世界第一
Sè-kài tē-it
文獻資訊
項目 | 資料 |
---|---|
作者 | 陳清忠 Tân Chheng-tiong |
卷期 | 芥菜子 |
卷期 | 第 18 號 |
日期 | 1927/7 |
頁數 | 13-14 |
白話字(原文數位化)
Sè-kài tē-it
- Sè-kài tē-it toā ê chhiū:
Sè-kài si̍t-bu̍t ê chéng-luī iok ū 175000 chióng. Chiông-tiong tē-it toā ê, chiū-sī Gô-lô-su ê Kun-su-tan-teng hū-kūn hit châng ‘Phian tree’ Chhiū-sin ê koân sī 100 chhioh, chiu-uî sī 165 chhioh: Nā kā i liâu choè nn̄g-pêng, chiū muí pêng oē chhu-tit ‘ta-ta-mí’ 100 thia̍p. Ū lâng teh kóng, bat chi̍t pái ū 18 lâng tī hit châng ê chhiū-khak lāi khui iàn-hoē, iáu-kú só͘-chāi ū chhun put-chí khoah. án-ni lán chiū thang chai i ê toā.
Tē-jī toā ê sī tī Bí-kok. Tē-jī toā ê tī chia m̄-bián kóng.
- Sè-kài tē-it koân ê chhiū:
Sè-kài tē-it koân ê chhiū chiū-sī Hô-chiu ê ‘iū(Iû)-ka-lí’ chhiū. Chit-khoán ê chhiū Pún-kok iā put-chí ū teh chai-poê, chóng-sī khì-hāu hong-thó͘ ê cheng-chha, boē tit thang hoat kàu loā-toā; nā-sī i ê goân-sán-toē, ū ê iok ū 500 chhioh koân. Chit khoán chhiū ê hāu-iōng, khah choē sī choè kiàn-tiok, chhú ‘Iû-ka-lí-iû, chè io̍h-phín. Koh-chài cheng-hoat chok-iōng chin kiông, só͘-í nā chai-poê tī sip-lùn ê só͘-chāi, chiū oē hō͘ thó͘-toē khah ta-lī, só͘-í ū kong-hāu thang û-hông kha-khì, koâⁿ-jia̍t chit khoán ê pīⁿ. Koh-chài kóng ho͘-khip pīⁿ ū toā ê te̍k-hāu.
- Sè-kài tē it toā ê chhiū-hioh:
Sè-kài sī chin khoah, si̍t-bu̍t ê sò͘ iā sī chin-choē. Kî-tiong i ê hio̍h tē-it toā ê, káⁿ sī jia̍t-tài toē ê ‘Iâ-chí’ chhiū. Ū chi̍t-chéng hoat tī ‘Amayon’ hô ê hū-kūn--ê, i ê koân ū 100 chhioh í-siōng. I ê hio̍h ê tn̂g ū 50 chhioh, khoah sī 16 chhioh. Sek-lân-tó ū chi̍t chéng ê Iâ chhiū, hio̍h ê tn̂g kap khoah ū chi̍t-tn̄g poeh chhioh, chāi toē ê lâng ēng hit khoán ê hio̍h-á choè khàm chhù-koà ê lō͘-ēng. Chè-chō Cocoa ê Iâ-chhiū ū-sî iā ū 3 tn̄g goā ê hio̍h.
- Sè-kài tē-it toā ê hoe:
Lâm-iûⁿ kûn-tó ū chi̍t-chéng kì-seng si̍t-bu̍t kiò choè ラツフレツシア. I ê chhiū sin sī chin oé-soè bô hio̍h; chóng-sī i ê hoe sī chiàm Sè-kài ê tē-it uī. Hoe ê chiu-uî ū 9 chhioh, só͘-í lán thang chai i ê toā. Hoe chi̍t-luí ê tāng iok ū 12 kun.
- Sè-kài tē-it toā ê chiáu:
A-hui-lī-ka kap A-lat-pek ê soa-bô͘ toē só͘ sán ê tô-chiáu, phah-sǹg sī sè-kài tē-it toā--ê. Chit-khoán ê chiáu i ê koân iok-lio̍k ū 6, 7 chhioh, i ê cháu ê sok-le̍k sī pí bé khah kín. Chit-khoán chiáu ê mn̂g, sī choè siōng-liû siā-hoē chong-sek ê lō͘-ēng kè-kek sī chin kuì. I ê siū sī choh tī soa ê tiong-kan, chi̍t-kî chha-put-to siⁿ 30 lia̍p ê nn̄g, ji̍t--sî sī bú--ê pū, àm-sî sī kak--ê tāi-lí.
漢羅(Ùi原文改寫)
世界第一
1、世界第一大的樹:
世界植物的種類約有175000種。從中第一大的,就是俄羅斯的Kun-su-tan-teng附近彼叢「Phian tree」。樹身的懸是100 尺,周圍是165 尺:若共伊liâu做兩爿,就每爿會 chhu得「塌塌米」 100 thia̍p。有人teh講,捌一擺有18人佇彼叢的樹khak內開宴會,iáu-kú所在有chhun不止闊。按呢咱就通知伊的大。
第二大的是佇美國。第二大的佇遮毋免講。
2、世界第一懸的樹:
世界第一懸的樹就是豪洲的「尤加利」樹。這款的樹本國也不止有teh栽培,總是氣候風土的精差,袂得通發到偌大;但是伊的原產地,有的約有500 尺懸。這款樹的效用,較濟是做建築,取「尤加利油」,製藥品。閣再蒸發作用真強,所以若栽培佇濕潤的所在,就會予土地較ta-lī,所以有功效通預防跤氣、寒熱這款的病。閣再講呼吸病有大的特效。
3、世界第一大的樹-歇:
世界是真闊,植物的數也是真濟。其中伊的葉第一大的,敢是熱帶地的 「椰子」樹。有一-種發佇「Amayon」河的附近--的,伊的懸有100 尺以上。伊的葉的長有50 尺,闊是16 尺。錫蘭島有一種的椰樹,葉的長佮闊有一丈八尺,在地的人用彼款的葉仔做蓋厝蓋的路用。製造Cocoa 的椰樹有時也有3 丈外的葉。
4、世界第一大的花:
南洋群島有一種寄生植物叫做ラツフレツシア。伊的樹身是真oé細無葉;總是伊的花是佔世界的第一位。花的周圍有9 尺,所以咱thang知伊的大。花一蕊的重約有12 斤。
5、世界第一大的鳥:
亞非利加佮阿拉伯的沙漠地所產的鴕鳥,拍算是世界第一大--的。這款的鳥伊的懸約略有6、7 尺,伊的走的 sok-le̍k是比馬較緊。這款鳥的毛,是做上流社會裝飾的路用價格是真貴。伊的 siū是作佇沙的中間,一期差不多生 30 粒 的卵,日--時是母--的孵,暗時是kak--的代理。