轉去亞西亞
Tńg-khì A-se-a
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 陳清忠 Tân Chheng-tiong |
| 卷期 | 芥菜子 |
| 卷期 | 第 4 號 |
| 日期 | 1926/5 |
| 頁數 | 7-9 |
白話字（原文數位化）
Tńg-khì A-se-a !
Tńg-khì, A-se-a ! A-se-a sī Chong-kàu ê pún só͘-chāi, sī chong-kàu ê kò͘-hiong!
Hu̍t-kàu tī A-se-a chhut-ê, Ki-tok-kàu iā sī A-se-a siⁿ-ê. Hi-má-lia̍p ê soaⁿ-kha, Ka-lī-lī ê ô͘-piⁿ, si̍t-chāi sī Sè-kài jī-tāi chong-kàu ê hoat-goân-toē!
Ki-tok-kàu sui-bóng sī chhut-sì tī A-se-a, iáu-kú suî-sî thoân-ji̍p Au-lô-pa; che kiám thang hoaⁿ-hí ê sū mah? Toā sìn, Ki-tok-kàu ji̍p Au-chiu sī hoán-tńg tú-tio̍h chhám-hāi. Siat-sú Pó-lô nā-bô jip Au-chiu nā tuì ìn-tō͘, Chi-ná tāi-seng lâi thoân m̄-chai cháiⁿ-iūⁿ?
Au-chiu ê bûn-bêng sī kho-ha̍k-tek(科學的), sī ki-hâi-tek(機械的). A-se-a ê bûn-hoà sī Chhiau-oa̍t lí sèng-tek(超越理性的= phoâⁿ-kè lí-sèng--ê), sī Lêng-tek(靈的). Ki-tok-kàu ê pún-chit sī phoâⁿ-kè lí-sèng--ê, sī lêng--ê.
Au-chiu lâng ê thâu-ló sī hoat-ta̍t(理=lí-khì), Tì(智=tì-sek),hun-sek (分析=thiah-khui) hit hong-biān. Só͘-í liān ū oa̍h-miā, lêng ê Ki-tok-kàu soà kā i hun-sek; tì-kàu sit-lo̍h i ê oa̍h-miā. Tuì tī in ê chhiú-thâu, chiong oa̍h-oa̍h ū sìⁿ-miā ê Ki-tok-kàu, put-ti put-kak ê sî, soà pìⁿ-choè Tiat-ha̍k-hoà(哲學化), Sîn-ha̍k-hoà(神學化); hō͘ Ki-tok-kàu hoà-choè léng-léng bô la̍t ê mi̍h.
Hi-lia̍p sek ê lí-sèng, Te̍k-e̍k sek bêng-chiat(明晰=kng-bêng, gâu) ê thâu-ló, lâm-sám lâi phoe-phêng Sèng-keng, lâi hun-sek Ki-tok; hō͘ i pìⁿ-choè sí-bu̍t, pìⁿ-choè kut-thâu.
Nā-sī lūn kho-ha̍k ê tì-sek, khì-khū, cho͘-chit, siā-hoē ê chè-tō͘; lán A-se-a lâng tong-jiân tio̍h tàm-thâu lâi kiû Au-bí lâng ê kà-sī. Chóng-sī lūn chong-kàu, tō-tek, lêng-tek chit hong-bīn, èng-tong tio̍h choè in ê sian-siⁿ, choè in ê sian-tō chiá. Ah, siáⁿ-sū A-se-a bô chhut khah gâu ê Ki-tok-tô͘? Kiám m̄-thang siūⁿ hiān-sî A-se-a ê Ki-tok-kàu sī tuì tī kàn-chiap thoân-siū(間接傳授) ê in-toaⁿ mah? Tio̍h tńg khì, tńg-khì A-se-a !!!
Lán tio̍h khah ū chū-tiōng ê sim, khah ū chū-chun ê sim-koaⁿ, -goā-kài ê chù-ji̍p hoat (注入法) tio̍h chim-chiok-lán tio̍h tit-chiap lâi khì chhē Chin sîn tit-chiap pài-tho̍k Sèng-keng, kám-chhiok oa̍h-miā, thé-tek(體得) oa̍h ê Ki-tok lâi khiā-chāi.
