LŪN SÍ-LÂNG KOH-OAH2Permalink

文獻資訊Permalink

白話字（原文數位化）Permalink

LŪN SÍ-LÂNG KOH-OAH2

Iâ-so͘ hō͘ sí-lâng koh-oa̍h, tī Hok-im su tiong ū kì 3 pái:

1. Hō͘ koán hoē-tn̂g ê lâng Gâi-ló͘ ê cha-bó kiáⁿ koh-oa̍h. Má-thài 9:

2. Tī Ná-in hō͘ chiú-koáⁿ hū-jîn-lâng ê kiáⁿ koh-oa̍h. Lô͘-ka 7:

3. Hō͘ La̍ip-sat-Iō͘ koh-oa̍h. Iok-hān 11:

Gâi-ló͘ ê cha-bó͘-kiáⁿ sí liáu-āu bô loā-kú, Iâ-so͘ hō͘ i koh-oa̍h.

Chiú-koáⁿ hū-jîn-lâng ê kiáⁿ sí, keng-kè chi̍t-mn̄g-ji̍t, teh beh kng khì bâi-chòng, tī lō͘-tiong Iâ-so͘ hō͘ i koh-oa̍h.

Lia̍p-sat-lō͘ í-keng sí sì-ji̍t-kú, sin-si í-keng hoat chhàu-bì, Iâ-so͘ tī bō͘-chêng kiò chi̍t-siaⁿ, suî-sî koh0oa̍h tuì bō͘-nih chhut lâi. Hō͘ Liap-sat-lō͘ koh-oa̍h chi̍t ê sîn-jiah si̍t-chāi sī thang kiaⁿ ê sîn-jia̍h. To-sîn tia̍t-ha̍k（汎神哲學）ê khai-chó͘ Benedict Spinga (1632-1677) kā i ê pêng-iú kóng, “Chit-khoán ê sū nā oē sìn-tit, goá kam-goān chiong goá ê tia̍t-ha̍k, bô tiâu-kiāⁿ lâi sêng-siū Ki-tok-kàu” án-ni thang chai m̄-sī sió-sū, sī toā ê sîn-jiah.

Pí í-siōng saⁿ ê sîn-jiah koh-khah oh-tit sìn--ê, chiū-sī tī Má-thài 27 chiuⁿ só͘ kì lūn kū ê Sèng-tô͘ koh-oa̍h ê sū. Sui-bóng sio̍k tī si̍p-jī-kè téng khuì-tng hit sî “Hut-jiân tiān-lāi ê tiùⁿ, tuì téng kàu ê, li̍h choè nn̄g-pêng; toē tāng chioh-poâⁿ li̍h; bōng khui, í-keng teh khùn ê Sèng-tô͘, in sin-khu choē-choē khí-lâi, tuì in ê bōng chhut; kàu Iâ-so͘ koh-oa̍h liáu-āu, in ji̍p Sèng-siâⁿ; chhut-hiān tī choē-choē lâng.” Che kó-jiân sī sū-si̍t mah? Á-sī sio̍k tī phì-jū lâi teh piáu-bêng koh-oa̍h ê chin-lí? Si̍t-chāi sī chin oh-tit kái-soat ê bûn-toê, in-uī chit-khoán sū, sī phoaⁿ-kè lâng ê siông-sek kap keng-giām.

Ū choē-choē ê ha̍k-chiá ēng chióng-chióng ê sū lâi soat-bêng. Ū ê kóng, Chit-khoán ê sū put-kò sī chi̍t chióng ê sîn-oē jī-í, ū ê kông sī phì-jū-tâm nā-tiāⁿ. Sio̍k tī chèng-thóng phài ê ha̍k-chiá chiū-sī chiàu sū-si̍t lâi sìn. Lán tāi-ke lóng-sī sio̍k tī sìn chit khoán- -ê.

Ha̍k-chiá ū lâng kong-kek kóng chit-khoán ê sū (hō͘ sí koh oa̍h) sī uî-hoán Sîn-bēng, put kèng-khiân ê só͘-choè.

Chiàu i só͘ kóng, goân lâi teh chiáng siⁿ-sí ê toā koân sī tī Siōng-tè ê chhiú-thâu. Nā m̄-sī i ê ún-chún, lâng boē-tit thang oa̍h, iā boē-oē sí. Só͘-í í-keng siū Siōng-tè ê bēng-lēng sí-liáu ê lâng, ēng lâng ê sū-chêng lâi hō͘ i koh-oa̍h, che sī kàu-ke̍k ê bô kèng-khiân, sī lām-sám ēng Siōng-tè só͘ hō͘ i sîn-jiah ê lêng-le̍k. Chú Iâ-so͘ tek-khah bô choè chit-khoán ê sū, si̍t-chāi sī phí-jū ê oē, lâi hoà choè sū-si̍t-ê.

