東西南北
Tang Sai Lâm Pak
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 偕叡廉 Kai Jōe-liâm |
| 卷期 | 芥菜子 |
| 卷期 | 第 14 號 |
| 日期 | 1927/3 |
| 頁數 | 11-13 |
白話字（原文數位化）
Tang Sai Lâm Pak
1. Lâm-bí chiu ū 8000 bān lâng, lāi-tiong chi̍t-poàⁿ khah ke m̄-bat jī. In sī Thian-chú-kàu khah choē. Hiān-sî Ki-tok-kàu ū 2000 ê soan-kàu-su tī hia teh pò-iông Chú ê hok-im.
2. Thong Sè-kài Hoê-hoê-kàu ê jîn-sò͘ ū nn̄g ek sì chheng bān, khah choē sī tī ìn-tō͘-kok, A-hui-ka, Lâm-iûⁿ, kap Tiong-kok. Tī chiah choē lâng ê tiong-kan chí-ū 24,0000 lâng bat-jī nā-tiāⁿ. Tī 100 ê tiong-kan chí-ū gō͘-ê lâng oē-hiáu tha̍k.
3. Hoê-hoê-kàu kóng sè-kài chū-kó͘ í-lâi chiah ū gō͘ ê sian-ti. Tī chit gō͘ ê tiong-kan chí-ū Iâ-so͘ Ki-tok bô choē. I chi̍t ê ū chiâⁿ-sèng. Só͘-í hiān-sî tī ìn-tō͘ ū choē-choē chheng-liân sim hiòng tī Chú ê kà-sī.
4. Bí-kok Pak-pō͘ Tiúⁿ-ló-kàu-hoē kū-nî ū bō͘-chi̍p 2400 bān gûn. Pún-kok soan-tō-hoē 800 bān, goā-pang Soan-tō͘-hoē 600 bān, kàu-io̍k-pō͘ 260 bān, ko͘-koáⁿ-hoē 180 bān, pún-kok lú-soan-tō-hoē 260 bān, goā-pang lú Soan-tō-hoē 262 bān, kî-û ê kià-hù tī Sèng-keng-hoē.
Nā-sī Bí-kok Bí-í-bí-hoē ê iân-kim pí Tiúⁿ-ló-kàu-hoē ke kuí-nā-pē. Kin-nî in àn-sǹg beh bō͘-chi̍p 6 ek.
5. Ì-tāi-lī sī Thian-chú-kàu ê kok, iáu-kú Ki-tok-kàu ū chi̍t phài hō͘-choè Waldensian hiān-sî chin oa̍h-tāng. Sui-jiân tī kuí-nā-pah nî ê tiong-kan siū-tio̍h Thian-chú-kàu ê khún-tio̍k iā-sī ū ná teh heng-khí.
6. Bu̍t-gé-lī-a-kok ê peh-sìⁿ khah choē sio̍k tī Hi-lia̍p-kàu, nā-sī Ki-tok-kàu hiān-sî tī hia iā-sī teh toā chìn-pō͘.
7. Ngô͘-lô ê chèng-hú koat-ì beh hoè-bô chong-kàu, chóng-sī iáu-bē sêng-kong.
8. Sè-kài tē-it kín ê chū-tōng-chhia chi̍t tiám-cheng kiâⁿ-tit 36 phò͘. Che put-kò sī choè tàu-cháu ê lō͘-ēng nā-tiāⁿ.
9. Lâm-bí ū toā-choâ tn̂g saⁿ tn̄g goā tn̂g, tāng kuí nā pah kun. Lo̍k-á, iûⁿ-á, á-sī soaⁿ-ti, siông-siông hō͘ i thun lo̍h-khì. Chit khoán ê choâ ài bih tī chuí-kiⁿ, tī hia tng-tán iá-siù lâi lim chuí. āu-lâi kā i sǹg sí. Teh sǹg ê sî i ê bé-liu ài kiap tī chhiū-sin, án-ni hō͘ i ê la̍t ke têng-pē.
- A-hui-lī-ka sai-pak pêng ū chhut toā chiah kâu, kiò choè seng-seng. Siōng toā chiah ê ū la̍k chhioh koân, tāng ū 3000 goā kun. I ê la̍t hui-siông toā, pió-á á-sī chhèng siông-siông hō͘ i at chi̍h. Sui-bóng béng-siù, chhin-chhiūⁿ pà á-sī sai iā kiaⁿ i.
