死！

Sí !

文獻資訊

項目	資料
作者	陳清忠 Tân Chheng-tiong
卷期	芥菜子
卷期	第 12 號
日期	1927/1
頁數	4-5

白話字（原文數位化）

í!

Lâng eng-kai tio̍h sí!

Chá-chêng chhut-sì ê lāng ū tú-tio̍h sí ê khoán-sit, hiān-sî teh-oa̍h ê lâng iā tio̍h keng-kè hit-tiâu sí-hô; āu-lâi koh chhut-sì ê lâng iā sī chhin-chhiūⁿ uī-tio̍h sí lai6 chhut-sì chi̍t-iūⁿ.

Jîn-seng ū sí, oán-jiân sī chhin-chhiūⁿ thài-iông ū lo̍h-soaⁿ. Tuì tang-pêng chiūⁿ chhut-lāi ê ji̍t-thâu tiāⁿ-tio̍h chi̍t-pái tio̍h tuì sai-pêng lo̍h--khì. Lâng tuì chhut-sì liáu-āu, chiū suî-sî ū sí ê ūn-bēng lâi kau-tîⁿ. Lâng oē tit-thang siám-pī sàn-hiong ê kan-khó͘, lîn-iū ê pháiⁿ-khoán-thāi; chóng-sī boē tit-thang thoat-lī sí ê chhiú-thâu. Sí sī jîn-seng put-lêng-bián tit, hiah khak-si̍t ê sū, iáu-kû lâng bô teh-siūⁿ sí ê sū, si̍t-chāi chin-kî-koài. Lâng lâng oán-jiân teh siūⁿ beh oa̍h kàu éng-oán lâi keng-kè chit sè-kan ê khoán-sit. Nā khoàⁿ-kìⁿ sī-toā-lâng ê bō͘, tú-tio̍h kiáⁿ-jî ê toā-pīⁿ, pêng-iú chòng-sek ê sî, hit-sî chiū oē siūⁿ chhut ka-kī ê ūn-bēng; chóng-sī nā kè-liáu chiū suî-sì boē kì-tit.

Sí m̄-nā sī tī jîn-seng choè khak-si̍t ê sū-si̍t, siōng-chhiáⁿ sī choè-ap-chè-tek (最壓制的) choè ū ui-giâm--ê. Ông-hô͘ kuì-jîn iā boē tit tô-siám i ê to̍k-chhiú; ha̍k-chiá châi-chú iā saⁿ-tâng tio̍h choè i ê hi-seng; eng-hiông hô-kiat tī sí ê bīn-chêng iā tio̍h pêng-sin (平身) tìm-thâu chiah oē ēng-tit. Boē tit ēng kim-gûn lâi iân-tn̂g lâng ê sìⁿ-miā; iā boē-tit ēng sè-la̍t lâi û-hông sí. Sí ê ūn-bēng nā it-tàn soan-kò. chiū bô-lūn sím-mi̍h lâng tio̍h ho̍k-chiông--i chiah oē ēng-tit.

Sí sī lâi chi̍t-pái, m̄-sī lâi kuí-nā-piàn. Sit-pāi ū hoê-hok ê lō͘, choē-koà ū hoé-kái ê ki-hoē; nā-sī sí, sī choè-āu ê soan-kò-chiá. Sí ê liáu-āu bô koh sí. Kong-im it-tàn kè-liáu chiū bô koh lâi. Sí sī jîn-seng ê chiong-tián.

Sí ê kong-kek sī tu̍t-jiân sī chhin-chhiūⁿ chha̍t tī àm-mî bû-ì tiong hut-jiân lâi. Chā-ji̍t chhim-kau ê pêng-iú, kin-ná-ji̍t í-keng chiâⁿ-choè put-chài-lâi ê lâng-kheh; chhin-chhiūⁿ hoe ê ài-lú, chhin-chhiūⁿ ông ê thióng-jî, suî-sî siā, suî-sî bia̍t-bô. Chi̍t-ke só͘ oá-khò ê thiāu-chio̍h, chi̍t-cho̍k só͘ gióng-bōng ê tiong-sim, suî-sî hō͘ sí ê chhiú kng--khì.

Jîn-seng si̍t-chāi sī bû-siông (無常) chóng-sī, sī kan-ta kóng, boē tit thang khoàⁿ-phoà--ê. Chit ê phû-tîm (浮沈) bô tiāⁿ-tio̍h ê jîn-seng, sēng-sui bû-siông-ê jîn-seng; kiám kó-jiân bô sím-mi̍h ì-sù tī-teh mah? Hó-lâng ê chá-si, pháiⁿ-lâng ê tn̂g-hè-siū, kiám thang siūⁿ lâng sī gió-jiân ê sū mah. Lán boē tit-thang siūⁿ lâng sī bû ì-bī lâi siⁿ, bû ì-bī lâi sí.