Chit-khoán ê soat thiaⁿ-liáu m̄-sī kóng lóng bô lí, put-kò sī sio̍k “ti it put ti jī” ê gī-lūn nā-tiāⁿ. Sī cháiⁿ-iūⁿ? In-uī Siōng-tè ê ì-sù m̄-sī hiah tan-sûn. Sui-bóng lâng í-keng sí-liáu, iáu-kú Siōng-tè chioh Iâ-so͘ ê chhiú hoat-chhut sîn ê la̍t lâi hō͘ i koh oa̍h, thang hián-bêng i ê êng-kng; che tek-khah m̄-sī bô ha̍p-lí ê sū. Phì-lūn chuí tuì koân lâu lo̍h ke, che sī Siōng-tè só͘ tiāⁿ-tio̍h ê ì-sù; m̄-kú uî-tio̍h chi̍t-toāⁿ khah koâiⁿ ê bo̍k-tek ê in-toaⁿ, Siōng-tè hō͘ i seng koâi choè hûn pe-lâi, pe-khì tī khong-tiong che kám sī i só͘ tiāⁿ-tio̍h ê ì-sù mah? Lia̍p-sat-lō͘ í-keng sí, sī Siōng-tè ê ì-sù, bô thang piān-lūn. M̄-kú Goá kám bô kā lín kóng, lí sìn oē khoàⁿ-kìⁿ Siōng-tè ê êng-kng mah? Iâ-so͘ án-ni kóng, sī uī-tio̍h beh hoat-seng toā ê sîn-ui, chiong chit ê sū lâi choè chhiú-toāⁿ, lâi hō͘ í-keng chhàu ê sin-si koh-oa̍h; iā lâi tāi-seng piáu-bêng it-poaⁿ boat-ji̍t beh koh-oa̍h ê sū. án-ni thang kóng sī put-kèng ê hêng-uî ah? Lán tuì lêng-kài bú-bān ê bí-hoat lâi khoàⁿ, tī chit khoán ê sî-chūn, kiâⁿ chit-khoán ê sîn-jiah, thang sìn sī chū-jiân-tek.

Ū lâng kóng, chhin-chhiūⁿ chit-khoán hō͘ Lia̍p-sat-lō͘ koh-oa̍h ê toā sîn-jiah, nā kó-jiân ū iáⁿ, chái-iūⁿ tī Kiōng-koan hok-im-su tiong choân-jiân bô kóng-khí chit-khoán ê sū? Chóng-sī bô-lūn sím-mi̍h khoán ê toān-kì, m̄-sī kóng lóng-sī oân-choân ê mi̍h. Iok-hān pún-sin mā ū kóng, “Iâ-so͘ só kiâⁿ iáu ū choē-choē hāng, nā suî chi̍t-hāng lâi siá, goá phah-sǹg só͘ kì ê chheh, sè-kan toé boē liáu” Tuì án-ni thang chai tī iáu 3 pún ê Hok-im-su iáu ū choē-choē kì bô tio̍h ê só͘-chāi. Chhin-chhiūⁿ tī Ko-lîm-to chiân-su 15 chiuⁿ, Pó-lô ū kóng, Chú koh oa̍h liáu-āu, ū chi̍t-pái chhut-hiān hō͘ gō͘ pah goā ê hiaⁿ-tī tâng-sî khoàⁿ-kìⁿ. Chit ê tāi-chì tī 4 hok-im-toān lóng bô kì-chāi; koh-chài téng-bīn só͘ siá hiah ê kū ê sèng-tô͘ koh-oa̍h tuì bōng-nih chhut-lâi ê kì-sū, mā-sī kan-ta kan-ta Má-thài ū kì nā-tiāⁿ. Só͘-í boē-tit ēng che choè lí-iû lâi kū-choa̍t Lia̍p-sat-lō͘ koh-oa̍h ê sū.

iā ū lâng giâu-gî kóng, chiah-ê m̄-sī chin-si̍t sí, sī sio̍k tī chhin-chhiūⁿ I-ha̍k-siōng só͘ teh kóng ké-sí ê khoán. Suî-chāi lâng beh àn-choáⁿ-iūⁿ lâi soat-bêng, nā-sī lán thang tuì chi̍t-hāng lâi tit-tio̍h khak-si̍t ê chèng-kù, sìn chiah ê sū lóng-sī sū-si̍t. Chiū-sī siá chiah ê hok-im-su ê lâng, lóng-sī láu-si̍t ê lâng; chhin-chhiūⁿ Má-thài Iok-hān tī Chú ê sin-piⁿ, in só͘ siá lūn Iâ-so͘ ê kà-sī chin siông-sè, oán-jiân thang ēng chhiú tehh8 tio̍h, hiah chheng-chhó; iā in só͘ siá ê bûn-teh2 lóng bô chng-thāⁿ, lóng bô chi̍t-sut-á ū hit khoán ê siáu-soat ê sek-chhái tī-teh, choân-phiⁿ kan-ta chiàu sū-si̍t ti̍t-ti̍t lâi siá.

