新約頭序
Sin-iok Thâu-su
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 巴克禮 Pa-khek-lé |
| 卷期 | 台灣教會報 |
| 卷期 | 第373卷 |
| 日期 | 1916/4 |
| 頁數 | 8-9 |
白話字（原文數位化）
Sin-iok Thâu-sū.
(Pa Khek-lé kì).
- 4, no. 373, pp. 8-9
Sì-tsa̍p goā nî chêng ū chiong Sin-iok hoan-e̍k pe̍h-oē-jī. Hit-tia̍p kàu taⁿ ū boē kuí-nā chheng pún, hō͘ chin tsoē lâng tha̍k, lâi tit-tio̍h toā lī-ek; sī in-uī ta̍k lâng thang ka-kī káng-kiù Siōng-tè ê Sèng-chheh.
Jī saⁿ tsa̍p nî í-lâi ū joā tsoē lâng teh phah-sǹg chêng só͘ hoan-e̍k--ê tio̍h koh-tsài chim-chiok, hō͘ i khah tsún, thang tú-tú chiàu pún-bûn ê ì-sù. In-uī pún só͘ hoan-e̍k--ê khiok sī Sèng-keng tāi-khài ê ì-sù lóng chiâu tī-teh: tsóng-sī hit pún ê pe̍h-oē, í-ki̍p hit pái só͘ ēng lâi koé-seh ê Hàn-bûn, bô thang hō͘ tha̍k ê lâng siông-siông tsai tù-chheh ê lâng ê ì-sù kàu tsún-tsún.
Só͘-í kūn-lâi ū chhiáⁿ sì ê Sian-siⁿ tuì Hi-lī-nî ê pún-bûn têng-tsài hoan-e̍k, koh ū chiong sin hoan-e̍k ê Hàn-bûn la̍k chhit pún lâi saⁿ chham khoàⁿ. Kàu hoan-e̍k liáu, chiū pun hō͘ kuí-nā uī ê Sian-siⁿ chham-kàu; chiah koh-tsài chim-chiok sûn chi̍t nn̄g piàn. Thâu kàu bé ēng kang nn̄g nî khah ke. Taⁿ hoat-hêng tsoè Kàu-hoē ê lō͘-ēng.
Soà pâi-lia̍t kuí-nā hāng tī ē-toé, hō͘ lâng khah tsai-iáⁿ tha̍k.
-
Chheh-tiong ū-sî ēng chhiâ-jī. Che sī pún-bûn tī hit tsat bô hit ê jī, iáu-kú ū hit ê ì-sù; só͘-í goán thiⁿ hit jī hō͘ i khah chiâⁿ kù. (Khoàⁿ Hēng-toān 13:25, “Goá m̄ sī Ki-tok”; pún-bûn kan-ta siá, “Goá m̄ sī”; “Ki-tok” nn̄g-jī sī goán thiⁿ-ê.)
-
Ū só͘-tsāi goán ēng tsù-kha, hit ê in-toaⁿ ū kuí-nā-hāng:-
(1) Pún-bûn ê jī ū só͘-tsāi thang hoan-e̍k kuí-nā iūⁿ ê ì-sù, lâng só͘ phah-sǹg bô lóng saⁿ-tâng. Goán chiū kéng só͘ khoàⁿ-tsoè khah tio̍h-ê, lâi hoan-e̍k tsoè chiàⁿ bûn; ēng pa̍t-iūⁿ ê ì-sù kì tsoè tsù-kha. (Thang khoàⁿ I Ko-lîm-to 7:21; Hi-pek-lâi 2:18.)
