兩个異端
Nn̄g ê ĪN-toan
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 陳清忠 Tân Chheng-tiong |
| 卷期 | 芥菜子 |
| 卷期 | 第 13 號 |
| 日期 | 1927/2 |
| 頁數 | 5-6 |
白話字（原文數位化）
Nn̄g ê ĪN-toan
Ki-tok-kàu sìn-gióng ê ki-chhó͘ chiū-sī Sèng-keng. Siōng-tè ū hián-hiān I pún-sin tī Sèng-keng lāi, iā soan-giân éng-oán ê thiàⁿ kap chín-kiù tī hit tiong-kan. Lūn sìn-gióng ê ki-hio̍h kiám-chhái kap sî-tāi ū piàn-chhian, be̍k-sī lūn sio̍k-choē ê toā kun-pún, sī phoâⁿ-kè sî-tāi ū chhiau-oa̍t piàn-chhian, oán-jiân chhin-chhiūⁿ koân-soaⁿ, sui-bóng sè î jîn piàn (世移人變) iáu-kú bô chit-sut-á ê tín-tāng. Lán ê sìn-gióng iā tio̍h chhin-chhiūⁿ án-ni.
Sìn-gióng sī sū-si̍t. Sîn-ha̍k sī soat-bêng. Só͘-í Sîn-ha̍k ū piàn-chhian, chóng-sī sìn-gióng ê sū-si̍t sī éng boē piàn. Chhiⁿ-sîn chhàn-lān tī toā ê khong-tiong, sui-bóng thian-bûn-ha̍k ū chìn-pō͘, nā sī chhiⁿ pún-sin sī bô piàn. Âng, pe̍h ê hoe chham-chhap teh khui, sui-bóng si̍t-bu̍t-ha̍k ê ha̍k-soat ū piàn-chhian, nā-sī hoe hit hāng mi̍h sui-bóng khui tī ái-tiân ê lo̍k-hn̂g, tāi-khài bô sím-mi̍h cheng-chha. Sîn-ha̍k teh piàn-chhian, su-sióng teh chìn-pō͘, chóng-sī lâng iáu-kú sī choē-jîn, tio̍h khiàm-ēng Kiù-chú, nā bô sio̍k-choē ê huih, chiong-kó͘ bô ū keng-seng (更生) ê ǹg-bāng.
Ki-tok-kàu sìn-gióng ê tiong-sim chiū-sī Ki-tok lah! Sèng-keng put-kò sī I ê kì-lio̍k nā-tiāⁿ.
Chóng-sī chi̍t-pái m̄ sêng-jīn Sèng-keng, á-sī lâi khoàⁿ-khin--i, chiū suî-sî m̄-chai Ki-tok sī sím-mi̍h. Só͘-í ū hit-khoán guî-hiám, lâng-lâng oē lām-sám sióng-siōng chū-kí liû ê Ki-tok chhut--lâi.
Ki-tok-kàu toàn-jiân tio̍h khiā tī le̍k-sú ê téng-bīn chiah oē ēng-tit. Só͘-í nā m̄-sī chiong le̍k-sú ê Iâ-so͘, kap i ê jio̍k-thé ê koh-oa̍h, seng-thian, chài-lîm kap hiān-chāi ê Ki-tok lâi choè ki-chhó͘, sui-bóng miâ sī Ki-tok-kàu, kî-si̍t sī chiâⁿ-choè chi̍t-chéng ê tiat-ha̍k ê piàn-hêng. Ki-tok-kàu pún-lâi ê bīn-bo̍k, khuì-la̍t kap hoaⁿ-hí lóng siau-soàⁿ liáu-liáu.
Ki-tok-kàu sin-gióng ê choa̍t-téng (絕頂) chiū-sī put-toān kap koh-oa̍h ê Ki-tok ê kau-thong. Pí chit-ê bô khah-kē iā bô khah koân.
Koh-oah chêng ê Ná-sat-le̍k ê Iâ-so͘ sī chi̍t ê lâng, sī chi̍t ê chong-kàu-tek ê thian-châi. “Kui-hoán Ki-tok” chit-kù nā pàng-sak chhin-chhiūⁿ Pó-lô só͘ khǹg hit-khoán ê sìn-gióng lâi “kui-hoán LÂNG ê Ki-tok” khoàⁿ-bāi, chiū oán-jiân ná phah-pháiⁿ kiàn-tiok-bu̍t lâi lâu tē-ki-chio̍h hē teh chi̍t-iūⁿ. án-ni m̄-sī oân-choân ê Ki-tok-kàu. Kap chit ê tian-tò-péng, nā-sī kan-ta tiōng-sî7 Sèng-lêng, chiong le̍k-sú ê Iâ-so͘, lêng-tek hiān-chāi ê Chú khoàⁿ choè bâng-bâng ê hêng-iáⁿ, án-ni iā m̄-sī chiàu Sèng-keng ê sìn-gióng, tek-khak ū toā thang kiaⁿ ê guî-hiám tī-teh!
