酒精
Chiú-cheng
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台灣教會報 |
| 卷期 | 第384卷 |
| 日期 | 1917/3 |
| 頁數 | 8 |
白話字（原文數位化）
Chiú-cheng
1917.03 384 koàn p.8-9
Peh-sìⁿ siā-hoē ê hēng-hok sī chāi tī seng-khu, cheng-sîn, kap phín-tek ê poê-iúⁿ. ài peh-sìⁿ heng-ōng tio̍h kiám-chió phoà-pīⁿ, pîn-kiông, bû-kak, hoān-choē chéng-chéng.
Lūn phoà-pīⁿ. Pēⁿ-to̍k ū chin chē khoán, chia̍h chiú ê lâng khah bô hit ê tí-khòng ê la̍t, chiū khah khoài jiám- tio̍h phoà-pīⁿ. Tī Eng-kok ū chin chē pēⁿ-īⁿ. Bat toà Lûn-tun pēⁿ-īⁿ 20 tang kú ê i-seng, put-chí chhut-miâ--ê, kóng hit ê pēⁿ-īⁿ nî-nî só͘ ū ê pīⁿ lâng muí 100 lâng ū 70 lâng phoà-pīⁿ sī uī-tio̍h chiú-cheng. I koh kóng: “Goá m̄-sī kóng hit 70 lâng sī chuì-hàn.” Khó-kiàn i só͘ kóng-ê nā sī si̍t, chiū Eng-kok ê pēⁿ-īⁿ 10 keng ê 7 keng sī m̄-bián, thang ēng hit ê huì-iōng lâi chàn-sêng kok ê pa̍t hāng sū, iā thang bián hiah ê lâng ê kan-khó͘.
Tī 1903 nî ū chi̍t keng toā keng ê i- koán, hiah ê tài hì-lô pēⁿ sí ê lâng bô chi̍t-ê bô koan-hē chiú ê hāi; kiám- chhái sī ka-tī bat chia̍h, á-sī tuì pē-bú uî-thoân. Tī 1905 nî tī Hoat-kok ê Pa-lí siâⁿ ū chū-chi̍p Hì-pēⁿ ê Bān-kok Hoē-gī. In koat-gī, “In-uī chiú-to̍k kap hì-kiat-hu̍t ê koan-liân, chit ê Hoē tì-ì gí-tiāⁿ chiú-cheng ê to̍k, kap hì- kiat-hu̍t iàu-kín tio̍h pîⁿ-pîⁿ kìm-kài”. iā ū gâm-chéng (to̍k-liû) chiū-sī chin khó-siong ê chèng-thâu; bat ū kàu- khàm ê lâng kóng tài hit ê pēⁿ sí ê kî- tiong, ū chia̍h tām-po̍h chiú-ê pí kìm- chiú ê lâng sī têng-poē.
Pē-bú nā chia̍h chiú kiám-chhái ē hāi i ê kiáⁿ khah té-siū. Suī-su kok chi̍t ê i-seng chiong 15 nî ê thóng-kè, chiū-sī kéng 10 kháu-chàu hán-ti̍t chia̍h chiú ê lâng siⁿ kiáⁿ ê sū kap 10 kháu-chàu ài chia̍h-chiú-chuì--ê lâi saⁿ pí. Tī hit ê kî-hān bô chia̍h-chiú--ê siⁿ 61 ê gín-ná, kî-tiong 50-ê seng-chûn, iā bô phoà-siùⁿ. ài chiú-chuì--ê siⁿ 57 ê gín- ná chí-ū 10-ê seng-chûn bô phoà-siùⁿ. Tī hán-tit chia̍h-chiú hit 10 kháu-chàu ū 6 ê kiáⁿ bô chiâu-chn̂g, tī ài chia̍h- chiú-ê hit 10 kháu-chàu ū 22-ê bô chiâu-chn̂g, ū-ê iûⁿ-hîn, ū-ê siáu ûn-ûn.
Lūn sit-sim hit hō pēⁿ iā sī án-ni. Hong-tian pēⁿ-īⁿ ê īⁿ-tiúⁿ bat kóng sit- sim 100 lâng(ta-po͘) ê lāi-tiong, 35 chì 40-ê sī uī-tio̍h chiú chiah sit-sim, kiám- chhái sī tuì ka-tī, á-sī tuì pa̍t lâng liân-luī.
Taⁿ chiú-cheng sī sím-mi̍h? Cháiⁿ-iūⁿ hiah sún-hāi? Chi̍t hāng: chiú-cheng sī sio̍k tī bâ-chuì io̍h ê luī, nā chia̍h chiū ē tiòng-to̍k. Hit hō ê mi̍h ē hō͘ lâng chiām-sî ióng-kám, put-chí tek-ì, nā-sī kú-tn̂g iu-ut. A-phiàn sī to̍k, chiú-cheng iā sī to̍k; nā ēng che, kiān- khong bē bián-tit sún-sit.