(2) Kó͘-tsá ê sî lâng boē hiáu-tit ìn chheh ê hoat-tō͘; só͘ ū ê chheh sī ēng chhiú siá-ê. Sèng-chheh chhau-siá ê kó͘-bûn ū só͘-tsāi sió-khoá cheng-choa̍h, tì-kàu Sian-siⁿ boē-oē koat-toàn goân-bûn ê jī tú-tú sī tī tá-lo̍h chi̍t-ê. Goán chiū ēng só͘ khoàⁿ-tsoè khah tsún-ê lâi tsoè bûn: kî-û--ê tsoè tsù-kha. Kî-si̍t só͘ cheng-chha--ê lóng bô gāi-tio̍h iàu-kín ê tō-lí.
(3) Ū só͘-tsāi nā beh chiàu pún-bûn ê oē jī-jī lâi hoan-e̍k, kiaⁿ-liáu hiah ê oē khah kan-kè tha̍k; goán chiū ēng khah pe̍h ê oē tsoè bûn, ēng khah tsún ê ì-sù tsoè tsù-kha. (Thang khoàⁿ Iok-hān 2:17, Hui-lī-bûn 16 tsat.)
(4) Nā ū ín Kū-iok ê oē, goán chiū chiong hit ê chiuⁿ-tsat kì tsoè tsù-kha.
Chiah ê tsù-kha sī teh tsoè káng-kiù Sèng-chheh ê lō͘-ēng; lâng tha̍k Sèng-chheh ê sî thang chiàu toā-bûn ti̍t-ti̍t tha̍k-khì chiū hó.
- Chheh-tiong só͘ ū ê “I”--jī, nā sī chí Siōng-tè, chiū lóng ēng toā-pún ê jī. Só͘ ū ê “Sîn”--jī iā sī án-ni. Pún-bûn khiok bô hun-piat toā sió pún; goán sī chiàu só͘ káng-kiù lâi gī-tiāⁿ. Ta̍k lâng thang ka-kī phah-sǹg.
“Goán”--jī kap “lán”--jī, pún-bûn sī tâng chi̍t jī, iû-goân sī hoan-e̍k ê sî chiàu só͘ káng-kiù lâi gī-tiāⁿ. Tha̍k ê lâng iā thang ka-kī phah-sǹg. (Thang khoàⁿ Ka-lia̍p-thài 2:15).
-
Ū-sî só͘ ín Kū-iok ê oē pâi tsoè té-tsoā; che sī in-uī pún-bûn sī chhin-chhiūⁿ si ê khoán.
-
Ū kuí-nā kù siông-siông ēng ê oē, goán hoan-e̍k ê sî ū sió-khoá oāⁿ, hō͘ i khah ha̍p chit pêng ê lō͘-ēng. Taⁿ pâi-lia̍t tī-chia, chiū chheh-lāi m̄-bián ta̍k pái tsù-bêng.
boē Iâ-so͘, pún-bûn chiong Iâ-so͘ kau-hù.
toā-pêng , ; ; chiàⁿ-chhiúⁿ-pêng.
goā-pang, ; ; lia̍t-pang.
Kiù-tsú, ; ; Kiù-chiá.
sèng-tô͘, ; ; sèng ê.
koh-oa̍h, ; ; koh khí-lâi.
thiⁿ-sài, ; ; sù-chiá. Chit jī ū só͘-tsāi sī chí lâng á-sī kuí; goán chiū hoan-e̍k tsoè “sù-chiá”. (Thang khoàⁿ Má-thài 11:10, 5:41.)
