無神主義的誤謬

Bô Sîn Chú-gī ê Gō͘-biū

文獻資訊

項目	資料
作者	無lo̍h名
卷期	台灣教會報
卷期	第368卷
日期	1915/11
頁數	6-7

白話字（原文數位化）

Bô Sîn Tsú-gī ê Gō͘-biū.

1. 11, no. 368, pp. 6-7

Lán lâng tiàm tī chit sè-kan kap sè-kan ê tōng-bu̍t saⁿ-kap khiā-khí, tsóng-sī kap tōng-bu̍t ū toā koh-iūⁿ, chiū-sī tsō-bu̍t ê Tsú ū sù lán lâng chi̍t-tiám ê lêng-hûn. Só͘-í lâng sī ku tī tōng-bu̍t ê téng-bīn, lâi tsoè tōng-bu̍t ê siú-léng, chiah kóng, “Jîn uî bān-bu̍t chi lêng”. án-ni thang tsai chin Sìn Siōng-tè chhòng-tsō lán lâng, pí tōng-bu̍t khah hián-chhut pí tōng-bu̍t khah ū tì-sek, chiah bô kiàn-siàu tsoè lâng ê tsu-keh.

Khó-sioh hiān-kim tī sè-kan ū hit-khoán m̄-tsai ū sîn, m̄-sìn ū sîn, ia̍h m̄-ài gián-kiù Sîn ê sū; ēng bô sîn tsoè tsú-gī, si̍t-tsāi chin gō͘-biū. Chit khoán ê lâng m̄-nā sī bô ha̍k-būn ê lâng nā-tiāⁿ, chiū ha̍k-būn phok-ha̍k ê lâng ia̍h ū chit khoán ê. Tek-kok ū chi̍t-ê chìn-hoà-lūn ê ha̍k-chiá, i-ê miâ sī Haeckel, i tù chìn-hoà-lūn ê chheh, kàu lō͘-bé kú sī kóng bô sîn. Hiān-kim tī Tâi-oân ū siàu-liân lân tit-tio̍h sin ê kàu-io̍k, tsoē-tsoē bô ài sìn ū sîn.

Taⁿ chiàu lâng ê liông-sim lâi phoàⁿ-toàn, eng-kai tio̍h ū sîn, nā bô chiū boē bêng-pe̍k Ú-tiū kap bān-mi̍h ê khí-goân, sim ê giâu-gî boē kái-koat. Kiám-chhái ū lâng ài kóng chiàu tiat-ha̍k ê kà-sī sī bô sîn, in-uī in ê kà-sī sī kóng Ú-tiū bān-mi̍h ê goân-in sī tuì chin tsoē khoán lâi piàn-sêng--ê. Sui-jiân án-ni, iáu-kú sîn tī-teh. Taⁿ ín chi̍t-ê lâng kóng. Hi-lia̍p-kok ū chi̍t-ê tia̍t-ha̍k-chiá, i ê miâ sī tuì sì hāng lâi ha̍p-sêng. (1) Thô͘, (2) Tsuí, (3) Thiⁿ-khì, (4) Hé. Put-lūn tó chit khoán ê mi̍h lóng sī tuì chit 4 khoán lâi ha̍p-chiâⁿ ê. Tsóng-sī tiong-kan ū chi̍t hāng oē hō͘ chiah-ê mi̍h saⁿ-ha̍p, i m̄-tsai sī sím-mi̍h, só͘-í hō i-ê miâ kóng Thiàⁿ-thàng. ia̍h koh kóng chi̍t hāng oē hō͘ chiah ê mi̍h pun-khui, i m̄-tsai sī sím-mi̍h, só͘-í hō i-ê miâ kóng oàn-hūn boē hô, put-sî chiàn-cheng; in-uī án-ni só͘-í piàn ū soaⁿ, ū tsuí, ū chhiū-bo̍k, ū khîm-siù kap lâng. I kóng ta̍k hāng sī tuì chit 4 hāng lâi, ū chit 4 khoán ê chit tī-teh. Phì-jū lâng lâi kóng, ia̍h sī ū chit 4 khoán ê chit, lâng ê kut sī thô͘ ê chit, lâng ê huih sī tsuí ê chit, lâng ê chhoán-khuì sī thiⁿ-khì ê chit, lâng ê lêng-hûn sī hé ê chit. Ū chiah-ê chit, chiah oē tsai ta̍k hāng. Taⁿ chiàu chit-ê tia̍t-ha̍k-chiá ê soat, sī bô sîn lâi chhòng-tsō bān-mi̍h, sī kan-ta chit 4 hāng nā-tiāⁿ. Tsóng-sī nā chiong tsong-kàu chit hong-bīn lâi khoàⁿ, sîn tī-teh, in-uī i só͘ m̄-bat ê Thiàⁿ-thàng kap oàn-hūn, chiū-sī Sîn.

