一條線

Chi̍t tiâu soàⁿ

文獻資訊

項目	資料
作者	陳清忠 Tân Chheng-tiong
卷期	台灣教會報/芥菜子
卷期	第518卷
日期	1928/5
頁數	15-17

白話字（原文數位化）

Chi̍t tiâu soàⁿ

Tân Chheng-tiong

1928.05.01 518 Koàn (KOÀ-CHHÀI-CHÍ TĒ 27 Hō) p.15-17

Ē-bīn só͘ e̍k chit phiⁿ sī Hoat-lân-se ê bûn-ha̍k-chiá Guy de Maupassant (1850－1893) só͘ siá--ê, put-chí ū thang choè lán ê kà-sī, chhiáⁿ tāi-ke m̄-thang khoàⁿ choè sī sim-sek ê kò͘-sū, in-uī i siá chit phiⁿ tek-khak m̄-sī beh hō͘ lâng tha̍k sim-sek; i ê bo̍k-tek sī ài tha̍k-chiá ba̍k-chiu tio̍h kim, m̄-thang hō͘ chit ê o͘-àm ê sè-kan ê iáⁿ jia--khì, tì-kàu lâi thàn chit ê sè-kan ê khoán-sit.

Chi̍t-pái tī Kho-lia̍p-bí ê só͘-chāi-ū choè seng-lí ê lāu-jia̍t. Lông-hu kap in ê hū jîn-lâng tuì sì-hng chū-chi̍p lâi tī chi̍t ê siâⁿ-chhī. Choè seng-lī ê só͘-chāi chhiâng-chhiâng-kún.－lâng kiò-lâi kiò-khì, seng-lí lâng toā-siaⁿ chio-ho͘ lâng lâi boé in ê mi̍h-kiāⁿ, gû teh hán, káu teh puī. O͘-sū-kun hiaⁿ tú-chiah kàu chit ê só͘-chāi. I in-uī hong ê pīⁿ kiâⁿ-lō͘ chin bô chū-iû, chi̍t ê khó-lîn ê lāu-lâng liâu-liâu-á chhiáng khì si̍p-jī lō͘-thâu lāu-jia̍t ê só͘-chāi, tī lō͘-tiong hut-jiân khoàⁿ-kìⁿ chi̍t tiâu soàⁿ tī thô͘-kha ni̍h. I tú beh àⁿ-lo̍h-khì khioh hit tiâu soàⁿ ê sî, i khoàⁿ-kìⁿ choè bé-oaⁿ ê Má-lîn hiaⁿ khiā tī i ê mn̂g-kháu teh khoàⁿ--i. Chit nn̄g ê lâng chiông-chêng sī chin hó ê pêng-iú, chóng-sī uī-tio̍h sió-khoá put hēng ê kháu-kak, í-āu kú-kú ê tiong-kan tāi-ke saⁿ siám-pī bô óng-lâi.

O͘-sū-kun hiaⁿ hō͘ lâng khoàⁿ-kìⁿ teh khiok hiah-ni̍h sió khoá ê mi̍h-kiāⁿ, sim lāi chin kiàn-siàu. Só͘-í i suî-sî tē hit tiâu soàⁿ tī lak-tē-á-ni̍h, iā ké-iàⁿ teh chhē pa̍t-hāng mi̍h ê khoán-sit, chóng-sī chhin-chhiūⁿ chhē bô ê khoán. āu-lâi i chiū koh khí-sin khì seng-lí tiûⁿ, bô kú chiū bô khoàⁿ-kìⁿ--i.

Hit chá-khí kè liáu, kàu tàu lâng lóng lī-khui seng-lí tiûⁿ, ek-ji̍p lú-koán beh chia̍h tàu. Lú-koán ê chia̍h-tn̂g, bô loā-kú chiū hō͘ chiah ê lông-hu chiàm moá. In tāi-ke tâm-lūn in ê boé-boē: tâm-lūn thiⁿ-khì; tāi-ke saⁿ-thàm-thiaⁿ siau-sit lūn in ê chèng-choh.

Hut-jiân tī mn̂g-kháu-tiâⁿ ū thiaⁿ-kìⁿ lô ê siaⁿ. Teh chia̍h ê lâng lóng peh--khí-lâi cháu-oá khì mn̂g-ni̍h. Lô ê siaⁿ soah, iā phah-lô ê lâng chiū toā siaⁿ hoah kóng, “Lín chèng tāi ke ah, kin-chá-khí Bú-le̍k hiaⁿ ū phah-m̄-kìⁿ chi̍t ê chîⁿ-tē-á, lāi-bīn ū toé gō͘-pah kho͘ kap kuí-nā tiuⁿ tiōng-iàu ê su-luī. Khioh-tio̍h ê lâng chhiáⁿ ti̍t-chiap the̍h khì hêng i, á-sī beh the̍h khì chhī-ia̍h-só͘. Pò-siúⁿ jī-cha̍p kho͘.”

