一滴一滴Ê水
CHI̍T TIH CHI̍T TIH Ê CHUÍ
文獻資訊
項目 | 資料 |
---|---|
作者 | 陳清忠 Tân Chheng-tiong |
卷期 | 芥菜子 |
卷期 | 第 3 號 |
日期 | 1926/1 |
頁數 | 25-28 |
白話字(原文數位化)
“CHI̍T TIH CHI̍T TIH Ê CHUÍ”
(1)
Lāu ê Sai
Ū chi̍t chiah chin lāu ê sai, tó tī thô͘-kha teh-beh sí iā í-chêng bat hō͘ chit-chiah sai chhú-tī ê siù, kuí-nā chiah lâi beh kā i pò-siû. Soaⁿ-ti chiū ēng i ê gê kiāu i ê pak-tó͘ gû chiū êng kak tak i ê kái-piⁿ; lû-á iā kàu, cha i í-keng bô guî-hiám, chiū oa̍t-lìn-tńg, ēng nn̄g-ki ê āu-kha, chhut-la̍t tuì bīn chiū kā i that-khì. Khó-lîn ê lāu chiong-kun lún boē tiâu chiū haiⁿ chi̍t-saⁿ kóng “Ah, hō͘ lí chit-pān pīn-chiān ê siù, ēng kha lâi that, si̍t-chāi pí sí chi̍t-pah piàn khah kan-khó͘!”
KÀ-SĪ Hām-hāi lâng ê lâng, tio̍h oē kì-tit i āu-lâi iā oē tú-tio̍h chit-khoán ê ūn-bēng.
“Tio̍h thiàⁿ pa̍t-lâng chhin-chhiūⁿ ka-kī.”
(2)
Hô͘-lî
Ū chi̍t-ji̍t, chi̍t ê lâng ēng tuah-á tng tio̍h chi̍t-chiah hô͘-lî. In-uī i ê ké-chí-hn̂g ū hō͘ chit-chiah hô͘-lî sńg chin siong-tiōng. Só͘-í toā siū-khì; chiū ēng soh-á chìm chhàu-iû, pa̍k tī i ê bé-liu, tiám hé chhut-chāi i khì. Hô͘-lî tio̍h toā kiaⁿ koh-chāi sio liáu thiàⁿ, chiū sì-kè lōng, āu-lâi cháu-ji̍p hit ê lâng ê be̍h-hn̂g: beh í-keng sêng-se̍k teh thèng-hāu siu-koah, só͘-í kui-hn̂g ê be̍h lóng sio liáu-liáu.
KÀ-SĪ Tuì Siū-khì lâi tit-tio̍h lī-ek ê, thang kóng sī bô.
“Thun-lún ê lâng ū hok-khì.”
(3)
Chhiū-nâ ê Sîn kap Chhut-goā-lâng
Tī chit ê tang-thiⁿ chin koâⁿ ê ji̍t, chhiū-nâ ê sîn teh sûn-sī sì-koè; hut-jiân khoàⁿ-kiⁿ chi̍t ê chhut-goā-lâng, uī-tio̍h koâⁿ kap iau, chha-put-to poàⁿ-siⁿ poàⁿ-sí ê khoán tó tī chhiū-kha. Sîn chiū siūⁿ khó-lîn, chiū chhoā i khì i ê hia̍t beh chiong chia̍h mi̍h hō͘ i chia̍h. Teh saⁿ-kap kiâⁿ ê sî, hit ê lâng ná kiâⁿ ná ēng chhuì pûn i ê chńg-thâu-á. Sîn chiū mn̄g i kóng. “Lí án-ni sī teh chhòng sím-mi̍h?” in-uī i iáu bô sím-mih chai lâng ê sè-kài ê sū-chêng. Chhut-goā-lâng ìn kóng, “Goá ê chéng-thâu-á chin tàng, só͘-í teh pûn hō͘ i sio.”