Tsá tī Se-kok ū chi̍t-ê bô sìn kàu-phài ê sian-siⁿ kàu ta̍k só͘-tsāi ián-soat, lóng sī ián-soat bô sîn ê tō-lí. Ta̍k pái nā ián-soat liáu, siông-siông kóng nā bô hâng-ho̍k i só͘ kóng ê, chhiáⁿ i khí-lâi piān-pok. Ū chi̍t ji̍t ián-soat liáu, iû-goân án-ni kóng. Hut-jiân ū chi̍t-ê lāu hū-jîn lâng khí-lâi pok i kóng, “Sian-siⁿ, goá ài mn̄g chi̍t kù oē, chhiáⁿ lí kā goá kóng. Tī 10 nî chêng, goá ê tiōng-hū kè-óng, goá tsoè chiú-koáⁿ, ū 8 ê gín-ná oá-khò goá lâi chia̍h-chhēng, Hit sî goá ke-lāi chin sòng-hiong bô chi̍t hāng mi̍h, chí-ū chi̍t pún Sèng-keng nā-tiāⁿ. Goá chiàu chit-ê tō-lí lâi kà-sī kiáⁿ-jî, ta̍k hāng sī oá-khò Sîn. Sui-jiân kan-khó͘ iáu-kú bô kàu tsa̍p-hun khiàm-kheh. Kàu chit-tia̍p kiáⁿ-jî lóng í-keng tióng-sêng, ta̍k-ê í-keng sêng-ka li̍p-gia̍p. āu-lâi goá sin-thé tsoē-tsoē phoà-pīⁿ bêng tsai bô kú beh lī-khui sè-kan, ia̍h sim-lāi iû-goân pêng-an. Goá oē kàu chit-ê toē-pō͘, lóng sī sìn ū Sîn kap Sèng-keng ê tō-lí ê kà-sī. Taⁿ, Sian-siⁿ, lí kóng chit-ê bô sîn ê tō-lí, oē hō͘ lâng an-sim boē, oē kà-sī pháiⁿ-lâng hoán-hé koé-pìⁿ lâi tsoè hó boē, ia̍h oē hō͘ hó lâng koh khah hó boē?” Hit-ê ián-soat ê sian-siⁿ ìn kóng, “Chit hāng goá m̄-tsai.” Thiaⁿ ê lâng toā chhiò kóng, “Chit-ê bô tì-huī ê lāu lâng kóng chit nn̄g kù oē, oē hō͘ ián-soat-chiá sû-kiông lí-khut, khó-kiàn m̄-sī lâng ê khuì-la̍t oē án-ni, bêng-bêng sī Sîn ê kun-ki tī-teh, só͘-í beh sìn bô Sîn sī toā chha-biū.”

Nn̄g pah nî chêng, Eng-kok ū chi̍t-ê phok-sū put-chí ū miâ-siaⁿ, sī bô Sîn tsú-gī ê lâng. I ê lāu-bú pún sī ji̍p-kàu ê lâng, āu-lâi in-uī i ê kiáⁿ ū toā ha̍k-būn hō͘ lâng chin tsun-kèng, chiū poē kàu m̄-sìn tō-lí. Kè-liáu kuí tsa̍p-nî ū tú-tio̍h phoà-pīⁿ chin guî-hiám, chiū siá phoe kā i ê kiáⁿ kóng, “Goá só͘ thiàⁿ ê kiáⁿ, hiān-sî lí ê lāu-bú sin-thé phoà-pīⁿ, ji̍t-ji̍t soe-lám, tāi-khài bô kú oē lī-khui sè-kan. Kiáⁿ-ah, lí chiông-chiân só͘ kóng ê ha̍k-būn sui-jiân chin chhim, tsóng-sī kàu chit-sî goá lâi oá-khò sim-koaⁿ boē pêng-an. Goá siūⁿ chit-ê sū, chiân-tô͘ o͘-àm put-chí kiaⁿ-hiâⁿ, lóng bô thang ǹg-bāng. Goá ê kiáⁿ ah, lí tio̍h kín tńg-lâi, lâi an-uì goá ê sim.” Tuì án-ni lâi khoàⁿ, lâng tī siàu-liân ióng-kiāⁿ ke-lāi pêng-an ê sî-tsūn m̄-sìn ū sîn, bô sím-mi̍h tsai. Kàu teh-beh lîm-chiong ê sî, bô pêng-an. Só͘-í lâng tī sè-kan beh tsoè bô sîn tsú-gī ê lâng, sī chin gō͘-biū. Siōng-tè sī tok-it ê Sîn, i ū tsoân-tì, tsoân-lêng, tsoân-siān, tsoè ú-tiū ê toā Tsú-tsáiⁿ, lán lâng tio̍h kèng-pài lâi ho̍k-sāi i m̄-bián giâu-gî.

