論結婚

Lūn Kiat-hun

文獻資訊

項目	資料
作者	陳瓊琚 Tân Khêng-ku
卷期	台南府城教會報
卷期	第500卷
日期	1926/11
頁數	13

白話字（原文數位化）

Lūn Kiat-hun

1926.11 500 koàn p.13-15

(Tân Khêng-ku)

Lâng tiàm tī chit sè-kan, tû-khí ū te̍k-pia̍t sū-chêng ê lâng í-goā boē-oē to̍k-sin seng-oa̍h, chiū-sī tio̍h kiàn-siat chi̍t ê ka-têng chiah oē ēng-tit. Kóng khah-bêng, chiū-sī ta̍k-lâng tio̍h ū chi̍t ê hó tâng-phoāⁿ thang saⁿ-kap khiā-khí, saⁿ pang-chān. Ū tāi-chì saⁿ-kap chim- chiok, tâng-tiⁿ tâng-khó͘, ū hó saⁿ chióng-lē, ū pháiⁿ saⁿ tiong-khok, chiū-sī só͘ kóng īⁿ-sin tâng-chêng, tâng-sim kap tâng-ì ê hó tâng-phoāⁿ, chiah thang an-sim khoài-lo̍k keng-kè chit ê sè-kan.

Lán nā kā i khoàⁿ, hit khoán ko͘-to̍k seng-oa̍h ê lâng ê chêng-hêng chiū chai hit ê bô chhù-bī, bô sim-sek, bô hoaⁿ-hí kap chhi-chhám ê só͘-chāi. Só͘-í ū pē- bú, hiaⁿ-tī, chí-bē, chhin-chhek kap pêng-iú ê lâng sī chin hēng-hok, in-uī oē tit-tio̍h choē-choē hāng ê lī-piān kap hok-khì. Chóng-sī nā kan-ta án-ni, kî- si̍t sī iáu bô kàu-gia̍h, in-uī téng-bīn só͘ kóng hiah ê lâng ta̍k-ê ū in ê kéng-gū, gī-bū, koân-lī kap sù-bēng, só͘-í tek- khak bô thang ǹg-bāng in oē-tit thang kap lán tiàm kàu kui-sì-lâng, thang lâi saⁿ pang-chān; só͘-í Siōng-tè beh pó͘- chiok chit hāng, chiah siat chit ê kiat- hun ê hoat-tō͘. Só͘-í lūn chit ê hun-in ê sū sī chin iàu-kín kap sîn-sèng, tek- khak m̄-thang bô tì-ì kap hut-lio̍k lâi khoàⁿ-khin i.

Taⁿ, lūn tī lán Tâi-oân khah-siông ū teh kiâⁿ ê kiat-hun-hoat, iok-lio̍k ū sì- khoán, chiàu ē-toé:

(1) Chí-pak uî-hun.

(2) Sim-pū-á io.

(3) Hó-pháiⁿ mn̄g sîn-pu̍t ê kiat-hun.

(4) Pē-bú chí-tēng ê kiat-hun.

Thâu chi̍t-hāng ê kiat-hun-hoat chiū-sī iáu tī pak-tó͘-lāi chiū kā i tiāⁿ-tio̍h; chiū-sī pē-bú kap pē-bú lióng-pêng chin siong-hó, koh tú-tio̍h siāng-ge̍h beh siⁿ-kiáⁿ; só͘-í lióng-pêng ê pē-bú iok-sok, kóng, nā chi̍t-ê siⁿ ta-po͘, ia̍h chi̍t-ê siⁿcha-bó͘--ê, chiah tāi-ke lâi saⁿ phit-phoè.

Tē-jī hāng ê kiat-hun, sī tī ka-kī ê kiáⁿ iáu soè-hàn ê sî chiū thoè i siat- hoat lâi io chi̍t ê cha-bó͘-gín-ná, tāi-iok kap ka-kī ê ta-po͘-kiáⁿ nî-hè beh siāng- khoán. Tī iáu soè-hàn ê sî chiū kā i chhoā lâi ka-kī ê ke-lāi iúⁿ-chhī. Chi̍t- hāng thang chhe-ēng, ia̍h kàu toā-hàn chiū thang kā in sak choè-tui, thang khah séng só͘-huì.

Tē-saⁿ hāng, sī uī-tio̍h bê-sìn ê pē-bú khì kā i ê kiáⁿ thiu-chhiam, khoàⁿ-miā, pok-koà kap poa̍h-poe, mn̄g sîn-pu̍t; chiū-sī beh hō͘ sîn-pu̍t lâi thoè in ê kiáⁿ-jî chhē bó͘. Só͘-í nā sîn-bêng kā in kóng, tio̍h khì chhoā chi̍t ê oai-chhuì koh pái- kha ê cha-bó͘-gín-ná lâi choè bó͘; sui- jiân m̄-ài, iáu-kú m̄-káⁿ ke̍h sîn-pu̍t ê bēng-lēng, iû-goân ko͘-put-chiong ia̍h tio̍h khì chhoā, chiū-sī choan-choan hō͘ sîn-pu̍t chú-ì ê kiat-hun-hoat.

