製鹽工業
Chè-iâm kang-gia̍p
文獻資訊
項目 | 資料 |
---|---|
作者 | 張基全 Tiuⁿ Ki-choân |
卷期 | 芥菜子 |
卷期 | 第 21 號 |
日期 | 1927/10 |
頁數 | 11-12 |
白話字(原文數位化)
Chè-iâm kang-gia̍p [製鹽工業]
Tiuⁿ Ki-choân
Jîn-luī tio̍h chia̍h-iâm, tuì kó͘-chá kàu hiān-kim lóng bô koh-iūⁿ, m̄-nā lâng, chiū it-poaⁿ ê seng-bu̍t beh î-chhî in ê sèⁿ-miā tek-khak tio̍h iâm ê sū-si̍t iā sî bêng-bêng, chhin-chhiūⁿ ū i-ha̍k-ka chiong choân-jiân bô iâm-hun ê chia̍h-mi̍h hō͘ tōng-bu̍t chia̍h sī pí pàng hō͘ i gō koh khah khoài sí, chóng-sī goá bat thiaⁿ-kìⁿ lâng kóng, hū-jîn-lâng seⁿ-kiáⁿ ge̍h-lāi m̄-thang chia̍h kiâm, che sī toā chhò(誤植chhò͘)-gō͘.
Lán lâng só͘ chia̍h ê iâm, ti̍t(誤植tit)-chiap thang choè huih kap bah ê sêng-hun, lâng ê seng-khu só͘ ū ê iâm-liōng iok-lio̍k ū 12 niú, koh-chài iâm chit-pō͘-hūn pìⁿ-choè iâm-sng, tī uī (胃) lāi choè uī-e̍k, chān siau-hoà, án-ni chit-nî chi̍t-lâng tio̍h khiàm-ēng loā-choē iâm? chiàu ta̍k-kok ê pêng-kun bô sím-mi̍h tiāⁿ-tio̍h. Tang-iûⁿ-lâng muí(誤植muì)-nî chi̍t-lâng chì-chió tio̍h 15 kun. Eng-kok, Tek-kok, Bí-kok lâng 15, 6 kun.
iâm m̄-nā tuì it-poaⁿ ê seng-bu̍t sī hiah iàu-kín, chiū kang-gia̍p siōng, hoà-ha̍k-siōng iā-sī lia̍h iâm choè chin tiōng-iàu ê bu̍t-chit.
Lâng beh tuì tó-lo̍h lâi tit-tio̍h iâm? Chiàu iâm sán-chhut ê chōng-hóng thang tāi-lio̍k hun-choè 2 hong-biān, chi̍t-khoán sī gān-iâm (Rock Salt). Koh chit-khoán sī tuì kiâm-chuí lâi tit-tio̍h. Gân-iâm sī tī lio̍k-toē, ū-sî kui-soaⁿ lóng-sī iâm, ká-ná chio̍h-giâm, só͘-í chiah ū chit-ê miâ, Ji̍t-pún khiok iáu-bē ū hoat-kiàn tio̍h chit-khoán gân-iâm ê khòng, nā-sī tī goā-kok choē-choē só͘-chāi ū, chhin-chhiūⁿ
Tek-kok ê Stassfurt.
Hiong-gâ-lī ê Wielika.
Se-pan-gâ ê Cardona.
Eng-kok ê Cheshire
Bí-kok ê Michigan.
Hoat-kok ê Nancy toē-hng lóng sī chhut-miâ ê gân-iâm sán-toē.
(Boē-oân)
漢羅(Ùi原文改寫)
製鹽工業
張基全
人類著食鹽,對古早到現今攏無各樣,m̄-nā人,就一般的生物欲維持in的性命的確著鹽的事實也時明明,親像有醫學家將全然無鹽分的食物予動物食是比放予伊餓閣較快死,總是我捌聽見人講,婦人人生囝月內毋通食鹹,這是大錯誤。
咱人所食的鹽,直接通做血佮肉的成分,人的身軀所有的鹽量約略有12 兩,閣再鹽這部分變做鹽酸,佇胃 (胃)內做胃液,贊消化,按呢這年一人著欠用偌濟鹽?照逐國的平均無甚物定著。東瀛人每年一人至少著15斤。英國,德國,美國人15,6 斤。
鹽m̄-nā對一般的生物是hiah要緊,就工業上,化學上也是掠鹽做真重要的物質。
人欲對tó落來得著鹽?照鹽產出的狀況通大略分做2方面,一款是岩鹽(Rock Salt)。閣這款是對鹹水來得著。岩鹽是佇陸地,有時規山攏是鹽,ká-ná石鹽,所以才有這个名,日本卻猶未有發見著這款岩鹽的礦,若是佇外國濟濟所在有,親像
德國的Stassfurt。
匈牙利的Wielika。
西班牙的Cardona。
英國的Cheshire
美國的Michigan。
法國的Nancy地方攏是出名的岩鹽產地。
(袂完)