I. Thâu chi̍t ê īⁿ-toan chiū-sī sio̍k tī kè-thâu ê Lí-tì-phài (理智派).
In lóng bô soè-jī lâi phoe-phêng Sèng-keng, lâi chhú-sià Sèng-keng, koh-khah chhám--ê, soà khoàⁿ Sèng-keng sī bê-sìn, sī phí-jū. I hē in ê sìn-gióng tī ka-kī ê sióng- siōng ka-kī ê chhui-lí ê téng-bīn. In bô iàu-kín le̍k-sú-siōng ê sū-si̍t; m̄ sìn koh-oa̍h hiān-chāi ê Chú; léng-chēng; bô Sèng Sîn; chi̍p-hoē sī ná beh hoa ê sio-lô͘. Soat-kàu sī hun-sek-tek (分析的) nā teh kā peng; put-kò sī phoê-phêng-tek Sîn-ha̍k-lūn jî-í. Tī hia ū sím-mi̍h chín-kiù, ū sím-mi̍h hoaⁿ-hí tī-teh! Chóng-kóng, in chiū-sī ēng ka-kī ê siông-sek, lí-tì lâi tāi-lí Sèng-keng. Si̍t-chāi chin thang khó-lîn. Sit-pāi ê sū-si̍t hiān-hiān thang tiah-chhut.
II. Tē jī ê īⁿ-toan chiū-sī sio̍k tī kè-thâu ê Sèng-lêng-phài (聖靈派).
In bú-bān Sèng-keng choè kè-khì be̍k-sī ê kì-lio̍k chi̍t-chéng ê gî-bûn (儀文). Kóng, Chit-chūn m̄-bián tuì Sèng-keng, m̄-bián chiàu gî-bûn, lâng oē tit-thang ti̍t-chiap tuì Sèng-lêng lâi tit-tio̍h sin ê be̍k-sī. In sī chi̍t-chéng ê hoàn-sîn chú-gī-chiá (汎神主義者). In kóng, Sîn beh ti̍t-chiap tuì Sèng-lêng lâi chí-sī Sèng-keng í-siōng, Pó-lô í-siōng ê lèng-kài ê chin-lí. Só͘-í siū Sèng Sîn chhiong-moá ê ka-kī ê só͘-siūⁿ chiū-sī Sîn ê só͘-siūⁿ, i ê oē, suî-sî sī Sîn ê oē. In-uī in án-ni siūⁿ, só͘-í siông-siông khoàⁿ-kìⁿ in ê só͘-choè sī chhin-chhiūⁿ siáu ê lâng.
In beh án-ni kóng, “Sîn choè Pē. tī kū-iok sî-tāi sī oa̍h-tāng tī Hoat-lu̍t ê hêng-ē; choè Kiáⁿ lâi oân-sêng chín-kiù. Kū-iok ê hoat-lu̍t gī-sek í-keng hoè-liáu, iáu-kú ū chhun chhin-chhiūⁿ soé-lé á-sī boán-chhan hit-khoán iù-tī ê hêng-sek tī-teh. He sī sio̍k tī bah. Chit-chūn sio̍k tī lêng ê sî-tāi. Sèng-lêng beh lâi, beh hoè-bô kè-khì ê hêng-sek, beh ēng lêng choè lêng lâi oa̍h-tāng. Tuì Sèng-lêng lâi hoè-bô͘ só͘ ū it-chhè ê lu̍t-hoat kap bēng-lēng. Só͘-í jīn-choē, soé-lé, Sèng-keng lóng pìⁿ-choè bô lō͘-ēng ê mi̍h. Sîn kap sìn-chiá ê tiong-kan m̄-bián khiàm-ēng tiong-pó. Chin-si̍t ū Sèng-lêng ê lâng, siat-sú i kiâⁿ put-chèng put-gī ê sū, iáu-kú m̄-chiâⁿ, in-uī in ê só͘-choè sī tuì tī Sèng-lêng lâi choè, sī tuì tī Sèng-lêng ê chū-iû; só͘-í pún lâng bô hit ê chek-jīm…”
Ah, si̍t-chāi chin thang kiaⁿ, guî-hiám ê su-sióng lah! Nā siūⁿ kàu chit-khoán khoàⁿ-khin Sèng-keng kè-thâu ê Sèng-lêng phài poa̍h-loh kàu hit-khoán ê só͘-chāi, toā-toā thang chiàn-lek (戰慄)!
