台灣的名稱
Tâi-oân ê Bêng-cheng
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 柯設偕 Koa Siat-kai |
| 卷期 | 芥菜子 |
| 卷期 | 第 14 號 |
| 日期 | 1927/3 |
| 頁數 | 13-14 |
白話字（原文數位化）
Tâi-oân ê Bêng-cheng
Lán pún-tó, tuì kó͘-chá í-lâi, ū choē-choē ê bêng-chheng, chiū-sī ū chin-choē khoán ê miâ. Taⁿ chit-tia̍p ài siá hiah ê miâ, kap in ê iû-lâi, hō͘ Tāi-ke choè chham-khó.
“Tâi-oân.”
Chá-chêng, tiàm tī An-pêng toē-hng ê se̍k-hoan ū hō in hit toē-hng, kiò-choè “Thaⁿ-ian”, á-sī “Thai-ian.” iā āu-lâi Chi-ná-lâng ū chiong hit ê miâ siá hàn-jī, chiū-sī e̍k-choè hiān-sî chit 2 jī-hàn-jī, hō-choè “Tâi-oân.” chóng-sī chá-chêng sī kan-ta chí khí An-pêng ê toē-hng nā-tiāⁿ, m̄-kú āu-lâi ū chiong chit ê miâ－Tâi-oân choè choân-tó ê miâ. Lán kin-á-ji̍t só͘-kóng, chit ê Tâi-oân chiū-sī tuì án-ni lâi hō ê. iā hiān-sî chit ê Tâi-oân ê miâ sī choè pún-tó ê Tāi-piáu-tek ê miâ. Hàn-jī chiū-sī 臺灣, kok-gú kóng, タイワソ Eng-gú kóng TAIWAN, che sī lán ta̍k-lâng só͘ chai-iáⁿ.
“Takasago”－ “Ko-sa” Hiān-sî ê miâ Ko-hiông(Takao), kuí-nā nî chêng sī miâ kiò Táⁿ-káu(Takao), chit ê Táⁿ-káu chá-chêng sī chhiⁿ-hoan siā, chhiⁿ-hoan miâ sī Tha-a-kau-siā. iā chá-chêng ê Chi-ná-lâng chiong chit ê chhiⁿ-hoan miâ siá choè “Táⁿ-kó͘-san-siā.” Hit sî Ji̍t-pún ê kiâⁿ-chûn lâng, siông-siông tī hia óng-lâi, iā in-uī chit ê Táⁿ-kó͘-san ê miâ chin chhin-chhiūⁿ Ta-ka-sa-go͘ － Ta-ka-sa-go͘ (Ko͘-sa) sī Loē-tē chhut-miâ hó kéng-tì ê só͘-chāi 高砂浦. Koh-chài hit toē-hng iā chin hó kéng-tì, só͘-í Ji̍t-pún lâng ū hō hit só͘-chāi choè Ta-ka sa-go͘. Khí-thâu sī chí-khí Táⁿ-káu hit hong-bīn, chóng-sī āu-lâi chí-khí choân-tó. Hiān-sî chit ê miâ, hán-tit ēng, m̄-kú tī bûn-ha̍k siōng, siông-siông ū thang khoàⁿ-kìⁿ
FORMOSA
300 goā nî-chêng, chiū-sī 16, 17 sè-kí ê sî-tāi Phù-tô-gâ tī Tang-iûⁿ ū choè seng-lí chin heng-khí. Hit sî Phû-tô-gâ lâng sái-chûn keng-kè Tâi-oân tuì Hái-piⁿ keng-kè ê sî, ū khoàⁿ-kìⁿ pún-tó chin hó kéng-tì, san-suí chin suí, só͘-í hiah ê sái chûn ê lâng ū hoah kóng, “Suí ê Hái-sū” “Ihla Fromosa”. án-ni sī o-ló Pún-tó sī Suí ê tó. Kàu 17 sè-kí, Hô-lân lâng ū lâi chiàm pún-tó. Ū khí siâⁿ tī Tām-suí, An-pêng (Hiān-sî siâⁿ iáu ū) iā chin heng-khí Tang-iûⁿ ê seng-lí. Hit-sî in ū kiò Tâi-oân choè FORMOSA.
iā Se-pan-gâ lâng ū kiò-choè HERMOSA. Che lóng-sī tuì Phû-tô-gâ lâng hit-kù “Suí ê tó” “FORMOSA” siⁿ chhut-lâi ê, chit ê FORMOSA”, hiān-sî tī Se-iûⁿ lâng ê tiong-kan iáu teh ēng, che í-keng ū 300 goā nî kú lah.
