SÌN-ĒNG KAP TŌ-TEK

文獻資訊

項目 資料
作者 陳旺 Tân Ōng
卷期 芥菜子
卷期 第 2 號
日期 1925/10
頁數 31-32

白話字(原文數位化)

SÌN-ĒNG KAP TŌ-TEK

Chit nn̄g-kù oē lâng put-sî teh kóng, soà lia̍h-choè pêng-siông-oē; kî-si̍t sī pau-thiⁿ pau-toē, pau-soaⁿ, pau-hái, kóng iā boē chīn; iā sī chhin-chhiūⁿ lâng ê kha-chhiú, nā bô pîⁿ-pîⁿ, kóng sī tn̂g té-pái-kha, pái-chhiú. án-ni sǹg sī bô oân-choân ê lâng, chin pháiⁿ khoàⁿ, siūⁿ tò-tńg tio̍h teh3 i khó-lîn, kiám-chhái sī pē-bó siⁿ-sêng; tiāu-cha siông-sè, m̄-sī, pē-bú chin oân-choân; lâi kā i gián-kiù, chóng bô sī thian-sèng; m̄-kú thian-sèng to sī sûn-choân--ê, ai-ah! án-ni thang phoàⁿ-koat chū-chok-gia̍t, put siū-kàu, bô oan-óng lah!

Tō-tek sī toē-ki, sìn-ēng tio̍h ha̍p-gî, ha̍p-sî lâi ēng. Chiân-nî sin-bûn ū kóng saⁿ kù oē:-toā sìn-ēng, toā-sí; sió sìn-ēng, sió-sí; lóng bô sìn-ēng, lóng bô sí-kî-si̍t ū iáⁿ, kin-nî ê sū nā-tiāⁿ. Hiah ê sit-pāi-chiá kap siū koaiⁿ kaⁿ ê, sī bó͘ hù-ong, bó͘ siā-tiúⁿ bó͘ lí-sū, bó͘ chhú-teh5-ia̍h, bó͘ toā sìn-iōng ka. Chiân-nî bó͘ hoē-siā pān-lí bô oân-choân. Pān-lí ê lâng luī-sin, kóng i chin kan-khó͘ ài thó kong, thó bô; kî-si̍t sī i ê loat-tiám, chū koân lām-sám ēng, sīm-chì sit-pāi soà mô-kong. Hit sî soà boē pún-siā châi-sán lâi hêng-chè; sio̍k-gú kóng “chhân-hn̂g chia̍h liáu piàn ke-si” si̍t-chāi kim-giân. Choè-āu chin tam-su-iâⁿ, ēng ka-kī ê châi-sán lâi pó͘-chiok, bāng i ū toā kong-lô thang niá, soà bô lâng beh kā i seh to-siā, hoán-tńg kóng, sī eng-kai jiân, bô oan-óng bô khek-khui. Goa 20 hè sî, ū bó͘ lâng ka-châi kuí-nā bān, lâng chin sìn-iōng i, bô kú it-só͘-khong.

Sèng-keng, kóng Hó-giah lâng chhin-chhiūⁿ chháu, i ê êng-kng chhin-chhiūⁿ hoe, chháu ta, hoe siā, i ê suí bô khì; só͘-í m̄-thang khoa-kháu Goán hia ū chi̍t-ê sè-le̍k ka, khek-khui lâng iā boē chió, sui-jiân “sè-jû phò-tek,” m̄-kú téng kàu Koe-lâng ê Sai-kiû niá, ē kàu Hō͘-thian niá, iok ū 25 lí ê hn̄g nā-tiāⁿ, lóng ū kài-hān. Bô kú ná sit-pāi, miâ-siaⁿ chin pháiⁿ, bô tō-tek ê ian-kò͘. Sèng-jîn kóng, “ēng tek-hēng hō͘ lâng hâng-ho̍k ê heng-khí, ēng sè-le̍k ap-chè lâng ê sī pá-koân” koh kóng, “Ū tek-hēng chiah ū jîn-ài”. Tek-hēng sī kun-pún, chîⁿ-châi boa̍t-bé.

