Chi̍t-tih chi̍t-tih ē chuí

文獻資訊

項目 資料
作者 陳清忠 Tân Chheng-tiong
卷期 芥菜子
卷期 第 16 號
日期 1927/5
頁數 11-12

白話字(原文數位化)

“Chi̍t-tih chi̍t-tih ē chuí”

(30)

Ba-khu-the-lī-á (Soè-khún) ê toā.  Thong tōng si̍t-bu̍t-kài tē it soè ê káⁿ-sī Ba-khu-the-lī-á.  Tauh-tí sī loā-soè?  Tāi-khài sī 1 hun ê 3000 hūn chi̍t (1/3000 hun) I ê tāng muí lia̍p sī 0.00000000000041 chîⁿ.

Chóng-sī i ê siⁿ-thoàⁿ ê la̍t sī hui-siông, 48 tiám-cheng āu chiū kàu 440 chîⁿ tāng.

Soè-khún ê hāi, toā pō͘-hūn sī choè thoân-jiām pīⁿ ê goân-un kap choè bah-luī í-ki̍p kî-thaⁿ ê si̍t-bu̍t hú-pāi ê goân-un.

A. Chhiú kap soè-khún:

Nā ēng 500 á-sī 600 pē ê hián-bî-kiàⁿ lâi khoàⁿ, bô-lūn sím-mi̍h lâng ê chhiú to ū choē-chió ê soè-khún khîⁿ-teh.  Khah choē lâng sī siūⁿ nā sái soé chhiú chiū oē lut, nā-sī si̍t-chāi bô hiah-khoài, iā boē sí.  Ū chi̍t-khoán soè-khún chiū ēng cheng-liû-chuí á-sī sûn-choân ê chiú-cheng lâi soé, boē lut iā boē sí.

Chiàu Bí-kok Khun-bín phok-sū só͘ gián-kiù, i án-ni kóng, choē-choē soè-khún ê tiong-kan khîⁿ tē-it tiâu ê sī tn̂g-á-pīⁿ (チブス) ê soè-khún, koh-chài sī tē-it oh sí; só͘-í lâng nā siūⁿ ēng sio-chuí á chiú-cheng lâi soé-chhiú, chiū siūⁿ sī chheng-khì, che sī chhò-gō͘.

I ū án-ni lâi si̍t-giām:  I tuì chín-chhat tn̂g-á-pīⁿ ê hoān-chiá liáu-āu chiū ēng sûn ê chiú-cheng chim-chiok lāi soé i ê chhiú, āu lâi chiong i só͘ pī-pān tú-chiah chú hó ê bah-thng hē tī huî ê àng-á, chiū chiong i ê chéng-thâu-á tū tī hit lāi-bīn, chiū án-ni hē tī khong-khì oá oē tio̍h ê só͘-chāi, kàu kè-ji̍t chiū the̍h chi̍t-tiám ê bah-thng lâi kiám-kiàⁿ, si̍t-chāi thang kiáⁿ, tī hit lāi-bīn ū 15500 ê soè-khún teh oa̍h.  Tuì án-ni khoàⁿ-khí lâi, lán ê chhiú si̍t-chāi sī chin guî-hiám.  Lán nā ū lâng khah-siông ài chhng chéng-thâu-á tī gín-ná ê chhuì ê si̍p-koàn ê lâng, tio̍h ài cha̍p-hun ê chù-ì, in-uī sī kàu-ke̍k ê guî-hiám.

B. Chîⁿ kap soè-khún:

Tang-kiaⁿ Tè-kok Tāi-ha̍k Iú-tiân Phok-sū ū chi̍t-pái tī oē-seng ha̍k-hoē bat káng-ián lūn chîⁿ ê lah-sap ê thêng-tō͘ I ū pò-kò Tang-kiaⁿ chhī-lāi só͘ liû-thong ê chîⁿ ê lâ-sâm kap só͘ khîⁿ-tiâu soè-khún ê sò͘.  I ū tuì tē-it choē-lâng óng-lâi ê só͘-chāi, chiū-sī hì-hn̂g oa̍h-tāng siá-chin koán, Liāu-lí tiàm, Tiān-chhia hit -khoán ê só͘-chāi chū-chi̍p 107 ê chi̍t-sián ê tâng-sián; 100 ê gō͘-kak gûn; 5 sián ê 100; 1 kho͘ ê choá-phiò 106 tiuⁿ lâi kiám-cha.

Lán nā khoàⁿ-kìⁿ ē-bīn pâi-lia̍t ê sò͘-jī chiū oē chhàng-mn̂g-kńg!