Lūn Tâi-oân
Lūn-khí Tâi-oân ê chheh, ū chin-choē khoán ū ê Kok-gú, ū ê Hàn-bûn, ū ê Eng-gú ū ê goā-kok-gú choē-choē khoán, M̄-kú lóng-sī kó͘-chá só͘ tù ê, ū ê kuí-cha̍p nî chêng ū ê kuí-pah nî chêng. Chiàu goá só͘ chai, hiān-sî koan-hē tī Tâi-oân ê chheh, (tû-khí hiān-tāi só͘ teh hoat-hêng ê) ū chi̍t-pún put-chí chhù-bī koh choē lâng tha̍k, chiū-sī Kai Bo̍k-su só͘ tù:－”Tuì Hn̄g-hn̄g ê Tâi-oân” － “FROM FAR FORMOSA.” Chit-pún sui-sī kuí-cha̍p nî chêng só͘ tù ê, m̄-kú ū têng ìn kuí-nā pái, Hiān-sî tī Loē-tē Oân-siān(丸善) (MARUZEN) ê Toā chheh tiàm ū teh boē, choē-choē lâng ū boé lâi teh tha̍k. Nā ū hi-bōng, tuì hia chù-bûn lâi tha̍k, oē chai choē choē hāng Lūn-khí Tâi-oân ê sū iā tit-tio̍h choē-choē ê lī-ek.
漢羅（Ùi原文改寫）
台灣的名稱
咱本島，對古早以來，有濟濟的名稱，就是有真濟款的名。今這tia̍p愛寫遐个名，佮in 的由來，予大家做參考。
「台灣。」
早前，踮佇安平地方的熟番有號in彼地方，叫做「Thaⁿ-ian」，抑是「Thai-ian。」也後來支那人有將彼个名寫漢字，就是譯做現時這2字漢字，號做「台灣。」總是早前是kan-ta 指起安平的地方 nā-tiāⁿ，毋kú後來有將這个名－台灣做全島的名。咱今仔日所講，這个台灣就是對按呢來號的。也現時這个台灣的名是做本島的代表的的名。漢字就是臺灣，國語講，タイワソ英語講TAIWAN，這是咱逐人所知影。
「Takasago」－ 「Ko-sa」現時的名高雄(Takao)，幾若年前是名叫打狗(Takao)，這个打狗早前是生番社，生番名是Tha-a-kau社。也早前的支那人將這个生番名寫做「打鼓山社。」彼時日本的行船人，常常佇遐往來，也因為這个打鼓山的名真親像Ta-ka-sa-go͘ － Ta-ka-sa-go͘ (Ko͘-sa)是內地出名好景緻的所在高砂浦。閣再彼地方也真好景緻，所以日本人有號彼所在做Ta-ka sa-go͘。起頭是指起打狗彼方面，總是後來指起全島。現時這个名，罕得用，毋kú佇文學上，常常有通看見
FORMOSA
300外年前，就是16、17世紀的時代葡萄牙佇東洋有做生理真興起。彼時葡萄牙人駛船經過台灣對海邊經過的時，有看見本島真好景緻，山水真媠，所以遐个駛船的人有喝講，「媠的海嶼」「Ihla Fromosa」。按呢是呵咾本島是媠的島。到17世紀，荷蘭人有來佔本島。有起城佇淡水，安平(現時城猶有)也真興起東洋的生理。彼時in有叫台灣做FORMOSA。
也西班牙人有叫做HERMOSA。這攏是對葡萄牙人彼句「媠的島」「FORMOSA」生出來的，這个「FORMOSA」，現時佇西洋人的中間猶teh用，這已經有300外年久lah。
論台灣
論起台灣的冊，有真濟款有的國語，有的漢文，有的英語有的外國語濟濟款，毋kú攏是古早所著的，有的幾十年前有的幾百年前。照我所知，現時關係佇台灣的冊，(除起現代所teh發行的)有一本不止趣味閣濟人讀，就偕牧師所著：－「對遠遠的台灣」－ 「FROM FAR FORMOSA。」這本雖是幾十年前所著的，毋kú有重印幾若擺，現時佇內地丸善 (MARUZEN) 的大冊店有teh賣，濟濟人有買來teh讀。若有希望，對遐注文來讀，會知濟濟項論起台灣的事也得著濟濟的利益。