Tē-sì khoán ê, chiū-sī chhut-chāi pē- bú chú-ì. Pē-bú nā kóng hó, chiū hó; nā pē-bú m̄-ài chiū boē sêng. Só͘-í ū lâng teh pâi-thek, kóng Tâi-oân lâng ê kiat-hun sī chhin-ke kap chhin-ke, ia̍h chhiⁿ-ḿ kap chhiⁿ-ḿ teh kiat-hun, m̄-sī kiáⁿ-jî teh kiat-hun!

Lūn í-siōng só͘ kóng thâu hit saⁿ- hāng ê kiat-hun-hoat tio̍h pâi-thek, ia̍h chit ê tē-sì hāng ê kiat-hun-hoat tio̍h toā kái-liông chiah oē ēng-tit. Cháiⁿ-iūⁿ goá kóng tio̍h toā kái-liông? In-uī chāi- lâi ê kè-chhoā toā-pō͘-hūn thang kóng sī bô chiàu kiat-hun ê cheng-sîn teh kiâⁿ. Pē-bú nā khoàⁿ hó, chiū kiáⁿ-jî lóng m̄- káⁿ uî-ke̍h. Thèng-hāu kàu chhoā lâi liáu-āu nā m̄-hó, chiah khoàⁿ sī beh kā i lī-iân, á-sī kā i lok-khǹg tiàm tī āu- pâng chiah koh chhoā soè-î. Só͘-í sìn- chiá tio̍h soè-jī, in-uī bē-sìn tō-lí ê lâng kè-chhoā chhìn-chhái oē ēng-tit. In khoàⁿ chhoā bó͘, sī ná teh boé oê chi̍t- iūⁿ; nā boē ha̍h-chhēng, suî-piān piàn- oāⁿ koh boé pa̍t-khoán--ê oē ēng-tit. Chóng-sī sìn tō-lí lâng sī bô siāng-khoán, in-uī lán khoàⁿ ka-kī ê hū-jîn- lâng sī ná ka-kī ê kha-chhiú, só͘-í boē chhìn-chhái-tit kán-piān kā i chám hiat- ka̍k koh oāⁿ sin ê kha-chhiú.

Khóng-hu-chú kóng, kun-chú ê tō- lí sī tuì hu-hū khí-tiám; koh-chài Sèng-keng-lāi ia̍h ū kóng, tio̍h lī-khui pē-bú khì kap i ê bó͘ kiat-liân choè chi̍t- thé. án-ni hō͘ lán chai-iáⁿ kè-chhoā só͘ iàu-kín ê sī tio̍h tuì-tiōng hit nn̄g ê beh kiat-choè ang-bó͘ ê lâng. Chóng-sī lán ê lâng khah-siông m̄-sī án-ni. Ū-ê m̄-sī teh thoè kiáⁿ-jî kéng hó koh gâu ê bó͘, sī teh iàu-kín lâng ê gia̍p-sán. Koh- chài lú-chú hit-pêng ia̍h sī án-ni. Ū hit-khoán ê pē-bú lóng bô teh thoè in ê cha- bó͘-kiáⁿ kéng hó ê tiōng-hu, kan-ta nā hó-gia̍h ê chú-tē chiū hó, in-uī phèng- kim thang siu choē-choē, ná chhin- chhiūⁿ teh boē mi̍h-kiāⁿ chi̍t-iūⁿ.

Taⁿ lán chai nā sī ēng chîⁿ teh kè- chhoā, chū-jiân sī tuì-tiōng chîⁿ, bô tuì- tiōng lâng. Nā án-ni, chū-jiân chîⁿ nā khai-liáu chiū bô ài ti̍h lâng. Chîⁿ-châi sui-jiân sī chin ū lō͘-ēng, koh iàu-kín ê mi̍h, iáu-kú m̄-thang khoàⁿ chîⁿ khah- tāng kè lâng; nā án-ni chiū chin m̄-tio̍h.