Kū-nî Niú-io̍k ū chi̍t ê ha̍k-chiá ēng chi̍t khoán ê pōng lâi chhì-khoàⁿ seng-seng ê la̍t. Chiū chāi i ê khuì-la̍t iâⁿ-kè ū la̍t ê lâng kuí-nā pē. Phó͘-thong lâng sī 100 goā la̍t; nā-sī seng-seng ū 800 la̍t.
-
Bat thiaⁿ-kìⁿ lâng kóng, Kó͘-chá ū kûn-thâu sai-hū kha-kun ùn-chuí oē peh piah. Chóng-sī tī Bí-kok ū chi̍t ê siàu-liân lâng bián ēng kha-kun ùn-chuí. koh khah koân ê piah iā oē peh khì. Chhin-chhiūⁿ Niú-io̍k chi̍t keng lâu koân 70 goā tn̄g, chiū-sī 42 chàn, iā hō͘ chit ê lâng khàng-khì. Bô kî-koài lâng kiò i Hō͘-sîn.
-
Lâng siông-siông kèng-cheng, ài sè-kài tē-it. Chit pang chi̍t ê Tek-kok-lâng chhuì ti̍t-ti̍t pō͘ saⁿ mî, saⁿ ji̍t bô hio̍h-khùn. I iā-sī sè-kài tē-it.
-
Tiúⁿ-ló-kàu-hoē tī Ai-ki̍p-kok ū chiām-chiām ná heng-khí. Kū-nî Chú-ji̍t-o̍h ke-thiⁿ 29 keng, seng-tô͘ ke 2627 lâng. Chóng-kiōng Chú-ji̍t-o̍h ū 303 keng, ha̍k-seng 2,9900 lâng.
-
Tī A-hui-lī-ka ū só͘-chāi sai chin-chiàⁿ choē. Kūn-oá Nî-lô-hô ū chi̍t chiah sai tī 2 ge̍h ji̍t ê tiong-kan kā sí 18 lâng tì-kàu peh-sìⁿ tio̍h-kiaⁿ, gín-á m̄-káⁿ khì tha̍k chheh. āu-lâi lóng-chóng cháu-khì bih tī chi̍t ê Soan-kàu-su ê chhù, tī hia tit-tioh i ê pó-hō͘.
-
Tī ìn-tō͘ pak-pêng ū chi̍t ê soan-kàu-su chin kut-la̍t teh pò͘-tō. Tī i ê kài-hān lāi ū 90 ê hiuⁿ-chng. Tuì i ê chhut-la̍t, 30 gaō hiuⁿ-siā ê lâng í-keng lâi sìn Chú.
Nā-sī siú boán-chhan ê sî chiah ê sìn-tô͘ lóng-sī chiong phû-tô-chiap thîn tī in ê chhiú-tiong-sim, āu-lâi lâi lim. Che sī ìn-tō͘-lâng ê hong-sio̍k; in-uī in iáu-bē sìn tō-lí í-chêng nā beh lim sèng chuí lóng-sī tāi-seng thîn tī chhiú-tiong sim. Koh chit só͘-chāi ê sìn-chiá sī ēng chhiū-hio̍h chún au-á lâi toé phû-tô-chiap.
-
ìn-tō͘ ê chheng-liân, kūn-lâi pí kū-sî khah hoaⁿ-hí thiaⁿ tō-lí. Choē-choē chin tì-ì teh gián-kiù Ki-tok ê chin-lí.
-
Tiâu-sián ê kàu-hoē put-chí tì-ì tī Chú-ji̍t-ohh8. Tē-it toā keng ê ū 1400 seng-tô͘, tē jī toā ê ū 1000, tē saⁿ toā ê ū 800.
-
Hi-má-lia̍p-soaⁿ chiū-sī sè-kài tē-it koân ê soaⁿ; soaⁿ-chiam, nî-thâu kàu nî-bé lóng sī seh. Téng-nî ū Eng-kok lâng khì peh chi̍t ê soaⁿ, tī 21000 chhioh koân ê só͘-chāi ū khoàⁿ-kìⁿ bi̍t-phang, ia̍h-á, ti-tu kap soaⁿ-iûⁿ.
