阿非利加洲Ê老父
A-HUI-LĪ-KA-CHIU Ê LĀU-PĒ
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 潘勝輝 Phoaⁿ Sèng-hui |
| 卷期 | 芥菜子 |
| 卷期 | 第 1 號 |
| 日期 | 1925/7 |
| 頁數 | 42-43 |
白話字（原文數位化）
A-HUI-LĪ-KA-CHIU Ê LĀU-PĒ
“Khûn-khûn chòe kang kèng ùi Siōng-tè.” Chit-kù chiū-sī A-hui-lī-ka ê lāu-pē Tāi-pi̍t Lí-bîn-su-tùn thâi-iâⁿ ko-kùi ê chiàn-tò͘ só͘ khîⁿ tiâu put-bia̍t ê kim-gîm. Bo̍k-bo̍k bông-bông ú-tiū ê bān-siāng, óan-jiân khòaⁿ-kìⁿ bô chhù-sū, chóng-sī bô-lūn kiâⁿ kàu toh-ūi to-ōe-tit thang khòaⁿ-kìⁿ Siōng-tè ê liap-lí. Kan-ta o͘-àm put-lêng ê jîn-lūi gán-tiong siông-siông bōe phòaⁿ-tòan chin-ké.
Tang pòaⁿ kiû ê sai-pêng ū chi̍t ê saⁿ-kak hêng ê tāi-lio̍k, kiám m̄-sī A-hui-lī-ka chiu mah? Tng 19 sè-kí kàu 20 sè-kí, bu̍t-chit ê bûn-bêng hoat-ta̍t thang kóng kàu tī ke̍k-tiám; lōan-ēng bûn-hòa ê lí-khì tiōng n̂g-kim, chiok-lūi, kong-bêng, hō͘ chiú-sek khiā kôaiⁿ-lâu tōa-koh, chīn só͘ ū ê chhia-hoa khòai-lo̍k, óan-jiân tiàm tī lo̍k-hn̂g. Chóng-sī o̍at-thâu khòaⁿ A-hui-lī-ka-chiu ê tāi-lio̍k kúi chheng-bān ê thó͘-jîn, chhin-chhiūⁿ khîm-siù khiā-khí tī chhiū-téng á-sī tōng-hia̍t, siū hong-hō͘ ê kan-khó͘. Ah! Chit-khóan o͘-àm ê gû-bîn chhin-chhiūⁿ bê-lō͘ ê iûⁿ, chī-chūi beh phe-miā chín-kiù in?
Tī 1813 nî 3 ge̍h 19 ji̍t, Eng-kok sió hái-sū Bū-lān-thài-iá ê chng-siā, sè-kài-tek tōa chong-kàu-ka, tōa thàm-hiám-ka Lī-bín su-tùn chhut-sì tī sàn-chhiah ê ka-têng; kai-chài lāu-bú sī kèng-khiân gâu ê hū-jîn-lâng, bô kú lāu-pē kè-sin, seng-o̍ah khùn-lân, i chiū khì kang-tiûⁿ chòe chit-kang, siông-siông bô chia̍h bô khùn, 10 hè ê sî chiū ū chit khóan chû-hoat-tek khiā-chāi ê cheng-sîn; iū-koh siū-tio̍h Ki-tok-kàu ê kà-sī kóng, kiù-lâng ê sū sī Ki-tok-tô͘ chòe tōa ê hi-bōng kap bo̍k-tek. Kàu 27 hè ê sî (1804 nî 11 ge̍h 17 ji̍t) chiū koat-sim lī-khui lāu-bú hiaⁿ-tī chē chûn kàu A-hui-lī-ka.
Lūn i tī chit ê o͘-àm ê kok cháiⁿ-iūⁿ ūi-tio̍h Chú phe-miā chòe kang, í-ki̍p i só͘ tú-tio̍h ê kan-khó͘, chai-lān, gûi-hiám; m̄-sī hō͘ lán ê thâu-ló só͘ siūⁿ ōe kàu. Ū-sî tú-tio̍h sai cháu-óa beh kā i, ū-sî hō͘ i tà-tó chhin-chhiūⁿ niau phō niáu-chhú, ū-sî pīⁿ-tāng kan-khó͘ bô lâng khó-lîn, siông-siông hō͘ thó͘-lâng ûi i beh thâi--i.
Kàu hoat-kiàn tio̍h sè-kài tē-it tōa ê chúi-chhiang-chhē, khòaⁿ-tio̍h hit-ê chòng-koan iu-bí ê kéng-tì, ka-kī put-chí siū an-ùi.
