戰爭的器械
Chiàn-cheng ê Khì-hâi
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 巴克禮 Pa-khek-lé |
| 卷期 | 台灣教會報 |
| 卷期 | 第369卷 |
| 日期 | 1915/12 |
| 頁數 | 6-7 |
白話字（原文數位化）
Chiàn-cheng ê Khì-hâi.
(Kai Joē-liâm kì).
- 12, no. 369, pp. 6-7
Hiān-kim Au-chiu chiàn-cheng ê khì-hâi chin toā lī-hāi. Ū chi̍t khoán ê toā-phàu, i ê chhèng-chí chi̍t lia̍p 1800 kun. Put-lūn sím-mi̍h hō͘ i phah-tio̍h chiū pìⁿ tsoè chhuì-chhuì. Siat-sú thih-piah sì-chhioh-kāu phah-tio̍h iā thàu-kè, chio̍h-piah nn̄g-tn̄g-kāu iā liâm-piⁿ sún-hāi. Phah-tit chhit-phò͘-lō͘ ê hn̄g, hiān-kim iáu-bē ū phàu-tâi kàu-gia̍h kian-kò͘ thang tòng i ê hiông-la̍t.
Khai-hoa-phàu. Chit khoán ê chhèng khah soè mn̂g, phàu-chí chí-ū kuí-kun tāng. Tsóng-sī muí-lia̍p phàu-chí ū pau 200 goā soè-lia̍p oē toāⁿ kàu chi̍t sì-koè, chhin-chhiūⁿ thiⁿ lo̍h-hō͘, lâi siong tuì-te̍k ê peng-teng.
iū-koh ū ki-koan-phàu, chi̍t hun kú oē pàng 600 lia̍p ê chhèng-chí. Chit khoán ê sió-chhèng khin-khin; chi̍t-ê lâng giâ ū hoat-tit. Siat-sú ū gō͘, la̍k mn̂g chit hō ê chhèng ún-ba̍t tī thô͘-kau-lāi, tuì-te̍k kuí-nā chheng beh chìn iā chin toā lióng-lân. Ū chi̍t pái chi̍t-ê Eng-kok peng chiong chit khoán ê khì-hâi phah-thè kuí-nā pah ê Tek-kok ông ê chhin-peng.
Hui-hêng-ki tsoè thàm-cheng ê lō͘-ēng chin toā kan-sia̍p tī lio̍k-kun. In-uī pe-tit bān-goā chhioh koân, tuì khong-tiong i oē khoàⁿ tuì-te̍k ê chiàn-soàⁿ kap pâi-tīn. Koh-tsài tuì koân ê só͘-tsāi oē chiong tsà-tân hiat-lo̍h-lâi thang sún-hāi tuì-te̍k ê phàu-tâi, ki-khì-kio̍k í-ki̍p peng-teng. Hui-hêng-ki chi̍t tiám cheng oē pe 40 phò͘-lō͘, tuì toē-bīn ēng chhèng lâi phah sī put-chí oh.
Nǹg-tsuí-théng. Chit khoán ê tsûn oē nǹg tsuí, oē chhàng-lo̍h hái-toé chhin-chhiūⁿ hî, iā oē toà tī tsuí-toé chi̍t nn̄g ji̍t. Kiâⁿ tī tsuí-bīn, nǹg-tsuí-théng chi̍t tiám cheng oē kiâⁿ la̍k-phò͘-lō͘; tī tsuí-toé oē kiâⁿ sì-phò͘. Kiâⁿ tsuí-toé ê sî hiâⁿ thô͘-thoàⁿ boē ēng-tit, só͘-í chhàng-lo̍h khì ê sî tio̍h ēng tiān-khì ê la̍t lâi kiâⁿ. Koh-tsài sui-jiân bô phû-khí-lâi tsuí-bīn, nǹg-tsuí-théng iā oē khoàⁿ-kìⁿ tuì-te̍k ê tsûn. oē án-ni sī in-uī saⁿ-liân tī tsûn ê tiong-ng ū chi̍t ki thih-kóng, soè-soè ki, thóng-chhut tsuí-bīn nn̄g chhioh koân. Tī thih-kóng-lāi ū po-lê-kiàⁿ, tuì án-ni tsûn-lāi ê lâng oē khoàⁿ-kìⁿ tsuí-bīn ê tsûn. Beh phah-tîm tuì-te̍k ê chiàn-lām, nǹg-tsuí-théng tio̍h pàng tsuí-luî. Tsuí-luî ê khoán-sit chhin-chhiūⁿ soa-hî. Tn̂g chha-put-to tn̄g-gō͘. I ê thâu-bé lóng chiam-chiam, tsóng-sī tī thâu--ni̍h ū ji̍p pōng-io̍h 200 goā kun, tī bé-liu ū toā kap chhia-ia̍p. Tsuí-luî ê khak sī tâng tsù--ê, i ê lāi-bīn sī khang-khak. Tī chit lāi-bīn ū khì-khū chin ū la̍t oē hō͘ tsuí-luî kiâⁿ chhin-chhiūⁿ soè chiah hé-tsûn. Taⁿ nā-sī tuì-te̍k ê chiàn-lām kūn-lah, tsuí-luî ê toā chiū chhiâu hō͘ i tú-hó, khì-khū hō͘ i kiâⁿ, āu-lâi pàng i tī tsuí--ni̍h; tsuí-luî ka-kī oē tuì tsuí ti̍t-ti̍t kiâⁿ kàu tuì-te̍k ê tsûn lâi cheng i. Teh kiâⁿ ê sî kap hé-chhia pîⁿ-kín. Cheng-tio̍h tsûn ê sî tsuí-luî ê pōng-io̍h ka-kī oē hoat, tì-kàu tuì-te̍k ê tsûn-toé lóng sún-hāi liâm-piⁿ chiū tîm.