” Sí kap sím-phoàⁿ sī lâng ê èng-tong tio̍h siū--ê.” Pó-lô án-ni kóng. Sí sī jîn-seng ê chiong-tiám, che sī kóng ū toà jio̍k-thé ê jîn-seng. Lâng ê choân sì-lâng m̄-sī sí-liáu chiū soah, sí liáu-āu hit ê lâng iáu-kú teh-oa̍h, chóng-sī hit-ê lâng tio̍h siū ê sím-phoàⁿ. Sím-phoàⁿ ê châi-liāu sī sím-mi̍h? Chiū-sī bē sí í-chêng ê it-seng. Lán tāi-ke tī chit sè-kan sī ná teh chō sí-āu sím-phoáⁿ ê châi-liāu. Toā-soè bô sit-lo̍h, lán ê sèng-hêng (性行) teh-beh siū kiám-cha. Tī chit sè-kan sēng, sui, hû, tîm bô tiāⁿ-tio̍h ê jîn-seng, tī lō͘-bé beh tit-tio̍h an-chēng. Tuì khoe-kok lâu-chhut ê khoe-liû, cheng-tio̍h chio̍h-thâu, hō͘ hong chhe khí pho-lâu bô tiāⁿ-tio̍h, kàu lō͘-bé tek-khak lâu-ji̍p chi̍t só͘-chāi lâi chēng-chí. Lâu-ji̍p chheng-chheng ê toā hái lâi hoaⁿ-hí chhùn-koa ê chuí iā ū; iau-ji̍p tī lô-lô ê ô͘-chuí lâi pi-siong chhiat-chhí ê chuí iā ū. Bô lūn sī tī toh chi̍t-pêng, boē-oē sit-liáu kò-jîn ê sēng-chûn, m̄-nā boē sit-lo̍h, soà chiām-chiām hoat-ta̍t tī hoaⁿ-hí kap pi siong. Hit-ê kan-khó͘, khoài-lo̍k chiū-sī sím-phoàⁿ. Hit ê sím-phoàⁿ chiū-sī tī chit sè-kan ê it-seng lâi koat-tēng.

Nā-sī án-ni, － sí lâi ê sū, sí beh cháiⁿ-iūⁿ lâi, eng-kai tio̍h siūⁿ hē-teh; in-uī sí kàu ê sî, bô ū siūⁿ ê sî-kan. Ka-kī khì chhē sí sī m̄-thang, chóng-sī sí lâi ê sî boe tit-thang ti-hông. Só͘-í lán ta̍k-ji̍t tio̍h chún-pī piān, thang lâi ngiâ-chih--i, iā thang thèng-hāu siū sím-phoàⁿ.

漢羅（Ùi原文改寫）

死！

人應該著死！

早前出世的人有拄著死的款式，現時teh活的人也著經過彼條死河；後來閣出世的人也是親像為著死來出世一樣。

人生有死，宛然是親像太陽有落山。對東爿上出來的日頭定著一擺著對西爿落--去。人對出世了後，就隨時有死的運命來交纏。人會得通閃避sàn-hiong 的艱苦，lîn-iū 的歹款待；總是袂得通脫離死的手頭。死是人生不能免得，遐確實的事，iáu-kú人無teh想死的事，實在真奇怪。人人宛然 teh想欲活到永遠來經過這世間的款式。若看見序大人的墓，拄著囝兒的大病，朋友葬式的時，彼時就會想出家己的運命；總是若過了就隨時袂記得。

死毋但是佇人生做確實的事實，尚且是最壓制的最有威嚴--的。王侯貴人也袂得逃閃伊的毒手；學者財主也相同著做伊的犧牲；英雄豪傑佇死的面前也著平身 tìm頭才會用得。袂得用金銀來延長人的性命；也袂得用勢力來預防死。死的運命若一旦宣告。就無論啥物人著服從--伊才會用得。

死是來一擺，毋是來幾若遍。失敗有回覆的路，罪過有悔改的機會；但是死，是最後的宣告者。死的了後無閣死。光陰一旦過了就無閣來。死是人生的終點。

死的攻擊是突然是親像賊佇暗暝無意中忽然來。昨日深交的朋友，今旦日已經成做不再來的人客；親像花的愛女，親像王的寵兒，隨時謝，隨時滅無。一家所倚靠的柱石，一族所仰慕的中心，隨時予死的手kng--去。

人生實在是無常總是，是kan-ta講，袂得通看破--的。這个浮沈無定著的人生，盛衰無常的人生；敢果然無啥物意思佇teh mah？好人的早死，歹人的長歲壽，敢通想人是gió-jiân 的事mah。咱袂得通想人是無意味來生，無意味來死。

「死佮審判是人的應當著受--的。」保羅按呢講。死是人生的終點，這是講有帶肉體的人生。人的全世人毋是死了就煞，死了後彼个人iáu-kú teh活，總是彼个人著受的審判。審判的材料是啥物？就是未死以前的一生。咱大家佇這世間是ná teh 造死後審判的材料。大細無失落，咱的性行 teh欲受檢查。佇這世間盛、衰、浮、沉無定著的人生，佇路尾欲得著安靜。對溪谷流出的溪流，cheng著石頭，予風吹起 波流無定著，到路尾的確流入一所在來靜止。流入清清的大海來歡喜唱歌的水也有；流入佇濁濁的湖水來悲傷切齒的水也有。無論是佇佗一爿，袂會失了個人的 sēng-chûn，毋但袂失落，紲漸漸發達佇歡喜佮悲傷。彼个艱苦，快樂就是審判。彼个審判就是佇這世間的一生來決定。

若是按呢，－ 死來的事，死欲怎樣來，應該著想hē-teh；因為死到的時，無有想的時間。家己去揣死是毋通，總是死來的時袂得通持妨。所以咱逐日著準備便，通來迎接--伊，也通聽候受審判。