Ū chi̍t jī kì tī Sin-iok chha-put-to 150 pái, i-ê ì-sù pún-jiân sī “bah”. (Khoàⁿ Lō͘-ka 24:39, Khé-sī-lio̍k 19:18). Tsóng-sī hit jī ū pau-hâm khah tsoē hāng ê ì-sù. Chêng teh ēng pe̍h-oē ê Sin-iok ū hoan-e̍k tsoē-tsoē hāng ê jī, chhin-chhiūⁿ ē-bīn só͘ kì-ê: thé (Má-thài 19:6), lâng (Má-thài 24:22), seng-khu (Má-thài 26:41), ū hiat-khì--ê (Lō͘-ka 3:6), chêng-io̍k (Iok-hān 1:13), goā-phê (Iok-hān 8:15), peh-sìⁿ (Iok-hān 17:2), su-io̍k (Lô-má 8:6), kut-jio̍k (Lô-má 9:3), goā-māu (I Ko-lîm-to 1:26), sai-khia ê ì-sù (II Ko-lîm-to 1:17), ū hêng (II Ko-lîm-to 1:17), ū hêng (II Ko-lîm-to 7:1), lâng ê hoat-tō͘ (Ka-lia̍p-thài 4:23), tso̍k-luī (Í-hut-só͘ 2:11), só͘ ho̍k-sāi (Í-hut-só͘ 6:5), sè-kan (Hui-li̍p-pí 1:22), pún-sin (Ko-lô-se 1:22), tiàm tī sè-kan (Hi-pek-lâi 5:7), sek (Iû-tāi 7 tsat). Chiàu goán phah-sǹg, nā oē-tit thang ēng tiāⁿ-tio̍h ê jī lâi hoan-e̍k sī khah hó, só͘-í khah siông hoan-e̍k tsoè “jio̍k-thé”. Tha̍k ê lâng thang tsai chit jī pún-bûn sī bah, iā tio̍h chiàu téng ê bûn ê ì-sù lâi koé-seh.
Koh ū chi̍t kù, “tī Ki-tok”, iā sī Sin-iok tiong siông-siông ū-ê, Pó-lô ê phoe tē it tsoē. Chêng só͘ ēng ê Sin-iok ū chiong chit jī hoan-e̍k tsoē-tsoē hāng, chhin-chhiūⁿ ē-bīn só͘ kì-ê: sio-liân (Iok-hān 15:4), ha̍p tī (Iok-hān 17:23), chiong (Hēng-toān 17:31), khò (Lô-má 6:11), tī (Lô-má 8:1), jīn tsoè Chú (Lô-má 9:1), sio̍k (Lô-má 16:3), in-uī (I Ko-lîm-to 1:4), thok-tiōng (II Ko-lîm-to 5:19), tuì (Ka-lia̍p-thài 3:14), ēng (Í-hut-só͘ 2:10), kì-liām (II Thê-mô͘-thài 1:9), thàn (Hui-lī-bûn 20 tsat), kau-poê (I Iok-hān 4:15). Tsóng-sī chit kù ū chhim ê ì-sù, só͘-í goán ū hoan-e̍k tsoè “tiàm tī Ki-tok”. Nā-sī pō͘-pîn tha̍k ê sî, thiaⁿ-liáu khah m̄ koàiⁿ-sì, lâng m̄ thang khì-hiâm, tio̍h káng-kiù hit ê khah chhim ê ì-sù.
iā ū chi̍t jī, ì-sù sī “lí khoàⁿ”, Sin-iok tiong chha-put-to 200 pái. Goán ū-sî sī chiàu án-ni hoan-e̍k, ū-sî hoan-e̍k “hut-jiân” á-sī “tú-tn̄g”; tsóng-sī khah-siông sī lóng bô hoan-e̍k.
Sin hoan-e̍k Hàn-bûn ê Sèng-chheh ū ēng “be̍k-sī” oāⁿ tsoè “khé-sī”; goán khoàⁿ hit-ê sī khah ha̍p, só͘-í ū thàn i. Taⁿ Sin-iok ê lō͘-bé pún ū oāⁿ i ê miâ tsoè “Khé-sī-lio̍k”.