(Tân Chheng-gī kì).

漢羅（Ùi原文改寫）

無神主義的誤謬。

1915.11，no.368，pp.6-7

咱人踮佇這世間佮世間的動物相佮徛起，總是佮動物有大各樣，就是造物的主有賜咱人一點的靈魂。所以人是ku佇動物的頂面，來做動物的首領，才講，「人為萬物之靈」。按呢通知真信上帝創造咱人，比動物較顯出比動物較有智識，才無見笑做人的資格。

可惜現今佇世間有彼款毋知有神，毋信有神，亦毋愛研究神的事；用無神做主義，實在真誤謬。這款的人m̄-nā是無學問的人nā-tiāⁿ，就學問博學的人亦有這款的。德國有一個進化論的學者，伊的名是Haeckel，伊著進化論的冊，到路尾kú是講無神。現今佇台灣有少年難得著新的教育，濟濟無愛信有神。

Taⁿ照人的良心來判斷，應該著有神，若無就袂明白宇宙佮萬物的起源，心的僥疑袂解決。Kiám-chhái有人愛講照哲學的教示是無神，因為in 的教示是講宇宙萬物的原因是對真濟款來變成--的。雖然按呢，iáu-kú神佇teh。Taⁿ引一个人講。希臘國有一個哲學者，伊的名是對四項來合成。(1)土，(2)水，(3)天氣，(4)火。不論佗這款的物攏是對這4款來合成的。總是中間有一項會予chiah的物相合，伊毋知是啥物，所以號伊的名講疼痛。亦閣講一項會予chiah的物分開，伊毋知是啥物，所以號伊的名講怨恨袂和，不時戰爭；因為按呢所以變有山，有水，有樹木，有禽獸佮人。伊講逐項是對這4項來，有這4款的質佇teh。譬喻人來講，亦是有這4款的職，人的骨是土的質，人的血是水的質，人的喘氣是天氣的質，人的靈魂是火的質。有chiah的質，才會知逐項。Taⁿ照這个哲學者的說，是無神來創造萬物，是干焦這4項nā-tiāⁿ。總是若將宗教這方面來看，神佇teh，因為伊所毋捌的疼痛佮怨恨，就是神。

早佇西國有一個無信教派的先生到逐所在演說，攏是演說無神的道理。逐擺若演說了，常常講若無降服伊所講的，請伊起來辯駁。有一日演說了，猶原按呢講。忽然有一個老婦人人起來駁伊講，「先生，我愛問一句話，請你共我講。佇10年前，我的丈夫過往，我做守寡，有8个囡仔倚靠我來食穿，彼時我家內真sòng-hiong無一項物，只有一本聖經nā-tiāⁿ。我照這个道理來教示囝兒，逐項是倚靠神。雖然艱苦iáu-kú無夠十分欠缺。到這霎囝兒攏已經長成，逐个已經成家立業。後來我身體濟濟破病明知無久欲離開世間，亦心內猶原平安。我會到這个地步，攏是信有神佮聖經的道理的教示。Taⁿ，先生，你講這个無神的道理，會予人安心袂，會教示歹人反悔改變來做好袂，亦會予好人閣較好袂？」彼个演說的先生應講，「這項我毋知。」聽的人大笑講，「這个無智慧的老人講這兩句話，會予演說者詞窮理屈，可見毋是人的氣力會按呢，明明是神的根基佇teh，所以欲信無神是大差謬。」

兩百年前，英國有一個博士不止有名聲，是無神主義的人。伊的老母本是入教的人，後來因為伊的囝有大學問予人真尊敬，就背教毋信道理。過了幾十年有拄著破病真危險，就寫批共伊的囝講，「我所疼的囝，現時你的老母身體破病，日日衰lám，大概無久會離開世間。囝ah，你從前所講的學問雖然真深，總是到這時我來倚靠心肝袂平安。我想這个事，前途烏暗不止驚惶，攏無通向望。我的囝ah，你著緊轉來，來安慰我的心。」對按呢來看，人佇少年勇健家內平安的時陣毋信有神，無啥物知。到teh欲臨終的時，無平安。所以人佇世間欲做無神主義的人，是真誤謬。上帝是獨一的神，伊有全智，全能，全善，做宇宙的大主宰，咱人著敬拜來服事伊毋免僥疑。

(陳清義記)。