Lān tio̍h ti-hông lí-sèng tek, Sîn-ha̍k-tek ê Ki-tok-kàu! Lán tio̍h chai thóng-kè tek (chi̍t-nî ke kuí ê), sū-bū-tek (chin-chhiūⁿ pān-sū ê khoán) thoân-tō ê bô la̍t !
oa̍h-miā ê kám-chhiok, oa̍h-khì ê thoân-tō sī iàu-kín! Kàu-hoē m̄-thang chhin-chhiūⁿ siā-hoē ê cho͘-chit, Bo̍k-su m̄-thang chhin-chhiūⁿ chia̍h thâu-lō͘ ê lâng. Lán tio̍h Sìn Sèng-keng sī Siōng-tè ê be̍k-sī, sī Siōng-tè ê oē, lâi tha̍k; kî-tó m̄-sī hêng-sek, m̄-sī giân-gú ê pâi-lia̍t, sī lêng ê hùn-chhut, sī sim-chêng ê hoat-tō͘; m̄-thang iàu-kín tī chhut-se̍k chiá, siū-soé chiá ê sò͘-jī; bô lūn ū lâng tī-teh, bô lâng tī-teh, tio̍h kap Sîn kau-poê, kap Sîn kóng-oē. Kap Sîn bêng-ha̍p sī tē-it iàu-kín. Toā soat-kàu ka Spurgeon kóng i m̄-bat tī chi̍t ji̍t ê tiong-kan 15 huh kú boē kì-tit kap Sîn kau-thong. Hiān-sî ê Ki-tok-kàu, lūn cheng-sîn tek hit hong-biān chiām-chiām ná hi-po̍k ê khoán. Lêng-tek sī Ki-tok-kàu ê oa̍h-miā, chit ê oa̍h-miā nā sit-lo̍h, chiū pìⁿ choè sin-si.
Bó͘ Bo̍k-su kóng Chong-kàu thè-hoà ê lō͘-kèng sī chiàu ē-bīn pâi-lia̍t ê sūn-sū:=
1. Cheng-sîn-tek (Spiritual)
2. Siā-hoē-tek (Social)
3. Chèng-tī-tek (Political)
4. Hêng-sek-tek (Formal)
Chong-kàu nā kiâⁿ tē 4 pō͘. chiū tio̍h koáⁿ-kín pī-pān koan-bo̍k, thang kín kng khì bâi-chòng.
Kui-hoân A-se-a ê bûn-hoà sī phoâⁿ-kè lí-sèng--ê, sī-lêng--ê!!!
Tân Chheng-tiong
漢羅（Ùi原文改寫）
轉去亞西亞！
轉去，亞西亞！亞西亞是宗教的本所在，是宗教的故鄉！
佛教佇亞西亞出--的，基督教也是亞西亞生--的。喜馬拉的山跤，加利利的湖邊，實在是世界二大宗教的發源地！
基督教雖罔是出世佇亞西亞，iáu-kú隨時傳入歐羅巴；這敢通歡喜的事mah？大信，基督-教入歐洲是反轉拄著慘害。設使保羅若無入歐洲若對印度，支那代先來傳毋知怎樣？
歐洲的文明是科學tek，是機械tek。亞西亞的文化是超越理性tek(超越理性的= phoâⁿ過理性--的)，是靈tek。基督教歐洲人的頭腦是發達(理=理氣)，智(智=智識)，分析(分析=拆開)彼方面。所以連有活命，零的基督教紲共伊分析；致到失落伊的活命。對佇in 的手頭，將活活有性命的基督教，不知不覺的時，紲變做哲學化，神學化；予基督教化做冷冷無力的物。
希臘式的理性，Te̍k-e̍k式bêng-chiat(明晰=光明，gâu) 的頭腦，lâm-sám來批評聖經，來分析基督；予伊變做死物，變做骨頭。
若是論科學的智識、器具、組織、社會的制度；咱亞西亞人當然著tàm頭來求歐美人的教示。總是論宗教、道德、靈tek這方面，應當著做in 的先生，做in 的先導者。Ah，啥事亞西亞無出較gâu 的基督徒？敢毋通想現時亞西亞的基督教是對佇間接傳授的因端 mah？著轉去，轉去亞西亞！！！
咱著較有自重的心，較有自尊的心肝，-外界的注入法著斟酌-咱著直接來揣真神直接拜讀聖經，感觸活命，體得活的基督來徛在。
咱著ti-hông理性tek，神學tek 的基督教！咱著知統計tek (一年加幾个)，事務tek (親像辦事的款)傳道的無力！
活命的感觸，活氣的傳道是要緊！教會毋通親像社會的組織，牧師毋通親像食頭路的人。咱著信聖經是上帝的默示，是上帝的話，來讀；祈禱毋是形式，毋是言語的排列，是靈的 hùn出，是心情的法度；毋通要緊佇出席者，受洗者的數字；無論有人佇teh，無人佇teh，著佮神交陪，佮神講話。佮神明合是第一要緊。大說教家 Spurgeon講伊毋捌佇一日的中間15 分久袂記得佮神交通。現時的基督教，論精神tek彼方面漸漸ná稀薄的款。靈tek是基督教的活命，這个活命若失落，就變做身屍。
某牧師講宗教退化的路徑是照下面排列的順序：=
1、精神tek(Spiritual)
2、社會tek(Social)
3、政治tek(Political)
4、形式tek(Formal)
宗教若行第 4 步。就著趕緊備辦棺木，通緊kng去埋葬。
歸凡亞西亞的文化是phoâⁿ過理性-的，是靈--的！！！
陳清忠