Phah lô ê lâng tuì koe-bé lo̍h-khì koh khì pò saⁿ-tâng ê siau-sit. Chia̍h tàu ê lâng koh tò-tńg lâi chē toh saⁿ-kap tâm-lūn chit hāng sū. Tú-tú chia̍h pá, ū chi̍t ê gō͘-tiúⁿ lâi kàu mn̂g-ni̍h mn̄g kóng, m̄-chai O͘-sū-kun hiaⁿ ū tī-chia bô?” O͘-sū-kun peh-khí-lâi chiū ìn kóng, “Ū, beh chhòng sím-mi̍h.”

“Lí tio̍h kap goá lâi-khì chhī-ia̍h-só͘, in-uī chhī-tiúⁿ ài beh kap lí kóng-oē.”

Khó-lîn ê lông-hu tio̍h chi̍t kiaⁿ, chóng-sī tè hit ê gō͘-tiúⁿ kóng, “Hah, lâi-khì.”

Chhī-tiúⁿ chē tī kau-í-ni̍h teh thèng-hāu in kàu. Gō͘-tiúⁿ kap lông-hu ji̍p-lâi ê sî, chhī-tiúⁿ chiū mn̄g kóng, “O͘-sū-kun hiaⁿ, kin-chá-khí ū lâng khoàⁿ-kìⁿ lí khioh chi̍t ê chîⁿ-tē-á, sī Bú-le̍k kun ê.” O͘-sū kun toā gông-ngia̍h, tì-kàu chi̍t tiap-á-kú boē kóng-oē, āu-lâi kui chiàⁿ-khì, chiū kóng, “Goá khioh-tio̍h chi̍t ê chîⁿ-tē-á?”

“Sī, lâng teh kóng.”

“Chîⁿ-tē-á goá lóng m̄-chai-iáⁿ, lí chit chūn kóng, goá chiah khí-thâu thiaⁿ-tio̍h.”

Chhī-tiúⁿ soà-chiap kóng, “M̄-kú lí ū hō͘ lâng khoàⁿ-tio̍h.”

“Lâng khoàⁿ-kìⁿ goá khioh-tio̍h chîⁿ-tē-á--ê, sī sím-mi̍h lâng khoàⁿ-kìⁿ?”

“Chè-chō bé-oaⁿ hit ê Má-lîn hiaⁿ, khiā tī ê mn̂g-kháu khoàⁿ-kìⁿ.”

Hit ê lāu-lâng suî-sî liáu-kái; chiū chhng-chhiú chhiau i ê tē-á, the̍h-chhut chi̍t tiâu soàⁿ.

“Má-lîn hiaⁿ khoàⁿ-kìⁿ goá, chiah pháiⁿ-sim! I khoàⁿ-kìⁿ goá khioh chi̍t tiâu soàⁿ lah, chhī-tiúⁿ ah; bô pa̍t-hāng.”

Chhī-tiúⁿ iô i ê thâu-khak, kóng, “Lí m̄-thang phah-sǹg goá oē sìn Má-lîn hiaⁿ, i sī láu-si̍t koh thang sìn-iōng ê lâng, lâi khoàⁿ m̄-tio̍h chi̍t-tiàu soàⁿ kap chi̍t ê chîⁿ-tē-á.”

O͘-sū-kun hiaⁿ giâ i ê chiàⁿ-chhiú oán-jiân beh chiù-choā i só͘ kóng ê sī chin-si̍t, chiū koh hoan-hù chi̍t-piàn kóng, “M̄-kú si̍t-chāi sī àn-ni, chhī-tiúⁿ ah, Goá sī kan-tā khioh-tio̍h chi̍t-tiâu soàⁿ nā-tiāⁿ.” “Lí án-ni kóng, O͘-sū-kun hiaⁿ, lí khioh chîⁿ-tē-á khí-lâi liáu-āu, lí kiám m̄-sī koh soà-chiap chhē khoàⁿ ū bān-it tuì chîⁿ-tē-á lak chhut-lâi ê chîⁿ á bô mah?”