Kó͘-chá tī Lô-má-kok kóng khí chi̍t- pái ū kuí-nā ê hū-jîn-lâng teh chū-hoē ê sî, ia̍h ta̍k lâng teh tián in ê kim-gûn pó-khì ê ta̍t-chîⁿ. Tiong-kan chi̍t ê choè lāu-bú ê lâng, chhoā i nn̄g ê kiáⁿ oá tī sin-piⁿ kā in tāi-ke kóng, i só͘ tē-it pó- poè ê sī hit nn̄g ê kiáⁿ. Si̍t-chāi chin ū- iáⁿ; koh-khah kuì-khì ê soān-chio̍h á-sī sím-mi̍h pó-poè ê mi̍h ia̍h-sī sí--ê; kiat- kio̍k m̄-ta̍t-tio̍h teh oa̍h ê soè-kiáⁿ bān- hun ê chi̍t-hun. Lâng nā oē hiáu tuì- tiōng kiáⁿ-jî chhin-chhiūⁿ hit ê hū-jîn- lâng, m̄ chiah thang chèng-bêng kóng lâng ū choè bān-mi̍h ê thâu ê chu-keh. Só͘-í lán choè pē-bú ê lâng nā beh kā kiáⁿ-jî chhoā-chhin, á-sī kè cha-bó͘-kiáⁿ ê sî, tek-khak tio̍h chin tì-ì chi̍t hāng, chiū-sī tek-khak m̄-thang ēng lán só͘ thiàⁿ, só͘ kuì-tiōng, oa̍h-oa̍h ê hāu-siⁿ á-sī cha-bó͘-kiáⁿ, khì chhoā á-sī khì kè hit-khoán sí-sí boē tín-tāng ê chhân-thô͘.

Lán tio̍h chai beh chō-chiâⁿ lí-sióng ê siā-hoē, hit ê kun-pún sī chāi kiat-hun; in-uī kiat-hun sī choè ka-têng ê ki-chhó͘, ia̍h ka-têng sī kok-ka kap siā-hoē ê kun- goân. Taⁿ lí-sióng ê ka-têng sím-mi̍h lâng ū kiàn-siat? Sèng-keng kóng, “U tì-sek ê hū-jîn-lâng oē kiàn-tì ka-têng; gû-gōng ê hū-jîn-lâng tian-tò pāi-hoāi. Lâng nā beh chō-chiâⁿ lí-sióng ê siā-hoē, tio̍h tāi-seng kiàn-siat lí-sióng ê ka-têng; ia̍h lí-sióng ê ka-têng ê iàu-sò͘ chiū-sī lí-sióng ê hu-hū. Sèng-keng kóng, “Hó ê hū-jîn-lâng choè tiōng-hu ê êng-kng, ná thâu-khak tì bián-liû; pháiⁿ--ê sī hō͘ tiōng-hu kiàn-siàu, chhin-chhiūⁿ kut í-keng hiú-noā.” Si̍t-chāi chin ū-iáⁿ; chhin-chhiūⁿ chit-khoán put-hiân koh pháiⁿ ê hū-jîn-lâng, m̄-nā i pún-sin tio̍h siū thí-chhiò, chiū i ê tiōng-hu kap ke- lāi ê toā-soè to soà oē siū liân-luī lâi siū phoe-phêng. Só͘-í lūn hó-pháiⁿ ê hū-jîn- lâng hit ê éng-hióng, tuì ba̍k-chêng lâi khoàⁿ, tú-tú chhin-chhiūⁿ Sèng-keng só͘ kóng, chiū-sī toā koan-hē tī i ê tiōng-hu kap ka-têng, chóng-sī nā kā i khoàⁿ khah-hn̄g, si̍t-chāi ū toā koan-hē tī kok- ka kap siā-hoē ê heng-bông.

(Boē-oân)

漢羅（Ùi原文改寫）

論結婚

1926.11 500卷 p.13-15

(陳瓊琚)

人tiàm tī 這世間，除起有特別事情ê人以外，boē會獨身生活，就是著建設一個家庭才會用--得。講較明，就是逐人著有一個好同伴相佮企起，相幫贊。有事誌相佮斟酌，同甜同苦，有好相獎勵，有歹相忠告，就是所講異身同情，同心佮同意ê好同伴，才thang 安心快樂經過這個世間。

咱若kā伊看，hit款孤獨生活ê人ê情形就知hit個無趣味，無心適，無歡喜佮淒慘ê所在。所以有父母兄弟，姊妹，親戚佮朋友ê人是真幸福，因為會得著濟濟項ê利便佮福氣。總--是若kan-ta án-ni，其實是無夠額，因為頂面所講hiah ê人逐個有in ê境遇，義務，權利佮使命，所以的確無thang向望in會得thang佮咱tiàm到歸世人，thang來相幫贊；所以上帝beh補足這項，才設這個結婚ê法度。所以論這個婚姻ê事是真要緊佮神聖，的確 m̄ thang無致意佮忽略來看輕伊。

今，論tī 台灣較常有teh行ê結婚法，約略有4款，照下底：

(1)指腹為婚。

(2)新婦仔io。

(3)好歹問神佛ê結婚。

(4)父母指定ê結婚。

頭一項ê結婚法就是iáu tī 腹肚內就kā伊定著；就是父母佮父母兩爿真相好，koh抵著像月beh生子；所以兩爿ê父母約束，講：「若一個生查甫，亦一個生查某--ê,才大家相匹配。」