Kàu tōng-lāi ē sî, sîn chiū phâng chi̍t oáⁿ chin sio ê thng beh hō͘ i lim; hit ê lâng phâng kè chhiú, chiū chhut-la̍t ti̍t-ti̍t pûn. Sîn chiū hoah kóng, “Lí iáu teh pûn, chit-oáⁿ kám m̄-sī chin sio mah?” Chhut-goā-lâng ìn kóng, “Chiâⁿ-sio, chiâⁿ-sio, goá teh pûn sī in-uī siuⁿ sio, tio̍h pûn hō͘ i léng chiah oē lim-tit.” Sîn tio̍h toā kiaⁿ, koáⁿ i kóng, “Pîⁿ-pîⁿ chi̍t ê chhuì, oē pûn sio iā oē pûn léng ê lâng, goá bô beh chhap i; kā goá chhut-khì!”
KÀ-SĪ Tio̍h kéng-kài nn̄g-têng chi̍h ê lâng.
“Tiⁿ kap khó͘ ê choâⁿ boē-oē siāng chi̍t ê chuí-goân lâu-chhut”
(4)
Chhâi-lông kap Iûⁿ-á kiáⁿ
Ū chi̍t-ji̍t, chi̍t-chiah chhâi-lông kap chi̍t-chiah îⁿ-kiáⁿ, bô ì-tiong siāng-sî lâi tī chi̍t-tiâu khoe-á beh lim-chuí.
Goân-lâi chhâi-lông sī chin ài chia̍h iûⁿ-á, chóng-sī í-keng saⁿ tn̄g-thâu, nā beh kā i chia̍h, tio̍h ài siūⁿ khoàⁿ ū sím-mi̍h in-toaⁿ bô; chiū siūⁿ beh kap i khí oan-ke, bīn tìⁿ siū-khì ê khoán toā siaⁿ kóng, “Chin khó-o͘N3, lí lâi goá ê khoe-á, kā goá liâu kàu chiah-ni̍h-lô, beh kah goá án-choáⁿ-iūⁿ lim, hé sī cháiⁿ-iūⁿ?” Iûⁿ-á kiaⁿ chi̍t ē, chiū soè siaⁿ ìn kóng, “Lí khiā tī chuí thâu, goá khiā tī chuí bé, beh thái oē kā lí phah lô, chuí tek-khak boē-oē lâu tò-tńg.” Chhâi-lông koh hoah kóng. “Kiám-chhái ū iáⁿ. Chóng-sī lí iû-goân sī pháiⁿ-mi̍h, lí kū-nî ū mā goá, boē kì-tit lah sī m̄?” Khó-lîn ê iûⁿ-á kiáⁿ suî-sî ìn kóng, “Ai-ià! Chhâi-lông hiaⁿ ah, ná chit ê tāi-chì ah, chi̍t nî chêng goá to iáu-bē chhut-sì-ni̍h neh!” chhâi-lông chai koh gī-lūn sī bô lō͘-ēng, chiū giâng-gê siū-khì kóng, “Lí bô mā goá! Lí nā bô mā goá chiū-sī lín lāu-pē lah! Bô lūn sī lí á-sī lín lāu-pē pîⁿ-pîⁿ sī án-ni!” Chiū thiàu-oá kā i kā-sí, thoa-ji̍p chhiū-nâ khì chia̍h.
KÀ-SĪ Chân-jím ê lâng beh choè ok-to̍k ê sū, bô-lūn sím-mi̍h sî-chūn, kóng-lâi kóng khì lóng sī i ê lí liáu-liáu. Goān-lâng lia̍h ka-kī ê oē choè-tio̍h.
(5)
Sai, Lū-á kap Hô͘-lî
Ū chi̍t-ji̍t chi̍t-chiah sai, chi̍t-chia̍h lû-á kap chi̍t-chiah hô͘-lî, saⁿ-kap choè-tīn khì phah-la̍h; iā in ū iok-sok, kìⁿ-nā só͘ tit ê mi̍h tio̍h choè saⁿ-hūn pun. Bô-kú chiū phah tio̍h chi̍t-chiah toā chiah lo̍k. Sai bēng-lēng lû-á lâi pun. Lû-á chiū chhut-la̍t, chiàu só͘ oē lâi pîⁿ-pun. Sai khoàⁿ-kìⁿ án-ni, chiū siūⁿ Lû-á bô te̍k-pia̍t hián-chhut siong-tong ê kèng-ì tuì tī i ê sin-hūn; chiū toā siū-khì, chiong lû-á kā-sí, soà thiah kàu chhuì-chhuì.