- Lâng tha̍k kū hoan-e̍k--ê koàiⁿ-sì, pō͘-pîn tha̍k chit pún sin-ê, chhin-chhiūⁿ khah oh bêng; che iā bo̍k-koài. In-uī Sèng-chheh tsoē-tsoē só͘-tsāi ì-sù chin-chhim, boē tit thang chi̍t-ē khoàⁿ chiū thàu-thiat. Chêng só͘ hoan-e̍k--ê sī thé-thiap lâng ê kan-kè bêng, chiū tī tsoē-tsoē só͘-tsāi ū hoan-e̍k khah khín, pí pún-bûn iáu khah bêng (thang khoàⁿ Hui-li̍p-pí 3:12). Goán bô án-ni; sī ài ēng tsá-sî tù-chheh ê lâng só͘ siá Hi-lia̍p ê bûn oāⁿ tsoè pún-toē ê pe̍h-oē, hō͘ tha̍k ê lâng oán-jiân chhin-chhiūⁿ tsāi-tsá ê Kàu-hoē teh tha̍k pún-bûn chi̍t-iūⁿ. Lâng thâu-piàn teh tha̍k oē tit-tio̍h lī-ek, tsóng-sī bô thang lóng bêng-pe̍k; to̍k-to̍k tio̍h tsài-saⁿ káng-kiù, tì-ì kî-tó, chiū ná kú ná bêng, só͘ tit-tio̍h ê kà-sī m̄-sī chiàu lâng ê ì-sù, sī tú-tú tit-tio̍h Sèng-chheh si̍t-tsāi ê ì-sù.
Chit-pún Sèng-chheh goân-pún sī chhut tī Sèng-sîn ê khé-sī: taⁿ kiû I chiàu I ê un-tián lâi ín-chhoā tha̍k ê lâng, hō͘ in khûn-khûn káng-kiù, thang ná kú ná tsai Siōng-tè tiàu lán tsoè I ê peh-sìⁿ ū sím-mi̍h hok-khì thang ǹg-bāng, iā tit-tio̍h tsai Ki-tok boē chhek-to̍k-tit ê pù-ū.
A-bēng.
漢羅（Ùi原文改寫）
新約頭序。
(巴克禮記)。
- 4，no. 373，pp. 8-9
四十外年前有將新約翻譯白話字。彼霎到今有賣幾若千本，予真濟人讀，來得著大利益；是因為逐人通家己講究上帝的聖冊。
二三十年以來有偌濟人咧拍算前所翻譯的著閣再斟酌，予伊較準，通拄拄照本文的意思。因為本所翻譯的卻是聖經大概的意思攏齊佇咧：總是彼本的白話，以及彼擺所用來解說的漢文，無通予讀的人常常知著冊的人的意思到準準。
所以近來有請四个先生對希利尼的本文重再翻譯，閣有將新翻譯的漢文六七本來相參看。到翻譯了，就分予幾若位的先生參校；才閣再斟酌巡一兩遍。頭到尾用工兩年較加。今發行做教會的路用。
紲排列幾若項佇下底，予人較知影讀。
-
冊中有時用斜字。這是本文佇彼節無彼个字，猶過有彼个意思；所以阮添彼字予伊較成句。(看行傳13：25，「我毋是基督」；本文干焦寫，「我毋是」；「基督」兩字是阮添的。)
-
有所在阮用註跤，彼个因端有幾若項：-
(1)本文的字有所在通翻譯幾若樣的意思，人所拍算無攏相同。阮就揀所看做較著的，來翻譯做正文；用別樣的意思記做註跤。(通看哥林多前書7：21；希伯來2：18。)