Koh chi̍t hāng: chiú-cheng ē siⁿ-khí giàn, chia̍h liáu ài koh ke-thiⁿ. Kan- ta chit hāng sī kàu-gia̍h thang hō͘ lâng kiaⁿ.
Chêng khah chē lâng phah-sǹg chia̍h chē sī m̄-hó, chia̍h tām-po̍h sī hó. Kàu taⁿ í-keng khah chai-iáⁿ. Tī Lûn-tun siâⁿ tē it toā ê pēⁿ-īⁿ kuí-nā keng chi 50 nî lāi só͘ ēng ê chiú toā kiám-chió, só͘ ēng ê gû-leng toā ke-thiⁿ. Hiān-sî tī hia khai chiú ê huì chiong 50 nî chêng tuì-pí m̄ chiūⁿ chhit hūn ê chi̍t hūn. Ū Au-lô-pa chi̍t kok ê peh-sìⁿ khai chiú ê huì muí nî chi̍t lâng pêng-kin Y60, chóng-sī tī pēⁿ-īⁿ lāi chi̍t lâng pêng-kin chí-ū 5 kak.
Koh lūn goā-kho-i iā sī án-ni. Chá- sî tio̍h hō͘ pēⁿ lâng chia̍h tām-po̍h chiú, chiū ǹg-bāng khah ū la̍t thang tam-tng chhiú-su̍t ê kan-khó͘. Hiān-kim hoán- tńg khǹg i m̄ thang chia̍h chiú, in-uī hoeh-lāi nā ū chiú-cheng chiū ta̍k hō ê siong khah oh i-tī.
漢羅（Ùi原文改寫）
酒精
1917.03 384卷 p.8-9
百姓社會ê幸福是在tī身軀，精神kap品德ê培養。愛百姓興旺著減少破病、貧窮、無覺、犯罪種種。
論破病。病毒有真濟款，食酒ê人較無hit 個抵抗ê力，就較快染著破病。Tī 英國有真濟病院。Bat toà倫敦病院20冬久ê醫生，不止出名--ê講：「Hit 個病院年年所有ê 病人每100人有70人破病是為著酒精。」伊koh講：「我 m̄ 是講hit 70人是醉漢。」可見伊所講--ê若是實，就英國ê病院10間ê 7間是 m̄ 免，thang用hit 個費用來贊成國ê別項事，也thang免hiah ê人ê艱苦。
Tī 1903年有一間大間ê醫館，hiah-ê 帶肺癆病死ê人無一個無關係酒ê害；kiám-chhái是家己bat食，抑是tuì父母遺傳。Tī 1905年tī 法國ê巴黎城有聚集肺病ê萬國會議。In決議：「因為酒毒kap肺結核ê關聯，這個會致意擬定酒精ê毒，kap肺結核要緊著平平禁戒。」也有癌症 ( 毒瘤 ) 就是真可傷ê症頭；bat有校勘ê人講帶hit 個病死--ê其中有食淡薄酒--ê比禁酒 ê人是重倍。
父母若食酒kiám-chhái會害伊ê 子較短壽。瑞士國一個醫生將15年ê統計，就是揀10口灶罕tit食酒ê人生子ê事kap 10口灶愛食酒醉--ê來相比。Tī hit 個期限無食酒--ê生61個囡仔，其中50個生存，也無破相；愛酒醉--ê生57個囡仔只有10個生存無破相。Tī 罕tit食酒hit 10口灶有6個子無齊全；tī 愛食酒ê hit 10口灶有22個無齊全，有ê 羊眩，有ê 痟云云。
論失心hit號病也是án-ni。瘋癲病院ê院長bat講失心100人 ( 查甫 ) ê 內中，35至40個是為著酒才失心，kiám-chhái是對家己，抑是對別人連累。
今酒精是甚mih？怎樣hiah損害？一項：酒精是屬tī 麻醉藥ê類，若食就會中毒。Hit號ê物會hō͘人暫時勇敢，不止得意，但是久長憂鬱。鴉片sī 毒，酒精也是毒；若用che，健康bē免得損失。
Koh一項：酒精會生起giàn,食了愛koh加添。Kan-ta這項是夠額thang hō͘人驚。
前較濟人扑算食濟是 m̄ 好，食淡薄是好。到今已經較知影。Tī 倫敦城第一大ê病院幾若間這50年內所用ê酒大減少，所用ê牛乳大加添。現時tī hia 開酒ê費將50年前對比m̄ 就7份ê一份。有歐羅巴一國ê百姓開酒ê費每年一人平均￥60，總是tī 病院內一人平均只有5角。
Koh論外科醫也是án-ni。早時著hō͘ 病人食淡薄酒，就向望較有力thang擔當手術ê艱苦。現今反轉勸伊 m̄ thang食酒，因為血內若有酒精就逐號ê傷較oh難醫治。