āu-lâi bēng-lēng hô͘-lî lâi pun. Hô͘-lî chiū kan-ta kā chi̍t-chhuì, iā chiong só͘ chhun ê lóng-chóng hiàn hō͘ sai. Hô͘-lî ū hián-chhut chin chun-kèng ê khoán, só͘-í sai chin hoaⁿ-hí; chiū mn̄g i kóng, “Lí tī tó-uī siū-tio̍h chiah hó ê kàu-io̍k, oē hiah ū lé-sò͘?” Hô͘-lî ìn i kóng, “Khí-khám, kî-si̍t sī hit chiah sí tī hia ê lû-á hiaⁿ lâi kéng-kài goá--ê.”
KÀ-SĪ Lâng-lâng teh chú-tiuⁿ sī Siōng-tè ê kiáⁿ-jî, hit-ê koân-lī sī pîⁿ-pîⁿ; chóng-sī chi̍t-ê chú-tiuⁿ tī lâi sè ū kong-hāu, tī kim-sè boē te̍k-iōng--tit ê khoán. Lâng nā bô chin soè-jī, ba̍k-chiu kim lâi chun-kèng kiông-chiá kap ū sè-le̍k--ê, i tek-khak tú-tio̍h chhin-chhiūⁿ lû-á ê ūn-bēng. (chiū-sī láu-si̍t lâi tú-tio̍h sí) Ah! Nā-sī chi̍t-khoán ê sè-chêng, Siōng-tè ê kok oh-tit lîm-kàu lah!
(6)
Chha̍t-á kap Káu
Ū chi̍t-àm chit ê chha̍t-á kūn-oá chi̍t-keng chhù teh-beh thau-the̍h. Chi̍t-chiah toā chiah káu tī mn̂g-kháu teh khùn, thiaⁿ-kìⁿ kha-pō͘ siaⁿ, chiū chhut toā-siaⁿ ti̍t-ti̍t puī. Chha̍t-á tio̍h chi̍t kiaⁿ, chiū chiam-sî siám-pī. Koh tiap-á-kú chiū koh kiâⁿ-oá, chhiú the̍h chi̍t-tè gû-bah, hiat tī káu ê bīn-chêng, siūⁿ i tek-khak oē tiām. Bô phah-sǹg hit-chiah káu kā hit ê chha̍t-á kóng, “Khí-thâu lí lâi, goá sī phah-sǹg lí káⁿ sī chha̍t; taⁿ khoàⁿ lí teh siap āu-chhiú, siūⁿ beh kiò goá pàng-sak goá ê chit-bū; hé! Bêng-bêng lí sī chha̍t. Lí nā bô kín khì, goá tek-khak beh puī bô-soah.”
KÀ-SĪ Ū-sî lâng khah su káu, m̄-nā chia̍h tio̍h gû-bah lâi tiām-tiām, soà àn-nāi chha̍t-á ji̍p-chhù lâi thau-the̍h mih.
āu chhiú nā kàu tio̍h ài chim-chiok!!!
漢羅(Ùi原文改寫)
「一滴一滴Ê水」
(1)
老ê獅
有一隻真老ê獅,倒佇土腳teh欲死 也以前捌予這隻獅處治ê獸,幾若隻來欲kā伊報仇。山豬就用伊ê牙撟伊ê腹肚 牛就用角觸伊ê kái邊;驢á也到,cha伊已經無危險,就越lìn轉,用兩支ê後跤,出力對面就kā伊踢去。可憐ê老將軍忍袂稠就haiⁿ一聲講「Ah,予你這扮貧賤ê獸,用腳來踢,實在比死一百遍khah艱苦!」
