去本國宣傳主的真福音，濟有反悔，紲建立7間拜堂。也有300外人離開天主教會來入佇長老教會。
22. 通世界有5,6000 新聞報紙，若是美國佮加拿大合共2,4000。英國佮伊的屬國 (加拿大以外)有9800；德國有8000，法國有4600。通知通世界的新聞報大部分是用英語。英語的報紙3,3800；萬國的報紙2,2200。