Lán nā-sī kheng-kheng chut-chut chiong chiah ê kì-sū lâi kui tī kì-chiá ê chhò-gō͘, siūⁿ choè sī chiam-bé thuî-thâu ê só͘ siá; chiū kî-û it-chhè ê sîn-jiah, iā boē sìn tit, kàu-bé liân Ki-tiok-kàu ê kún-pún lūn sìn-gióng Chú ê koh-oa̍h, Chú-ê hoà-sin, Si̍p jī kè í-kip Sîn-kok ê hi-bōng, lóng siⁿ-khí giâu-gî; Lō͘-bé chiū pìⁿ-choè chi̍t-ê léng-tām ê chū-jiân-sîn-kàu tô͘.

Lán sìn chú ê koh-oa̍h, sìn I beh ēng chi̍t-siaⁿ kiò bān-sè, bān-lâng koh-oa̍h. Tī toē-bīn chiū ê sî, oán-jiân ná chhin-chhiūⁿ it-poaⁿ teh beh koh-oa̍h ê tiāu-thâu. Só͘-í Iâ-so͘ hō͘ hiah ê lâng khí-lâi ū sím-mi̍h thang gî-ngái ê só͘-chāi: Lín m̄-bián giâu-gî, tī bōng-ni̍h ê lâng teh beh thiaⁿ-tio̍h Jîn-chú ê siaⁿ koh-oa̍h lâi chhut bōng, hit ê sî oē kàu.” “Só͘ siúⁿ-sù goá ê, goá bô si̍t-lo̍h chi̍t-ê, kàu lō͘-bé beh hō͘ i koh-oa̍h.”

Lán kì-jiân sìn i ê só͘-kóng, iū m̄-sìn chiah ê sîn-jiah sī bô ha̍p-lí. Lō͘-bé ê sàu-kak nā tân ê sî, lán kiám m̄-sī beh choè chi̍t-sî pìⁿ-choè êng-hián ê teh2, lâi koh-oa̍h mah?

Kuí-nā ê sèng-tô͘ tuì bōng-nih chhut-lâi, nā in ê gín-ná, í-ki̍p Lia̍p-sat-lō͘ koh-oa̍h, ū sím-mi̍h boē-oē, hō͘ lán lâi kiâⁿ?

Chú kóng, “lín m̄-bat Sèng-keng, m̄-bat Sîn ê khuì-la̍t, só͘-í ū chhò-gō͘.” Koh kóng, “Siōng-tè m̄-sī sí lâng ê Siōng-tè, sī oa̍h lâng ê Siōng-tè.

Tī Siōng-tè ê bīn-chêng bô chi̍t lâng sī sí, lâng teh oa̍h, éng-oán teh oa̍h.

漢羅（Ùi原文改寫）Permalink

論死人KOH活

耶穌予死人koh活，佇福音書中有記3擺：

1.      予管會堂ê人Gâi-ló͘ ê查某囝koh活。馬太9：

2.     佇拿因予守寡婦人人ê囝koh活。路加7：

3.     予拉撒路koh活。約翰11：

Gâi-ló͘ ê查某囝死了後無偌久，耶穌予伊koh活。

守寡婦人人ê囝死，經過一問日（按：應為一兩日），teh欲扛去埋葬，佇路中耶穌予伊koh活。

拉撒路已經死4日久，身屍已經發臭味，耶穌佇墓前叫一聲，隨時koh活對墓裡出來。予拉撒路koh活這個神蹟實在是thang驚ê神蹟。予神哲學（汎神哲學）ê開祖Benedict Spinga (1632-1677) kā伊ê朋友講：「這款ê事若會信得，我甘願將我ê 哲學，無條件來承受基督教」按呢thang知毋是小事，是大ê神蹟。

比以上三個神蹟koh-khah oh得信--ê，就是佇馬太27章所記論舊ê聖徒koh活ê事。雖bóng屬佇十字架頂氣斷彼時「忽然殿內ê tiùⁿ，對等到ê，裂做兩爿；地動石盤裂；墓開，已經teh睏ê聖徒，in身軀濟濟起來，對in ê墓出；到耶穌koh活了後，in入聖城；出現佇濟濟人。」這果然是事實mah？á是屬佇譬喻來teh表明koh活ê真理？實在是真oh得解說ê問題，因為這款事，是盤過人ê常識kap經驗。