(2) 古早的時人未曉得印冊的法度；所有的冊是用手寫的。聖冊抄寫的古文有所在小可精縒，致到先生袂會決斷原文的字拄拄是佇tá-lo̍h一个。阮就用所看做較準的來做文：其餘的做註跤。其實所精差的攏無礙著要緊的道理。
(3)有所在若欲照本文的話字字來翻譯，驚了遐的會較艱計讀；阮就用較白的話做文，用較準的意思做註跤。(通看約翰2：17，腓利門16節。)
(4)若有引舊約的話，阮就將彼个章節記做註跤。
遮的註跤是咧做講究聖冊的路用；人讀聖冊的時通照大文直直讀去就好。
- 冊中所有的「I」--字，若是指上帝，就攏用大本的字。所有的「神」--字也是按呢。本文卻無分別大小本；阮是照所講究來議定。逐人通家己拍算。
「阮」--字佮「咱」--字，本文是同一字，猶原是翻譯的時照所講究來議定。讀的人也通家己拍算。(通看加拉太2：15)。
-
有時所引舊約的話排做底逝；這是因為本文是親像詩的款。
-
有幾若句常常用的話，阮翻譯的時有小可換，予伊較合這爿的路用。今排列佇遮，就冊內毋免逐擺註明。
賣耶穌，本文將耶穌交付。
大爿，；；正手爿。
外邦，；；列邦。
救主，；；救者。
聖徒，；；聖的。
閣活，；；閣起來。
天使，；；使者。這字有所在是指人抑是鬼；阮就翻譯做「使者」。(通看馬太11：10，5：41。)
有一字記佇新約差不多150擺，伊的意思本然是「肉」。(看路加24：39，啟示錄19：18)。總是彼字有包含較濟項的意思。前咧用白話的新約有翻譯濟濟項的字，親像下面所記的：體(馬太19：6)，人(馬太24：22)，身軀(馬太26：41)，有血氣的(路加3：6)，情慾(約翰1：13)，外皮(約翰8：15)，百姓(約翰17：2)，私慾(羅馬8：6)，骨肉(羅馬9：3)，外貌(I哥林多 1：26)，私奇的意思(II哥林多 1：17)，有形 (II哥林多 7：1)，人的法度(加拉太4：23)，族類 (以弗所2：11)，所服侍(以弗所6：5)，世間(腓立比1：22)，本身(歌羅西1：22)，踮佇世間(希伯來5：7)，色(猶大7 節)。照阮拍算，若會得通用定著的字來翻譯是較好，所以較常翻譯做「肉體」。讀的人通知這字本文是肉，也著照頂的文的意思來解說。
閣有一句，「佇基督」，也是新約中常常有的，保羅的批第一濟。前所用的新約有將這字翻譯濟濟項，親像下面所記的：相連(約翰15：4)，合佇(約翰17：23)，將(行傳17：31)，靠(羅馬6：11)，佇(羅馬8：1)，認做主(羅馬9：1)，屬(羅馬16：3)，因為(哥林多前書1：4)，託重(哥林多後書5：19)，對(加拉太3：14)，用(以弗所2：10)，記念(提摩太後書1：9)，趁(腓利門20 節)，交陪(I約翰4：15)。總是這句有深的意思，所以阮有翻譯做「踮佇基督」。若是暴憑讀的時，聽了較毋慣勢，人毋通棄嫌，著講究彼个較深的意思。
也有一字，意思是「你看」，新約中差不多200擺。阮有時是照按呢翻譯，有時翻譯「忽然」抑是「拄搪」；總是較常是攏無翻譯。
新翻譯漢文的聖冊有用「默示」換做「啟示」；阮看彼个是較合，所以有趁伊。今新約的路尾本有換伊的名做「啟示錄」。
- 人讀舊翻譯的慣勢，暴憑讀這本新的，親像較僫明；這也莫怪。因為聖冊濟濟所在意思真深，袂得通一下看就透徹。前所翻譯的是體貼人的艱計明，就佇濟濟所在有翻譯較淺，比本文猶較明 (通看腓立比3：12)。阮無按呢；是愛用早時著冊的人所寫希臘的文換做本地的白話，予讀的人宛然親像在早的教會咧讀本文一樣。人頭遍咧讀會得著利益，總是無通攏明白；獨獨著再三講究，致意祈禱，就那久那明，所得著的教示毋是照人的意思，是拄拄得著聖冊實在的意思。
這本聖冊原本是出佇聖神的啟示：今求伊照伊的恩典來引chhoā讀的人，予in勤勤講究，通那久那知上帝召咱做伊的百姓有甚物福氣通向望，也得著知基督袂測度得的富有。
A-bēng。