漢羅（Ùi原文改寫）
東西南北
1、南美洲有8000萬人，內中一半較加毋捌字。In是天主教較濟。現時基督教有2000 个宣教師佇遐teh報揚主的福音。
2、通世界回回教的人數有兩億四千萬，較濟是佇印度國、阿非加、南洋、佮中國。佇遮濟人的中間只有24，0000人捌字nā-tiāⁿ。佇100 个中間只有五个人會曉讀。
3、回回教講世界自古以來才有五个先知。佇這五个中間只有耶穌基督無罪。伊一个有成聖。所以現時佇印度有濟濟青年心向佇主的教示。
4、美國北部長老教會舊年有募集 2400 萬銀。本國宣道會 800 萬，外邦宣道會 600 萬，教育部260 萬，ko͘-koáⁿ-hoē 180 萬，本國女宣道會 260 萬，外邦女宣道會262萬，其餘的寄附佇聖經會。
但是美國美以美會的緣金比長老教會加幾若倍。今年in按算欲募集 6 億。
5、意大利是天主教的國，iáu-kú基督教有一派號做Waldensian現時真活動。雖然佇幾若百年的中間受著天主教的窘逐也是有ná teh興起。
6、Bu̍t-gé-lī-a國的百姓較濟屬佇希臘教，但是基督教現時佇遐也是teh大進步。
7、Ngô͘-lô 的政府決意欲廢無宗教，總是猶未成功。
8、世界第一緊的自動車一點鐘行得36舖。這不過是做鬥走的路用nā-tiāⁿ。
9、南美有大蛇長三丈外長，重幾若百斤。鹿仔、羊仔、抑是山豬，常常予伊吞落去。這款的蛇愛bih佇水kiⁿ，佇遐當等野獸來lim水。後來共伊sǹg死。Teh sǹg的時伊的尾溜愛kiap佇樹身，按呢予伊的力加重倍。
10、亞非利加西北爿有出大隻猴，叫做猩猩上大隻的有六尺懸，重有3000外斤。伊的力非常大，pió-á抑是槍常常予伊at chi̍h。雖罔猛獸，親像豹抑是獅也驚伊。
舊年紐約有一个學者用一款的磅來試看猩猩的力。就在伊的氣力贏過有力的人幾若倍。普通人是100外力；但是猩猩有800力。
11、捌聽見人講，古早有拳頭師傅跤筋ùn水會 peh壁。總是佇美國有一个少年人免用跤筋 ùn水。閣較懸的壁也會peh去。親像紐約一間樓懸70外丈，就是42 chàn，也予這个人khàng去。無奇怪人叫伊Hō͘-sîn。
12、人常常競爭，愛世界第一。這pang一个德國人喙直直pō͘三暝、三日無歇睏。伊也是世界第一。
13、長老教會佇埃及國有漸漸ná興起。舊年主日學加添29 間，生徒加 2627人。總共主日學有303間，學生2，9900人。
14、佇亞非利加有所在獅真正濟。近倚尼羅河有一隻獅佇2月日的中間咬死18人致到百姓著驚，囡仔毋敢去讀冊。後來攏總走去bih佇一个宣教師的厝，佇遐得著伊的保護。
15、佇印度北爿有一个宣教師真kut力teh佈道。佇伊的界限內有90 个鄉庄。對伊的出力，30 外鄉社的人已經來信主。
但是守晚餐的時遮的信徒攏是將葡萄汁斟佇in 的手中心，後來來lim。這是印度人的風俗；因為in猶未信道理以前若欲lim聖水攏是代先斟佇手中心。閣這所在的信者是用樹葉準 au-á來貯葡萄汁。
16、印度的青年，近來比舊時較歡喜聽道理。濟濟真致意teh研究基督的真理。
17、朝鮮的教會不止致意佇主日學。第一大間的有1400 生徒，第二大的有1000，第三大的有800。
18、喜馬拉山就是世界第一懸的山；山尖，年頭到年尾攏是雪。頂年有英國人去peh這个山，佇21000 呎懸的所在有看見蜜蜂、蝶仔、蜘蛛佮山羊。