Ná-sat-le̍k lâng chin pháiⁿ-miā, káⁿ sī bô tek-hēng, siū lâng khoàⁿ-khin chin thiám. Só͘-í Ná-tàn-gia̍p kóng, Ná-sat-le̍k ê só͘-chāi kiám oē chhut hó lâng mah? Ai-ah! Bô gián-kiù chiū teh kā i hiâm, hit ê kiù-chhiⁿ to m̄-sī tī hia chhut-sì, si̍t-chāi bô siông-sek ê chu-keh. Koh kiám-chhái lāi-tiong bô it-chīn bat, m̄-thang lām-sám kā i bú-jio̍k, āu-lâi ka-kī soà khut ho̍k, lâi jīn si̍t-chāi sī hó lâng.

Khap-bān chin pù, thang tí-te̍k kok-ka ê pù. ài bia̍t Iû-thài lâng, chiū chàu hông-tè kóng, Nā bia̍t iū thài cho̍k kap Bo̍k-tí kái, goá goán la̍p-ji̍p kok-khò͘ lâi pó͘-chiok in ê kok-sè, bô phah-sǹg biám khiàm-ēng. Thian put-chiông i ê goān chin kám-siā Siōng-tè, soà khui pîⁿ-tháⁿ ê lō͘ hō͘ Bo̍k-tí-kái thang kiâⁿ.

Tâi-oân siā-hoē kong-kiōng ê sū-gia̍p oh-tit hoat-ta̍t, oh-tit heng-khí, oh-tit kiú-nāi, î-chhî, chiū-sī ū kha-chhiú tn̂g-té, ēng put-tek kî-jîn, koân-lī chit ē kàu-chhiú, chiū lām-ēng, kiông-chè, su-sim, lī-kí, thàn jîn-chêng, bô kò͘ tāi-kio̍k, ū-ê iap káu-piáⁿ, ū-ê iah chhi̍t-so̍h, pah piⁿ siⁿ-khí, suî-sî sit-pāi kàu lah!

Sio̍k-gú kóng, “sam-tāi lia̍p-chek, it-tāi khin-khong” chêng lâng gō͘-sí āu-lâng, si̍t-chāi khó-lîn ah!

Chit pái siu-ióng hoē ê kám-sióng. Keh chheng-liân sian-seⁿ ê hùn-sī chin kám-ho̍k, Seng-chûn kèng-cheng iû-goân tio̍h lâu chéng luī, nā jio̍k-ê choân-bia̍t, kiông ê iā boē oa̍h, kai-chai jio̍k--ê seng-io̍k chin kín, jīm i thun-kā boē-chīn, m̄-kú kiat-kio̍k kiông-ê seng bia̍t.” Só͘-í Tâi-oân chóng-tok kóng chi̍t-kù tio̍h “kiōng-chûn, kiōng-êng.” Kai sian-siⁿ ê hùn-sī koh khah pài-ho̍k, “ū tō-tek ê giân-lūn lâng hoaⁿ-hí thiaⁿ, bô tō-tek sui-jiân chhin-chhiūⁿ sai lâng iā oē phoàⁿ-koat hun-bêng. Bó͘ káng-ián ka kóng, Lô͘-châi thau cháu chin tio̍h, siat-sú goá ê kiáⁿ, boē hiáu thau cháu, tī i ê miâ-téng siá nn̄g-jī Kek-chhut,” chit ê oē chin kong-tō kàu-ke̍k. Chong-kàu ka eng-kai ū tō-tek, kong-tek-sim, ûn-jiû khiam-sùn, thiàⁿ sim, pêng-hô chiah ha̍p-sit, in-uī put-sî kà-sī lâng o̍h Chú ê bô͘-hoān, iā beh choè bô͘-hoân hō͘ lông o̍h, nā boē thàn tō-tek, hoat hiān kong-tek-sim, si̍t-chāi cha̍p-jī-hun ê khó-lìn-ah! Má-khek-hui phok-sū kóng, Lâng nā bô chèng-ti̍t kap kong-gī m̄-thang sǹg sī lâng”

Í-hā ê Sèng-keng chat chhiáⁿ hian lâi tha̍k, soà tì-ì lâi siūⁿ, si̍t-chāi lâi kiâⁿ:-

Iâ-lī-bí 9:23-24

Chim-giân 15:1-4.