有濟濟ê學者用種種ê事來說明。有ê講：這款ê事不過是一種ê神話而已，有ê講是譬喻談若定。屬佇正統派ê學者就是照事實來信。咱大家攏是屬佇信這款--ê。

學者有人攻擊講這款ê事（予死koh活）是違反神命，不敬虔ê所做。

照伊所講：原來teh掌生死ê大權是佇上帝ê手頭。若毋是伊ê允准，人袂得thang活，也袂會死。所以已經受上帝ê命令死了ê人，用人ê事情來予伊koh活，這是到極ê無敬虔，是糮糝用上帝所予伊神蹟ê能力。主耶穌的確無做這款ê事，實在是譬喻ê話，來化做事實ê。

這款ê說聽了毋是講攏無你，不過是屬「知一不知二」ê議論若定。是怎樣？因為上帝ê意思毋是遐單純。雖bóng人已經死了，猶久上帝借耶穌ê手發出神ê力來予伊koh活，thang顯明伊ê榮光；這的確毋是無合理ê事。譬論水對懸樓落ke，這是上帝所定著ê意思；毋過為著一段khah高ê目的ê因端，上帝予伊先kôai做雲飛來，飛去佇空中這敢是伊所定著ê意思mah？拉撒路已經死，是上帝ê意思，無thang辯論。毋過我敢無kā恁講：你信會看見上帝ê榮光mah？耶穌按呢講：是為著欲發生大ê神威，將這个事來做手段，來予已經臭ê身屍koh活；也來事先表明一般末日欲koh活ê事。按呢thang講是不敬ê行為ah？咱對靈界侮慢ê美法來看，佇這款ê時陣，行這款ê神蹟，thang信是自然的。

有人講：親像這款予拉撒路koh活ê大神蹟，若果然有影，怎樣佇Kiōng-koan福音書中全然無講起這款ê事？總是無論啥物款ê傳記，毋是講攏是完全ê物。約翰本身嘛有講：「耶穌所行猶有濟濟項，若隨一項來寫，我拍算所記ê冊，世間貯袂了」對按呢thang知佇iáu 3本ê福音書猶有濟濟記無著ê所在。親像佇哥林多前書15章，保羅有講：主koh活了後，有一擺出現予5百外ê兄弟同時看見。這个代誌佇4福音傳攏無記載；koh再頂面所寫遐个舊ê聖徒koh活對墓裡出來ê記事，嘛是干但干但馬太有記若定。所以袂得用這做理由來拒絕拉撒路koh活ê事。

也有人僥疑講：遮个毋是真實死，是屬佇親像醫學上所teh講假死ê款。隨在人欲按怎樣來說明，若是咱thang對一項來得著確實ê證據，信遮个事攏是事實。就是寫遮个福音書ê人，攏是老實ê人；親像馬太約翰佇主ê身邊，in所寫論耶穌ê教示真詳細，宛然thang用手提著，遐清楚；也in所寫ê文體攏無裝飾，攏無一屑á有彼款ê小說ê色彩佇teh，全篇干但照事實直直來寫。

咱若是輕輕猝猝將遮个記事來歸佇記者ê錯誤，想做是尖尾槌頭ê所寫；就其餘一切ê神蹟，也袂信得，到尾連基督教ê根本論信仰主ê koh活、主ê化身，十字架以及神國ê希望，攏生起僥疑；路尾就變做一個冷淡ê自然神教徒。

咱信主ê koh活，信伊beh用一聲叫萬世，萬人koh活。佇地面就ê時，宛然若親像一般teh欲koh活ê調頭。所以耶穌予遐个人起來有啥物thang 疑騃ê所在：恁毋免僥疑，佇墓裡ê人teh欲聽著人子ê聲koh活來出墓，彼个時會到。」「所賞賜我ê，我無失落一個，到路尾欲予伊koh活。」

咱既然信伊ê所講，又毋信遮个神蹟是無合理。路尾ê哨角若嘽ê時，咱kiám毋是欲做一時變做榮顯ê體，來koh活mah？

幾若ê聖徒對墓裡出來，若in ê囡仔，以及拉撒路koh活，有啥物袂會，予咱來行？

主講：「恁毋捌聖經，毋捌神ê氣力，所以有錯誤。」Koh講：「上帝毋是死人ê上帝，是活人ê上帝。

佇上帝ê面前無一人是死，人teh活，永遠teh活。