Khó-lîn ê O͘-sū-kun hiaⁿ! i chha-put-to boē kóng-oē. Má-lîn hiaⁿ ji̍p-lâi koh-chài hoan i só͘ pò ê sū, chóng-sī lông-hu m̄-jīn. Chiàu i pún-sin ê só͘ ài, ū chhiau O͘-sū-kun hiaⁿ ê seng-khu, chóng-sī boē tit thang chhē chhut chîⁿ-tē-á tī i ê seng-khu.

Chhī-tiúⁿ put-chí kan-khó͘, kàu lō͘-bé kiò hit ê lông-hu tńg-khì, hoan-hù i kóng, i beh kap kiám-sū chiàu-hoē lâi thèng-hāu i ê bēng-lēng.

Hit-tia̍p chit ê siau-sit thoân kàu chi̍t sì-koè, O͘-sū-kun hiaⁿ lī-khui chhī-ia̍h-só͘ ê sî, ho͘N3 kî ê lâng choē-choē cháu-oá lâi uî i ê sin-piⁿ, ài beh chai hit ê siau-sit. I kóng hō͘ in thiaⁿ, chóng-sī bô lâng beh sìn--i; hoán-tńg toā-siaⁿ lâi chhiò i só͘ kóng--ê. Koh kiâⁿ, koh-chài kóng i ê sū hō͘ só͘ tú-tio̍h ê lâng thiaⁿ, chóng-sī bô thang ǹg-bāng thang chhē chhut chit lâng lâi sìn i ê oē.

Choē-choē lâng in ê thâu-khak chhiò kóng, “Ah! O͘-sū-kun hiaⁿ, lí lāu bóng-lāu, pèng m̄-sī mi̍h neh!”

Kàu àm i chiū kap kuí-nā ê chhù-piⁿ choè-tīn tńg-khì. In keng-kè si̍p-jī-lō͘-thâu ê sî, O͘-sū-kun hiaⁿ chiū pí hit-jiah i thêng-kha lâi khioh hit tiâu soàⁿ ê só͘-chāi hō͘ in khoàⁿ”, iā kui-lō͘ i lóng bô kóng poàⁿ-hāng pa̍t-hāng ê sū.

Hit àm hit ê khó-lîn ê lāu-lâng chiū khì se̍h i só͘ tiàm ê hiuⁿ-chng, kóng só͘ tú-tio̍h ê sū; sui-bóng lâng-lâng ū thiaⁿ-kìⁿ, chóng-sī bô chi̍t lâng hoaⁿ-hí khǹg i ê sìn-iōng tī i só͘ kóng ê oē. I keng-kè hit àm chin kan-khó͘, hoân-ló kàu chha-put-to beh phoà-pīⁿ.

Kè ji̍t ū chi̍t ê tn̂g-kang the̍h só͘ khioh-tio̍h ê chîⁿ khì hêng hit ê chú-lâng, iā tit-tio̍h só͘ iok-sok ê pò-siúⁿ, Hit ê lâng ū kóng i tī lō͘-ni̍h khioh-tio̍h, chóng-sī uī-tio̍h m̄-bat jī, ū suî-sî the̍h-khì hō͘ i ê thâu-ke. Tuì án-ni chiah chai hit ê phah-m̄-kìⁿ ê lâng.

Chit ê siau-sit thoân-kàu chi̍t-sì-koè, O͘-sū-kun hiaⁿ thiaⁿ-tio̍h ê sî ê sim-koaⁿ chin hoaⁿ-hí. “Taⁿ in tek-khak beh sìn goá lah!” i án-ni kóng. “Sè-kan bô ū chi̍t hāng oē hō͘ lâng khah kan-khó͘, pí hō͘ lâng hiâm kóng ū kóng pe̍h-chha̍t lah!”

I pò i ê pêng-iú chai chit chân sū ê sî, iáu-kú khoàⁿ-kìⁿ ū lâng iáu-bē sìn i sī bô choē. Chit hāng hō͘ i ê sim-koaⁿ chin thàng-thiàⁿ, koh-chài siⁿ-khí bô pêng-an.

Kè lé-pài, i koh khì koe-ni̍h ê sî, i koh-chài khoàⁿ-kìⁿ Má-lîn khiā tī i ê mn̂g-kháu ná khoàⁿ--i, ná teh chhiò. Cháiⁿ-iūⁿ?

