時間
SÎ-KAN
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 盧樹河 Lô͘ Chhiū-hô |
| 卷期 | 芥菜子 |
| 卷期 | 第 1 號 |
| 日期 | 1925/7 |
| 頁數 | 36-37 |
白話字（原文數位化）
SÎ-KAN
Lūn sî-kan ê kè-ta̍t, í-keng chiâⁿ chòe sio̍k-gú,- “Sî-kan chiū-sī chîⁿ?” Án-ni kóng, sī in-ūi nā ēng sî-kan chiū ōe tit-tio̍h chîⁿ ê in-toaⁿ. Chóng-sī m̄-nā án-ni. Sî-kan sī tì-sek. Koh-chài sî-kan sī tek-hēng. M̄-sī kóng lâng chòe chit kù sio̍k-gú, sī in-ūi khòaⁿ chîⁿ tē-it hó ê mi̍h; á-sī chòe tē-it ū khùi-la̍t ê chhùi-chiàn-chn̄g; chiah hō͘ chit kù sio̍k-gú lâi tòa bu̍t-chit-tek, kim-sián-siōng ê sek-chhái.
Sî-kan sī sī pí chîⁿ khah kùi-khì. Sî-kan ōe hō͘ lán ēng chîⁿ bóe bōe tio̍h ê mi̍h. Sî-kan ū pau só͘ ū kè-liáu ê ha̍k-būn, bô kè ê pó-pòe (chū-sī tì-sek) khǹg tī i ê saⁿ lāi. Sím-mi̍h lâng ōe ēng kim gûn lâi bóe chiah ê mi̍h? Chóng-sī tì-sek kan-ta sī chhiú-tōaⁿ nā-tiāⁿ, m̄-sī bo̍k-tek. Tì-sek ū kè-ta̍t ê in-toaⁿ, sī in-ūi tì-sek ōe ke-thiⁿ lâng ê hok-khì, hoat-ta̍t chìn-pō͘. Nā-sī sî-kan pó-pòe ê só͘-chāi, m̄-sī kan-ta tī chòe hó-sū ê ki-hōe.
Chóng kóng sî-kan ná chhin-chhiūⁿ chi̍t tiâu tōa-tiâu kun-á lâi-bīn m̄-sī kan-ta pau kim, gûn, iā ū pau tì-sek ê pó-pòe kap tek-hēng ê kè-chîⁿ. Lán nā chiat-khiām sî-kan chiū-sī chiat-khiām chia̍h ê mi̍h.
Gâu lī-ēng sî-kan chiū-sī chin-si̍t kiâⁿ khûn-khiām. Só͘ keng-kè ê chi̍t ji̍t, bô lūn sī tùi sím-mi̍h lâng, hit ê sî-kan sī pîⁿ-pîⁿ: bô lâng ōe ēng i ê thâu-lō͘ lái ke-thiaⁿ chi̍t hun kú. Sui-bóng bōe iân-tn̂g hit ê sî-kan, iáu-kú lán thèng hó ēng kang-tiâⁿ lâi chhiong-si̍t hit ji̍t.
Hun, biáu chin pó-pòe, tú-tú sī chhin-chhiūⁿ kim-hún, sòe-jī lâi chek-chū āu-lâi thang iûⁿ chòe kim-kak.
Sî-kan chiū-sī teh niû sìⁿ-miâ ê chhioh, hióng-siū sî-kan chiū-sī jîn-seng. Tùi lán ê thâu-khak téng pe kè-khì ê tak hun-kan, chiū-sī tùi lán ê bī-lâi kiám khí lâi: lâi ke-thiⁿ tī bōe koh tò-tńg lâi ê kè-khì.
Siat-sú lán nā ta̍k-ji̍t khang-khang pàng chi̍t tiám cheng hō͘ i kè khì, chi̍t nî chiū chiâⁿ 365 tiám; ta̍k ji̍t nā sǹg 10 tiám ê kang, chiū chiâⁿ 36 ji̍t gōa. Tī chit tiong-kan lán nā choan-sim tī chit-chân sū, he̍k-sī tha̍k-chheh he̍k-sī chòe hó-sū, he̍k-sī thôan tō-lí: hit ê só͘ tit m̄-sī sió-khóa. Chóng-sī lán sè-kan lâng sím-mi̍h lâng bô phah-sńg chit khóan ê sî-kan?