Tú-tio̍h chi̍t ê hoan-thâu nî-hè bē kàu 20, chiū ū 48 ê bó͘; i khòaⁿ-kìⁿ tháu-khùi kóng, “O͘-àm ê bîn-cho̍k iā ū to͘-chhe chú-gī” i chiū ēng chin-lí ûn-ûn-á pôe-iúⁿ i, thiàⁿ in chhin-chhiūⁿ thiàⁿ hiaⁿ-tī kap kiáⁿ-jî. Thó͘-lâng chun-kèng i khòaⁿ i chhin-chhiūⁿ chhì-phè-tiong chi̍t lúi súi ê pek-hia̍p-hoe. I soan-thôan Chú ê tō-lí ji̍t-ji̍t ná khui-khoah, āu-lâi kiâⁿ kàu U-jī-jī tn̄g tio̍h pún-kok phài lâi beh chhē i ê Thàm-hiám-ka Su-tàn-lé. Khòaⁿ-kìⁿ i sin-thé chin lám, chiū khó͘-khǹg i tio̍h tńg-khì pún-kok tiau-ióng. Lí-bín-su-tùn sî kóng “Góa só͘ tio̍h chòe ê kang iáu-bē ôan, góa koat-tòan bô tńg-khì.” Lāu bô koh-chài khòaⁿ tio̍h pe̍h-bīn ê lâng. Kàu Chhi-thàm-pó ê soaⁿ-khiⁿ, pīⁿ tîm-tāng bōe kiâⁿ, kūi teh kî-tó bô-soah. Tī 1873 nî 5 ge̍h 1 ji̍t, thiⁿ phú-kng, ah! Chit ê tōa úi-jîn chhin-chhiūⁿ hûn-bū siau khì. Chī-chūi bô ūi-tio̍h i sí lâi lâu ba̍k-sái! Sin-si chài tńg-khì pún-kok bâi-chòng tī tē it tōa ê lé-pài-tn̂g (Westminster Abbey). Taⁿ i bô tī sè-kan, chóng-sī i ê ióng-kám, kèng-khiân, thun-lún, khiam-pi, phok-ài, sìn-gióng, éng-éng chûn tī jîn-lūi ê heng-ha̍h. Si̍t-chāi i ê sim-tiong ū chi̍t-ki kng-teng, piáu-hiān jîn-lūi-ài ê ke̍k-tiám, kiám m̄-sī tùi tī sìn Ki-tok ê tōa lêng-le̍k mah?
I ê sìn, i ê thiàⁿ ū si̍t-hêng. “Si̍t-hêng” chiū-sī i chòe-ko ê su-sióng. Kin-ná ji̍t lán sìn Thiⁿ-pē, thiàⁿ Ki-tok ū teh si̍t-hêng bô? Pē ah! Kiû Lí bô khòaⁿ góan chòe tîn-ai, siúⁿ-sù lêng-le̍k hō͘ góan o̍h Lí-bín-su-tùn ê hiàn-sin, kèng-khiân kap khûn-bián; chit sì lâng tiàm tī sìn, thiàⁿ-thàng lâi tè Chú ê kha-pō͘.
Phoaⁿ Sèng-hui.
漢羅（Ùi原文改寫）
阿非利加洲Ê老父
「勤勤做工敬畏上帝。」這句就是阿非利加ê老父大衛李閔斯頓（按：David Livingstone，現翻作李文斯頓）刣贏高貴ê戰鬥所擒稠不滅ê金銀。沐沐茫茫宇宙ê萬相，宛然看見無次序，總是無論行到叼位to會得thang看見上帝ê攝理。干但烏暗不靈ê人類眼中常常袂判斷真假。
東半求ê西爿有一個三角形ê大陸，kiám毋是阿非利加洲mah？當19世紀到20世紀，物質ê文明發達thang講到佇極點；亂用文化ê理氣重黃金、chiok-lūi、光明，予酒色徛高樓大閣，盡所有ê奢華快樂，宛然踮佇樂園。總是越頭看阿非利加洲ê大陸幾千萬ê土人，親像禽獸徛起佇樹頂á是洞穴，受風雨ê艱苦。Ah！這款烏暗ê愚民親像迷路ê羊，是誰欲胚命拯救in？
佇1813年3月19日，英國小海嶼Bū-lān-thài-iá ê庄社，世界的大宗教家，大探險家李閔斯頓出世佇散赤ê家庭；佳哉老母是敬虔gâu ê婦人人，無久老父過身，生活困難，伊就去工場做職工，常常無食無睏，10歲ê時就有這款自發的徛在ê精神；又koh受著基督教ê教示講：救人ê事是基督徒最大ê希望kap目的。到27歲ê時（1804年11月17日）就決心離開老母兄弟坐船到阿非利加。
論伊佇這个烏暗ê國怎樣為著主胚命做工，以及伊所拄著ê艱苦、災難、危險；毋是予咱ê頭腦所想會到。有時拄著獅走倚欲咬伊，有時予伊罩倒親像貓抱niáu鼠，有時病重艱苦無人可憐，常常予土人圍伊欲刣伊。
到發見著世界第一大ê水沖泚，看著彼个壯觀優美ê景緻，家己不止受安慰。
拄著一个番頭年歲未到20，就有48 ê某；伊看見tháu氣講：「烏暗ê民族也有多妻主義」伊就用真理勻勻仔培養伊，疼in親像疼兄弟kap囝兒。土人尊敬伊看伊親像刺帕中一蕊媠ê百合花。伊宣傳主ê道理日日ná開闊，後來行到U-jī-jī遇著本國派來欲找伊ê探險家Su-tàn-lé。看見伊身體真荏，就苦勸伊著轉去本國調養。李閔斯頓辭講「我所著做ê工猶未完，我決斷無轉去。」老無koh再看著白面ê人。到Chhi探堡ê山坑，病沉重袂行，跪teh祈禱無soah。佇1873年5月1日，天phú光，ah！這个大偉人親像雲霧消去。是誰無為著伊死來流目屎！身屍載轉去本國埋葬佇第一大ê禮拜堂(Westminster Abbey)。Taⁿ伊無佇世間，總是伊ê勇敢、敬虔、吞忍、謙卑、博愛、信仰，永永存佇人類ê胸ha̍h。實在伊ê心中有一支光燈，表現人類愛ê極點，kiám毋是對佇信基督ê大能力mah？
伊ê信、伊ê疼有實行。「實行」就是伊最高ê思想。今仔日咱信天父，疼基督有teh實行無？父ah！求你無看阮做塵埃，賞賜能力予阮學李閔斯頓ê獻身，敬虔kap勤勉；這世人踮佇信、疼痛來tè主ê腳步。
潘勝輝