O͘-sū-kun hiaⁿ ū tú-tio̍h chi̍t ê chin se̍k-sāi ê choh-chhân lâng, kā i kóng lūn chîⁿ-tē-á koh hêng ê sū. Hit ê choh-chhân lâng chhiò-chhiò kā i kóng, “Lí si̍t-chāi sī chiâⁿ m̄-sī lâng o͘h!” O͘-sū-kun koh-khah ke-thiⁿ bô pêng-an. Cháiⁿ-iūⁿ in iáu-kú teh kiò goá sī “pháiⁿ-lâng?” Hit ê khioh-tio̍h chîⁿ-tē-á ê lâng kiám bô the̍h-khì hêng hit ê chú-lâng liáu mah?

Chi̍t ê lâng ìn kóng, Lí kóng chin hó thiaⁿ lah! chi̍t ê chhē-tio̍h, chi̍t ê the̍h khì hêng. Goán chai noh!”

Kàu lō͘-bé O͘-sū-kun hiaⁿ liáu-kái. Chai lâng ū hiâm i kap lâng kiōng-bô͘ the̍h chîⁿ-tē-á khì hêng. I ti̍t-ti̍t ài beh piān-kái, chóng-sī bô chhái kang, kàu lō͘-bé chia̍h bô kàu pá chiū lī-khui toh.

I tńg-khì chhù-ni̍h chin sit-chì, chin hoân-ló, sim-koaⁿ kan-khó͘, in-uī i chai bô hoat-tō͘ thang koh chèng-bêng i ê bô choē-koà.

Chit hāng sū éng-hióng-tio̍h i ê sim-koaⁿ kap kiān-khong, tì-kàu phoà-pīⁿ. Tú-tú beh kè-khuì ê sî, ū lâng koh-chài thiaⁿ-kìⁿ hoah kóng, “Kan-ta chi̍t-tiâu soàⁿ nā-tiāⁿ, iáu bô pa̍t hāng. Lí khoàⁿ tī-chia, chhī-tiúⁿ ah, chi̍t-tiâu soè tiâu soàⁿ.”

漢羅（Ùi原文改寫）

一條線

陳清忠

1928.05.01 518卷(芥菜子第27號) p.15-17

下面所譯這篇是法蘭西的文學者Guy de Maupassant (1850－1893)所寫--ê，不止有通做咱的教示，請大家毋通看做是心適的故事，因為伊寫這篇的確毋是欲予人讀心適；伊的目的是愛讀者目睭著金，毋通予這个烏暗的世間的影jia--去，致到來趁這个世間的款式。

一擺佇Kho-lia̍p-bí 的所在有做生理的鬧熱。農夫佮in 的婦人人對四方聚集來佇一个城市。做生理的所在chhiâng-chhiâng滾。－人叫來叫去，生理人大聲招呼人來買in 的物件，牛teh hán，狗teh吠。O͘-sū-kun兄拄才到這个所在。伊因為hong 的病行路真無自由，一个可憐的老人liâu-liâu á chhiáng去十字路頭鬧熱的所在，佇路中忽然看見一條線佇塗跤ni̍h。伊拄欲àⁿ落去拾彼條線的時，伊看見做馬鞍的 Má-lîn兄徛佇伊的門口teh看--伊。這兩个人從前是真好的朋友，總是為著小可不幸的口角，以後久久的中間大家相閃避無往來。

O͘-sū-kun兄予人看見teh抾hiah-ni̍h小可的物件，心內真見笑。所以伊隨時tē彼條線佇lak袋仔ni̍h，也假佯teh揣別項物的款式，總是親像揣無的款。後來伊就閣起身去生理場，無久就無看見--伊。

彼早起過了，到晝人攏離開生理場，溢入旅館欲食晝。旅館的食堂，無偌久就予chiah 的農夫佔滿。In大家談論in 的買賣：談論天氣；大家相探聽消息論in 的種作。

忽然佇門口埕有聽見鑼的聲。Teh食的人攏peh--起來走倚去門裡。鑼的聲煞，也拍鑼的人就大聲喝講，「恁眾大家ah，今早起Bú-le̍k兄有拍毋見一个錢袋仔，內面有toé五百箍佮幾若張重要的書類。拾著的人請直接the̍h去還伊，抑是欲the̍h去市役所。報賞二十箍。」

拍鑼的人對街尾落去閣去報相同的消息。食晝的人閣倒轉來坐桌相佮談論這項事。拄拄食飽，有一個伍長來到門裡問講，毋知O͘-sū-kun兄有佇遮無？」O͘-sū-kun peh起來就應講，「有，欲創啥物。」

「你著佮我來去市役所，因為市長愛欲佮你講話。」

可憐的農夫著一驚，總是綴彼个伍長講，「Hah，來去。」

市長坐佇交椅ni̍h teh聽候in到。伍長佮農夫入來的時，市長就問講，「O͘-sū-kun 兄，今早起有人看見你拾一个錢袋仔，是Bú-le̍k kun 的。」O͘-sū-kun大gông-ngia̍h，致到一霎仔久袂講話，後來歸正氣，就講，「我拾著一个錢袋仔？」