Só͘ tiau-cha kok-khoán ê chîⁿ choân bīn-chek só͘ khîⁿ ê soè-khún só͘ sī chiàu ē-té:

  1. Chi̍t-sián ê

Tâng-sián

Tē it choē ū 145438

Tē it chió ū     16

  1. Gō͘-sián ê

Phe8-tāng

Tē it choē ū 91648

Tē it chió ū     8

  1. Gō͘-kak ê

Tē it choē ū 9950

Tē it chió ū    6

  1. Chi̍t-kho͘ ê

Choá-phiò

Tē it choē ê 2014000

Tē it chió ê     1200

  1. Sin ê phiò

Tē it choē ū 9027

Tē it chió ū   72

Í-siōng nā kā i pêng-kun:

Chi̍t-sián--ê sī

4109

Gō͘-sián ê sī

2099

Gō͘ kak ê sī

475

Chi̍t-kho͘ ê sī

147421

Soè-khún ê chéng-luī khah choè sī hì-pīⁿ kap pū-lâng khún.

Chîⁿ sī lâng-lâng só͘ chun-tiōng ê mi̍h, iáu-kú nā khoàⁿ kàu chi̍t-khoán ê sò͘-jī, hut-jiân oē khí bô ài ê sim, chóng-sī bô chîⁿ iā sī boē tit-thang seng-oa̍h, iàu-kín lán tio̍h cha̍p-hun ê chim-chiok, hē chîⁿ tī it-tēng ê só͘-chāi, m̄-thang hō kap chia̍h mi̍h saⁿ-oá ê só͘-chāi.

Koh chi̍t-hāng khah iàu-kín, nā teh sǹg gûn-phiò ê sî tek-khak m̄-thang ùn-chhuì-noā, in-uī gûn-phiò só͘ khîⁿ ê soè-khún sī tē-it choē, só͘-í thang khoàⁿ choè sī tē-it guî-hiám.

漢羅(Ùi原文改寫)

「一滴一滴的水」

(30)

Ba-khu-the-lī-á (細菌) 的大。通動植物界第一細的敢是Ba-khu-the-lī-á。Tauh-tí是loā細?大概是1分的 3000份一(1/3000分)伊的重每粒是0.00000000000041錢。

總是伊的生湠的力是非常,48點鐘後就到440錢重。

細菌的害,大部分是做傳染病的原un佮做肉類以及其他的植物腐敗的 原un。

A. 手佮細菌:

若用500抑是600倍的顯微鏡來看,無論甚物人的手to有濟少的細菌khîⁿ-teh。較濟人是想若sái洗手就會lut,若是實在無hiah快,也袂死。有一款細菌就用蒸餾水抑是純全的酒精來洗,袂lut也袂死。

照美國Khun-bín博士所研究,伊按呢講,濟濟細菌的中間khîⁿ第一條的是腸仔病(チブス) 的細菌,閣再是第一oh死;所以人若想用燒水抑酒精來洗手,就想是清氣,這是錯誤。

伊有按呢來實驗:伊對診察腸仔病的患者了後就用純的酒精斟酌內洗伊的手,後來將伊所備辦拄才煮好的肉湯hē佇瓷的甕仔,就將伊的指頭仔tū佇彼內面,就按呢hē佇空氣倚會著的所在,到過日就the̍h一點的肉湯來檢kiàⁿ,實在通囝,佇彼內面有15500个細菌活。對按呢看起來,咱的手實在是真危險。咱若有人較常愛chhng指頭仔佇囡仔的喙的習慣的人,著愛十分的注意,因為是到極的危險。

B. 錢佮細菌:

東京帝國大學Iú-tiân博士有一擺佇衛生學會捌講演論錢的 lah-sap 的程度伊有報告東京市內所流通的錢的 lâ-sâm佮所khîⁿ-tiâu細菌的數。伊有對第一濟人往來的所在,就是戲園活動寫真館,料理店,電車彼款的所在聚集107个一sián 的銅sián;100 个五穀銀;5 sián的100;1箍的紙票106張來檢查。

咱若看見下面排列的數字就會chhàng毛管!

所調查各款的錢全面積所擒的 soè-khún所是照下底:

  1. 一sián 的

銅sián第一濟有145438

第一少有16

  1. 五sián 的

白銅第一濟有91648

第一少有8

  1. 五穀的

第一濟有9950

第一少有6

  1. 一箍的

紙票第一濟 的 2014000

第一少的     1200

  1. 新的 phiò

第一濟有9027

第一少有72

以上若共伊平均:

一sián--ê是        4109

五sián--ê是        2099

五角--ê是    475

一箍--ê是    147421

細菌的種類較做是肺病佮孵膿菌。

錢是人人所尊重的物,iáu-kú若看到一款的數字,忽然能起無愛的心,總是無錢也是袂得通生活,要緊咱著十分的斟酌,下錢佇一定的所在,毋通號佮食物saⁿ倚的所在。

閣一項較要緊,若teh算銀票的時的確毋通ùn喙瀾,因為銀票所khîⁿ 的細菌是第一濟,所以通看做是第一危險。