Suî-jiân nǹg-tsuí-théng chin lī-hāi, iáu-kú ū hoat-tō͘ thang tí-tng i. Phû tsuí-bīn oē ēng chhèng phah i, tī tsuí-toé oē ēng gâu tsáu ê tsuí-luî-tsûn loê i, hō͘ i tîm. iā oē ēng hui-hêng-ki hiat tsà-tân tī i ê téng-bīn. Kūn-lâi iā ū siat-hoat toā niá thih-bāng tī hái-ni̍h ēng hé-tsûn lâi khan, chhin-chhiūⁿ khan-ko͘ ê chi̍t-iūⁿ. Tuì án-ni iā siông-siông bat khan-tio̍h nǹg-tsuí-théng.
漢羅（Ùi原文改寫）
戰爭的器械。
(偕叡廉記)。
1915.12，no.369，pp.6-7
現今歐洲戰爭的器械真大厲害。有一款的大砲，伊的槍子一粒1800斤。不論啥物予伊拍著就變做碎碎。設使鐵壁四尺厚拍著也透過，石壁兩丈厚也連鞭邊損害。拍得七舖路的遠，現今猶未有砲台夠額堅固通擋伊的雄力。
開花砲。這款的銃較細門，砲子只有幾斤重。總是每粒砲只有包200外細粒會彈到一四界，親像天落雨，來傷對敵的兵丁。
又閣有機關砲，一分久會放600粒的槍子。這款的小銃輕輕；一个人giâ有法得。設使有五，六門這號的銃隱密佇土溝內，對敵幾若chheng欲進也真大兩難。有一擺一个英國兵將這款的器械拍退幾若百的德國王的輕兵。
飛行機做探偵的路用真大干涉佇陸軍。因為飛得萬外尺懸，對空中伊會看對敵的戰線佮排陣。閣再對懸的所在會將炸彈hiat落來通損害對敵的砲台，機器局以及兵丁。飛行機一點鐘會飛40舖路，對地面用銃來拍是不止oh。
Nǹg水艇。這款的船會nǹg水，會藏落海底親像魚，也會蹛佇水底一兩日。行佇水面，nǹg水艇一點鐘會行六舖路；佇水底會行四舖。行水底的時hiâⁿ土炭袂用得，所以藏落去的時著用電氣的力來行。閣再雖然無浮起來水面，nǹg水艇也能看見對敵的船。會按呢是因為相連佇船的中央有一支鐵管，細細隻，thóng出水面兩尺懸。佇鐵管內有玻璃鏡，對按呢船內的人能看見水面的船。欲拍沉對敵的戰艦，nǹg水艇著放水雷。水雷的款式親像鯊魚。長差不多丈五。伊的頭尾攏尖尖，總是佇頭--裡有入pōng藥200外斤，佇尾溜有舵佮車葉。水雷的殼是銅鑄--的，伊的內面是空殼。佇這內面有器具真有力會予水雷行親像細隻火船。Taⁿ若是對敵的戰艦近lah，水雷的大就chhiâu予伊拄好，器具予伊行，後來放伊佇水--裡；水雷家己會對水直直行到對敵的船來cheng伊。Teh行的時佮火車平緊。Cheng著船的時水雷的 pōng藥家己會發，致到對敵的船底攏損害連鞭就沉。
雖然nǹg水艇真厲害，iáu-kú有法度通抵擋伊。浮水面會用銃拍伊，佇水底會用gâu走的水雷船loê伊，予伊沉。也會用飛行機hiat炸彈佇伊的頂面。近來也有設法大領鐵網佇海裡用火船來牽，親像牽罟的一樣。對按呢也常常捌牽著nǹg水艇。