Bô lūn sī tó chi̍t pêng nā kè-thâu sī guî-hiám! Lán eng-kai tio̍h khiā lán ê sìn-gióng tī sú-tek sū-si̍t (史的事實) êchio̍h thâu-téng, chiong Siōng-tè hō͘ lán ê lí-tì kap siông-sek te̍k-gî (適宜) lâi ēng, iā tio̍h siám-pī chhin-chhiūⁿ chit-khoán ê īⁿ-toan chiah ha̍p-sek.
漢羅（Ùi原文改寫）
兩个異端
基督教信仰的基礎就是聖經。上帝有顯現伊本身佇聖經內，也宣言永遠的疼佮拯救佇彼中間。論信仰的枝葉kiám-chhái佮時代有變遷，默示論贖罪的大根本，是phoâⁿ過時代有超越變遷，宛然親像高山，雖罔世移人變 iáu-kú無一屑仔的振動。咱的信仰也著親像按呢。
信仰是事實。神學是說明。所以神學有變遷，總是信仰的事實是永袂變。星辰燦爛佇大的空中，雖罔天文學有進步，但是星本身是無變。紅、白的花參插teh開，雖罔植物學的學說有變遷，但是花彼項物雖罔開佇ái-tiân 的樂園，大概無啥物精差。神學 teh變遷，思想teh進步，總是人猶kú是罪人，著欠用救主，若無贖罪的血，chiong-kó͘無有更生的向望。
基督教信仰的中心就是基督lah！聖經不過是伊的記錄nā-tiāⁿ。
總是一擺毋承認聖經，抑是來看輕--伊，就隨時毋知基督是啥物。所以有彼款危險，人人會 lām-sám想像自己流的基督出--來。
基督教斷然著徛佇歷史的頂面才會用得。所以若毋是將歷史的耶穌，佮伊的肉體的復活、升天、再臨佮現在的基督來做基礎，雖罔名是基督教，其實是成做一種的哲學的變形。基督教本來的面目，氣力佮歡喜攏消散了了。
基督教信仰的絕頂就是不斷佮復活的基督的交通。比這个無較低也無較懸復活前的拿撒勒的耶穌是一个人，是一个宗教tek的天才。「歸返基督」這句若放sak親像保羅所囥彼款的信仰來「歸反人的基督」看bāi，就宛然 ná拍歹建築物來留地基石hē teh一樣。按呢毋是完全的基督教。佮這个顛倒反，若是kan-ta 重視聖靈，將歷史的耶穌，靈tek現在的主看做bâng-bâng 的形影，按呢也毋是照聖經的信仰，的確有大通驚的危險佇teh！
I、 頭一个異端就是屬佇過頭的理智派。
In攏無細膩來批評聖經，來取捨聖經，閣較慘--的，紲看聖經是迷信，是譬喻。伊hē in 的信仰佇家己的想像家己的推理的頂面。In無要緊歷史上的事實；毋信復活現在的主；冷靜；無聖神；集會是ná欲花的燒爐。說教是分析tek若teh kā peng；不過是批評tek神學論而已。佇遐有啥物拯救，有啥物歡喜佇teh！總講，in就是用家己的常識，理智來代理聖經。實在真通可憐。失敗的事實現現通摘出。
II、第二的異端就是屬佇過頭的聖靈派。
In侮慢聖經做過去默示的記錄一-種的儀文。講，這陣毋免對聖經，毋免照儀文，人會得通直接對聖靈來得著新的默示。In是一-種的汎神主義者。In講，神欲直接對聖靈來指示聖經以上，保羅以上的靈界的真理。所以受聖神充滿的家己的所想就是神的所想，伊的話，隨時是神的話。因為in按呢想，所以常常看見in 的所做是親像痟的人。
In欲按呢講，「神做爸。佇舊約時代是活動佇法律的 hêng-ē；做囝來完成拯救。舊約的法律儀式已經廢了，iáu-kú有chhun親像洗禮抑是晚餐彼款幼稚的形式佇teh。彼是屬佇肉。這陣屬佇靈的時代。聖靈欲來，欲廢無過去的形式，欲用靈做靈來活動。對聖靈來廢無所有一切的律法佮命令。所以認罪、洗禮、聖經攏變做無路用的物。神佮信者的中間毋免欠用中保。真實有聖靈的人，設使伊行不正不義的事，iáu-kú毋成，因為in 的所做是對佇聖靈來做，是對佇聖靈的自由；所以本人無彼个責任…」
Ah，實在真通驚，危險的思想lah！若想到這款看輕聖經過頭的聖靈派跋落到彼款的所在，大大通戰慄！
無論是佗一爿若過頭是危險！咱應該著徛咱的信仰佇史tek事實的石頭頂，將上帝予咱的理智佮常識te̍k-gî（適宜）來用，也著閃避親像這款的異端才合適。