第2項ê結婚，是tī 家己ê子iáu細漢ê 時就替伊設法來育一個查某囡仔，大約佮家己ê查甫子年歲beh像款。Tī iáu 細漢ê 時就kā伊娶來家己ê家內養飼。一項thang差用，亦到大漢就thang kā in sak做堆，thang較省所費。

第3項，是為著迷信ê父母去kā伊ê 子抽籤、看命、卜卦佮跋杯，問神佛；就是beh hō͘ 神佛來替in ê子兒chhē某。所以那若神明kā in講，著去娶一個歪嘴koh跛腳ê查某囡仔來做某；雖然 m̄ 愛，iáu-kú m̄ 敢ke̍h神佛ê命令，猶原姑不chiong亦著去娶，就是專專hō͘神佛主意ê結婚法。

第4款--ê,就是出在父母主意。父母若講好，就好；若父母 m̄ 愛就boē成。所以有人teh排斥，講台灣人ê結婚是親家佮親家，亦親姆佮親姆teh結婚，m̄ 是子兒teh結婚！

論以上所講頭hit 3項ê結婚法著排斥，亦這個第4項ê結婚法著大改良才會用得。怎樣我講著大改良？因為在來ê嫁娶大部份thang講是無照結婚ê精神teh行。父母若看好，就子兒攏 m̄敢違ke̍h。聽候到娶--來了後若 m̄ 好，才看是beh kā伊離緣，抑是kā伊lok囥tī 後房才koh娶細姨。所以信者著細膩，因為bē信道理ê人嫁娶chhìn-chhái會用--得。In看娶某，是那teh買鞋一樣；若boē合穿，隨便變換koh買別款--ê會用--得。總--是信道理人是無像款，因為咱看家己ê婦人人是那家己ê腳手，所以boē chhìn-chhái--得簡便kā伊斬hiatka̍k koh換新ê腳手。

孔夫子講：「君子ê道理是對夫婦起點」；koh再聖經內亦有講：「著離開父母去佮伊ê 某結連做一体。」án-ni hō͘ 咱知影嫁娶所要緊ê是著對重hit兩個beh結做翁某ê人。總--是咱ê 人較常 m̄ 是án-ni。有ê m̄ 是teh替子兒揀好koh gâu ê某，是teh要緊人ê業產。Koh再女子hit爿亦是án-ni。有hit款ê父母攏無teh替in ê查某子揀好ê丈夫，kan-ta若好額ê子弟就好，因為聘金thang收濟濟，那親像teh賣物件一樣。

今咱知若是用錢teh嫁娶，自然是對重錢，無對重人。若án-ni，自然錢若開了就無愛ti̍h --人。錢財雖然是真有路用，koh要緊ê物，iáu-kú m̄ thang看錢較重過人，若án-ni就真 m̄ 著。

古早tī 羅馬國講起一擺有幾若個婦人人teh聚會ê 時，亦逐人teh展in ê金銀寶器ê值錢。中間一個做老母ê人，chhoā伊兩個子倚tī身邊kā in逐家講，伊所第一寶貝ê是hit兩個子。實在真有影；koh較貴氣ê鑽石抑是甚物寶貝ê物亦是死--ê;結局 m̄ 值著teh活ê細子萬分ê一分。人若會曉對重子兒親像hit個婦人人，m̄ 才thang證明講人有做萬物ê頭ê資格。所以咱做父母ê人若 beh kā子兒娶親，抑是嫁查某子ê 時，的確著真致意一項，就是的確 m̄-thang用咱所疼，所貴重，活活ê後生抑是查某子，去娶抑是去嫁hit款死死boē振動ê田塗。

咱著知beh造成理想ê社會，hit 個根本是在結婚；因為結婚是做家庭ê基礎，亦家庭是國家佮社會ê根源。今理想ê家庭甚物人有建設？聖經講：「有智識ê婦人人會建致家庭；愚戇ê婦人人顛倒敗壞。人若beh造成理想ê社會，著第先建設理想ê家庭；亦理想ê家庭ê要素就是理想ê夫婦。聖經講：「好ê 婦人人做丈夫ê榮光，那頭殼戴冕旒；歹--ê是hō͘丈夫見笑，親像骨已經朽爛。」實在真有影；親像這款不賢koh歹ê婦人人，不但本身著受恥笑，就伊ê 丈夫佮家內ê大細都續會受連累來受批評。所以論好歹ê婦人人hit個影響，對目前來看，抵抵親像聖經所講，就是大關係tī 伊ê 丈夫佮家庭，總--是若kā伊看較遠，實在有大關係tī 國家佮社會ê興亡。

(未完)