「是，人teh講。」

「錢袋仔我攏毋知影，你這陣講，我才起頭聽著。」

市長續接講，「毋kú你有予人看著。」

「人看見我拾著錢袋仔--ê，是啥物人看見？」

「製造馬鞍彼个Má-lîn兄，徛佇的門口看見。」

彼个老人隨時了解；就伸手chhiau伊的袋仔，the̍h出一條線。

「Má-lîn兄看見我，才歹心！伊看見我拾一條線lah，市長ah；無別項。」

市長搖伊的頭殼，講，「你毋通拍算我會信Má-lîn兄，伊是老實閣通信用的人，來看毋著一條線佮一个錢袋仔。」

O͘-sū-kun兄giâ伊的 正手宛然欲咒誓伊所講的是真實，就閣吩咐一遍講，「毋kú實在是按呢，市長ah，我是kan-tā拾著一條線nā-tiāⁿ。」「你按呢講，O͘-sū-kun兄，你拾錢袋仔起來了後，你kiám毋是閣續接揣看有萬一對錢袋仔lak出來的錢抑無mah？」

可憐的 O͘-sū-kun兄！伊差不多袂講話。Má-lîn兄入來閣再hoan伊所報的事，總是農夫毋認。照伊本身的所愛，有chhiau O͘-sū-kun兄的身軀，總是袂得通揣出錢袋仔佇伊的身軀。

市長不止艱苦，到路尾叫彼个農夫轉去，吩咐伊講，伊欲佮檢事照會來聽候伊的命令。

彼tia̍p這个消息傳教一四界，O͘-sū-kun兄離開市役所的時，好奇的人濟濟走倚來圍伊的身邊，愛欲知彼个消息。伊講予in聽，總是無人欲信--伊；反轉大聲來笑伊所講--ê。閣行，閣再講伊的事予所拄著的人聽，總是無通向望通揣出這人來信伊的話。

濟濟人in 的頭殼笑講，「Ah！O͘-sū-kun兄，你老罔老，pèng毋是物neh！」

到暗伊就佮幾若个厝邊做陣轉去。In經過十字路頭的時，O͘-sū-kun兄就比彼jiah伊停腳來拾彼條線的所在予in看」，也規路伊攏無講半項別項的事。

彼暗彼个可憐的老人就去踅伊所踮的鄉庄，講所拄著的事；雖罔人人有聽見，總是無一人歡喜勸伊的信用佇伊所講的話。伊經過彼暗真艱苦，煩惱到差不多欲破病。

過日有一個長工the̍h所拾著的錢去還彼个主人，也得著所約束的報賞，彼个人有講伊佇路裡拾著，總是為著毋捌字，有隨時the̍h去予伊的頭家。對按呢才知彼个拍毋見的人。

這个消息傳到一四界，O͘-sū-kun兄聽著的時的心肝真歡喜。「Taⁿ in的確欲信我lah！」伊按呢講。「世間無有一項話予人較艱苦，比予人嫌講有講白賊lah！」

伊報伊的朋友知這chân事的時，iáu-kú看見有人猶未信伊是無罪。這項予伊的心肝真痛疼，閣再生起無平安。

過禮拜，伊閣去街裡的時，伊閣再看見Má-lîn徛佇伊的門口ná看--伊，ná teh笑。怎樣？

O͘-sū-kun兄有拄著一个真熟似的作田人，共伊講論錢袋仔閣還的事。彼个作田人笑笑共伊講，「你實在是成毋是人o͘h！」O͘-sū-kun閣較加添無平安。怎樣in iáu-kú teh叫我是「歹人？」彼个拾著錢袋仔的人kiám無the̍h去還彼个主人了mah？

一个人應講，你講真好聽lah！一个揣著，一个the̍h去還。阮知noh！」

到路尾O͘-sū-kun兄了解。知人有嫌伊佮人共謀the̍h錢袋仔去還。伊直直愛欲辯解，總是無采工，到路尾食無到飽就離開桌。

伊轉去厝裡真失志，真煩惱，心肝艱苦，因為伊知無法度通閣證明伊的無罪過。

這項事影響著伊的心肝佮健康，致到破病。拄拄欲過氣的時，有人閣再聽見喝講，「干焦一條線nā-tiāⁿ，猶無別項。你看佇遮，市長ah，一條細條線。」