教示 陷害人ê人,著會記得伊後來也會拄著這款ê運命。
「著疼別人親像家己。」
(2)
狐狸
有一日,一个人用tuah-á tng著一隻狐狸。因為伊ê果子園有這隻狐狸損真傷重。所以大受氣;就用索á浸臭油,縛佇伊ê尾溜,點火出在伊去。狐狸著大驚koh知燒了疼,就四界lōng,後來走入彼个人ê麥園:欲已經成熟teh聽候收割,所以規園ê麥攏燒了了。
教示 對受氣來得著利益ê,thang講是無。
「吞忍ê人有福氣。」
(3)
樹林ê神kap出外人
佇這个冬天真寒ê日,樹林ê神teh巡視四界;忽然看見一个出外人,為著寒kap餓,差不多半生半死ê款倒佇樹腳。神就想可憐,就chhōa伊去伊ê穴欲將食物予伊食。Teh相kap行ê時,彼个人ná行ná用喙歕伊ê指頭á。神就問伊講。「你按呢是teh創啥物?」因為伊猶無甚物知人ê世界ê事情。出外人應講,「我ê指頭á真凍,所以teh歕予伊燒。」
到洞內ê時,神就捧一碗真燒ê湯欲予伊啉;彼个人捧過手,就出力直直歕。神就hoah講:「你猶teh歕,這碗敢毋是真燒mah?」出外人應講,「chiâⁿ燒、chiâⁿ燒,我teh歕是因為siuⁿ燒,著歕予伊冷chiah會啉得。」神著大驚,趕伊講:「平平一个喙,會歕燒也會歕冷ê人,我無欲chhap伊;kā我出去!」
教示 著警戒兩層舌ê人。
「甜kap苦ê泉袂會siāng一个水源流出」
(4)
豺狼kap羊á kiáⁿ
有一日,一隻豺狼kap一隻羊囝,無意中siāng時來佇一條溪á欲啉水。
原來豺狼是真ài食羊á,總是已經相tn̄g頭,若欲kā伊食,著ài想看有啥物因端無;就想欲kap伊起冤家,面tìⁿ受氣ê款大聲講:「真可惡,你來我ê溪á,kā我潦到遮呢濁,欲kah我按怎樣啉,hé是怎樣?」羊á驚一下,就細聲應講,「你徛佇水頭,我徛佇水尾,欲汰會kā你拍濁,水的確袂會流倒轉。」豺狼koh hoah講。「Kiám-chhái有影。總是你猶原是歹物,你舊年有罵我,袂記得lah是毋?」可憐ê羊á囝隨時應講,「Ai-ià!豺狼兄ah,ná這个代誌ah,一年前我to猶未出世裡neh!」豺狼知koh議論是無路用,就giâng-gê受氣講:「你無罵我!你若無罵我就是恁老父lah!無論是你á是恁老父平平是按呢!」就跳倚kā伊咬死,拖入樹林去食。
教示 殘忍ê人欲做惡毒ê事,無論啥物時陣,講來講去攏是伊ê理了了。願人掠家己ê話做著。
(5)
獅、驢á kap狐狸
有一日一隻獅,一食驢á kap一隻狐狸,相kap做陣去拍獵;也in有約束,見若所得ê物著做3份分。無久就拍著一隻大隻鹿。獅命令驢á來分。驢á就出力,照所會來平分。獅看見按呢,就想驢á無特別顯出相當ê敬意對佇伊ê身份;就大受氣,將驢á咬死,續拆到碎碎。
後來命令狐狸來分。狐狸就干但咬一喙,也將所賰ê攏總獻予獅。狐狸有顯出真尊敬ê款,所以獅真歡喜;就問伊講:「你佇叼位受著chiah好ê教育,會hiah有禮數?」狐狸應伊講:「豈敢,其實是彼隻死佇遐ê驢á兄來警戒我--ê。」
教示 人人teh主張是上帝ê囝兒,彼个權利是平平;總是一個主張佇來世有功效,佇今世袂得用--得ê款。人若無真細膩,目睭金來尊敬強者kap有勢力--ê,伊的確拄著親像驢á ê運命。(就是老實來拄著死)Ah!若是一款ê世情,上帝ê國oh得臨到lah!
(6)
賊á kap狗
有一暗這个賊á近倚一間厝teh欲偷提。一隻大隻狗佇門口teh睏,聽見腳步聲,就出大聲直直吠。賊á著一驚,就暫時閃避。Koh霎仔久就koh行倚,手提一塊牛肉,hiat佇狗ê面前,想伊的確會恬。無拍算彼隻狗kā彼个賊á講:「起頭你來,我是拍算你敢是賊;taⁿ看你teh siap後手,想欲叫我放sak我ê職務;hé!明明你是賊。你若無緊去,我的確欲吠無soah。」
教示 有時人khah輸狗,毋若食著牛肉來恬恬,續àn-nāi賊á入厝來偷提物。
後手若到tio̍h ài斟酌!!!