Thâu-hia̍h lâu kōaⁿ lâi tit-tio̍h seng-o̍ah ê lô-tōng chiá, á-sī tī chhap-cha̍p ê sū-gia̍p tiong teh hùn-tò͘ ê chheng-liân; siông-siông tui-bō͘ ài hioh-khùn, iā sî-siông put-pêng in ê ūn-bēng. In chhē hok-khì chòe it-seng ê bo̍k-te̍k; chóng-sī bô khui in ê sim mn̂g, lâi sêng-siū hit ê tōa iàu-kín ê chin-lí, chiū-sī chai chit-gia̍p kap hēng-hok ū bōe saⁿ pun-khui ê koan-hē tī-teh.
Tē it hó, tē it ū kè-ta̍t ê só͘ tit chiū-sī tùi khûn-lô lâi tit-tio̍h ê. Iā tio̍h chai chit-hāng lô-tōng ōe ti̍t-chiap pó-siú lán, bô koan-hē tī só͘ tit; chiū-sī ōe hō͘ lán ê seng-khu ióng-chòng.
Só͘-í tio̍h chhē chit-gia̍p, tio̍h chhē lô-tōng, tio̍h chhē ki-hōe thang ēng lán ê ki-lêng. Bô lūn tha̍k-chheh, bô lūn kiâⁿ hó, m̄-nā kan-ta ēng kóng, iā tio̍h ēng kiâⁿ, tio̍h kì-tit “Giân-gú sī tōe ê chhian-kim. Hêng-ûi sī thiⁿ ê kong-chú.” Nā ōe án-ni chiū lí ê it-seng móa-móa ū lī-ek.
Lô͘ Chhiū-hô e̍k
漢羅（Ùi原文改寫）
時間
論時間ê價值，已經成做俗語，－「時間就是錢？」按呢講：是因為若用時間就會得著錢ê因端。總是毋若按呢。時間是智識。Koh再時間是德行。毋是講人做這句俗語，是因為看錢第一好ê物；á是做第一有氣力ê chhùi-chiàn-chn̄g；chiah 予這句俗語來tòa物質的、金錢上ê色彩。
時間是是比錢khah貴氣。時間會予咱用錢買袂著ê物。時間有包所有過了ê學問，無價ê寶貝（自是智識）勸佇伊ê衫內。啥物人會用金銀來買遮个物？總是智識干但是手段若定，毋是目的。智識有價值ê因端，是因為智識會加添人ê福氣，發達進步。若是時間寶貝ê所在，毋是干但佇做好事ê機會。
總講時間ná親像一條大條巾仔內面毋是干但包金、銀，也有包智識ê寶貝kap德行ê價錢。咱若節儉時間就是節儉食ê物。
Gâu利用時間就是真實行勤儉。所經過ê一日，無論是對啥物人，彼个時間是平平：無人會用伊ê頭路lái加聽一分久。雖bóng袂延長彼个時間，猶久咱聽好用工程來充實彼日。
分、秒真寶貝，拄拄是親像金粉，細膩來積聚後來thang熔做金角。
時間就是teh量姓名ê尺，享受時間就是人生。對咱ê頭殼頂飛過去ê逐分間，就是對咱ê未來減起來：來加添佇袂koh倒轉來ê過去。
設使咱若逐日空空放一點鐘予伊過去，一年就成365點；逐日若算10點ê工，就成36日外。佇這中間咱若專心佇這層事，或是讀冊或是做好事，或是傳道理：彼个所得毋是小可。總是咱世間人啥物人無拍損這款ê時間？
頭額流汗來得著生活ê勞動者，á是佇插雜ê事業中teh奮鬥ê青年；常常追慕ài歇睏，也時常不平in ê運命，In找福氣做一生ê目的；總是無開in ê心門，來承受彼个大要緊ê真理，就是知職業kap幸福有袂相分開ê關係佇teh。
第一好，第一有價值ê所得就是對勤勞來得著ê。也著知這項勞動會直接保守咱，無關係佇所得；就是會予咱ê身軀勇壯。
所以著找職業，著找勞動，著找機會thang用咱ê機能。無論讀冊，無論行好，毋若干但用講：也著用行，著記得「言語是地ê千金。行為是天ê公子。」若會按呢就你ê一生滿滿有利益。
盧樹河譯