Má-thài 5:20. 23:2-4.

Ⅰ Iok-hān 2:9.11.

漢羅(Ùi原文改寫)

信用KAP道德

這2句話人不時teh講:續掠做平常話;其實是包天包地、包山、包海,講也盡;也是親像人ê腳手,若無平平,講是長短跛腳、跛手。按呢算是無完全ê人,真歹看,想倒轉著替伊可憐,kiám-chhái是父母生成;調查詳細,毋是,父母真完全;來kā伊研究,總無是天性;毋過天性to是純全--ê,ai-ah!按呢thang 判決自作孽、不受教,無冤枉lah!

道德是地基,信用著合宜、合時來用。前年新聞有講3句話:-大信用,大死;小信用,小死;攏無信用,攏無死-其實有影,今年ê事若定。遐个失敗者kap受關監ê,是某富翁、某社長某理事、某取締役、某大信用家。前年某會社辨理無完全。辨理ê人lūi薪,講伊真艱苦ài討功,討無;其實是伊ê劣點,自權濫糝用,甚至失敗續謀功。彼時續賣本社財產來還債;俗語講「田園食了變傢私」實在金言。最後真擔輸贏,用家己ê財產來補足,望伊有大功勞thang領,續無人欲kā伊說多謝,反轉講:是應該然,無冤枉無刻虧。我20歲時,有某人家財幾若萬,人真信用伊,無久一所空。

聖經,講好額人親像草,伊ê榮光親像花,草礁、花謝,伊ê媠無去;所以毋thang誇口阮遐有一個勢力家,刻虧人也袂少,雖然「勢如爆竹」,毋過頂到基隆ê獅球嶺,下到昊天嶺,約有25里ê遠若定,攏有界限。無久ná失敗,名聲真歹,無道德ê緣故。聖人講:「用德行予人降服ê興起,用勢力壓制人ê是霸權」koh講:「有德行chiah有仁愛」。德行是根本,錢財沒尾。

拿撒勒人真歹命,敢是無德行,受人看輕真thiám。所以那但業講:拿撒勒ê所在kiám會出好人mah? Ai-ah!無研究就teh kā伊嫌,彼个救星to毋是佇遐出世,實在無常識ê資格。Koh kiám-chhái內中無一盡識,毋thang濫糝kā伊侮辱,後來家己續屈服,來認實在是好人。

Khap萬真富,thang抵敵國家ê富。Ài滅猶太人,就奏皇帝講:若滅猶太族kap Bo̍k-tí kái,我願納入國庫來補足in ê國勢,無拍算免欠用。天不從伊ê願真感謝上帝,續開平坦ê路予Bo̍k-tí-kái thang行。

台灣社會公共ê事業oh得發達,oh得興起,oh得救耐、維持,就是有腳手長短,用不得其人,權利這下到手,就濫用、強制、私心、利己、趁人情、無顧大局,有ê iap九餅,有ê iah七鐲,百邊生起,隨時失敗到lah!

俗語講:「三代粒積,一代輕空」前人誤死後人,實在可憐ah!

這擺修養會ê感想。郭青年先生ê訓示真感服,生存兢爭猶原著留種類,若弱ê全滅,強ê也袂活,皆知弱--ê生育真緊,任伊吞咬袂盡,毋過結局強ê先滅。」所以台灣總督講一句著「共存、共榮。」偕先生ê訓示koh khah拜服,「有道德ê言論人歡喜聽,無道德雖然親像獅人也會判決分明。某講演家講:奴才偷走真著,設使我ê囝,袂曉偷走,佇伊ê名頂寫兩字擊出,」這个話真公道到極。宗教家應該有道德、公德心,溫柔謙遜、疼心、平和chiah合式,因為不時教示人學主ê模範,也欲做模範予人學,若袂趁道德、發現公德心,實在十二分ê可憐ah!馬克非博士講:人若無正直kap公義毋thang算是人」

以下ê聖經節請掀來讀,續致意來想,實在來行:-

耶利米9:23-24

箴言15:1-4.

馬太5:20.    23:2-4.

Ⅰ約翰2:9.11.