青盲人
Chheⁿ-mê lâng
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台灣教會報 |
| 卷期 | 第361卷 |
| 日期 | 1915/4 |
| 頁數 | 7-8 |
白話字（原文數位化）
Chhiⁿ-mî lâng.
(Tân Tiâu-lo̍k kì--ê.)
- 4, no. 361, pp. 7-9
Tī Tāi-eng-kok ū hó pêng-iú gâu siat-hoat thé-thiap chhiⁿ-mî lâng; tsóng-sī i ê só͘ tsoè goá chit-tia̍p bô beh lūn-khí, in-uī m̄-bat kàu hia, iā pa̍t lâng bô siông-sè hō͘ goá tsai i ê siau-sit. Khah hó tio̍h chiong pún-sin só͘ keng-kè lâi thong-ti liat7-uī, khoàⁿ thang tsoè lō͘-ēng. Chêng-nî goá tī Tâi-lâm tit-tio̍h siò-khoá ha̍k-būn; āu-lâi koaⁿ-hú kah goá ji̍p Tang-kiaⁿ ê Bông-jîn-o̍h; sī tuì án-ni goá lio̍h-á tsai chit-hō ê sū-chêng.
Hiān-sî lán pún-kok ū kuí-nā keng ê bông-jîn-o̍h, nā-sī lâng ji̍p-khì toà, i ê tì-sek tek-khak oē chìn-pō͘, i ê só͘-tsoè khah ū èng-hāu; chhin-chhiūⁿ Sam-jū-keng teh kóng, “Gio̍k put tok, put sêng khì.” Che chin-chiàⁿ ū-iáⁿ; ta̍k lâng tio̍h siū tun-tok; m̄-kú ba̍k-kng ê lâng nā tio̍h tun-tok, hô-hòng bông-jîn, in-uī chhiⁿ-mî ê in-toaⁿ, tio̍h siū kàu-iok sī koh-khah iàu-kín.
Lūn Tang-kiaⁿ ê chhiⁿ-mî lâng, saⁿ-tsa̍p-goā nî chêng, chi̍t ê So͘-kek-lân soan-tō ê i-seng kap nn̄g saⁿ ê tâng-phoāⁿ siat chi̍t keng su o̍h kiò-tsoè Hùn-bông-á-īⁿ, ì-sù sī ài é-káu lâng iā tio̍h siū kàu-io̍k. Khó-sioh hit keng o̍h bô kiâⁿ sím-mi̍h kú-tn̂g, in-uī só͘-huì bô kàu, iā goā-kok ê sian-siⁿ siông-siông oāⁿ-jīm.
Hit-tia̍p koaⁿ-hú chhâ-khó liáu chiū siat chi̍t keng kong ê Bông-á-ha̍k-hāu, soà chhiáⁿ tú-hó ê sian-siⁿ kap ha̍k-seng, tì-kàu in ê kang-tiâⁿ put-chí ū èng-hāu; tsóng-sī kuí-nā nî āu, teh liāu-lí ê lâng khoàⁿ bông-jîn kap á-jîn boē tit thang saⁿ-kap kàu-io̍k; só͘-í ū pín-kiû sī-toā tek-khak tio̍h pun-khui tsoè nn̄g pêng.
Tī bō͘-sut nî Bûn-pō͘-séng sím-si̍t hó-sè chiū tsún khí koh chi̍t keng tsoan-tsoan thang kàu-hùn bông-jîn, soà oāⁿ miâ tsoè Bông-ha̍k-hāu, iā ū chhiáⁿ chi̍t lâng tsoè Ha̍k-hāu-tiúⁿ miâ kiò Machida. Hiān-kim tiàm o̍h-ni̍h ê ha̍k-seng, lâm lú kiōng ū nn̄g-pah gō͘-tsa̍p lâng, kap jī-tsa̍p goā ê sian-siⁿ teh kà. Hông-hō͘ ū sûn o̍h kuí-nā pài, iā Hông-tè ū siúⁿ saⁿ-chheng kho͘ lâi pang-tsān.
Lūn hit keng o̍h kap siok-sià, tī lâu-ē ū hāu-sek gō͘ keng, hāu-tiúⁿ-sek, oa̍h-pán-sek, sū-bū-só͘, chheh-pâng, kap ióng-khì-tiûⁿ. Lâu-téng ū chi̍t keng kong-tn̂g oē-tit-thang tsū-chi̍p chheng-goā lâng, chin chheng-sóng. Hit tiong-ng ū Hông-tè kap Hông-hō͘ ê siōng. Lióng-pêng iā ū tiàu khí-thâu siat o̍h ê lâng ê siōng, hō͘ āu sè-tāi ê lâng thang kì-liām i. Kong-tn̂g ê thâu-chêng piⁿ-á ū ta̍k-hāng kî-gē ê kàu-sek; tsó-pêng, chiam-só͘ kap àn-mô͘-só͘; iū-pêng, im-ga̍k-só͘. Chiam-só͘-lāi ū khǹg kim kap gûn ê chiam-á, í-ki̍p àn-mô͘ ê ke-si lō͘-ēng, chiah hō͘ lâng ê sin-thé khah sóng-khoài.
o̍h-tn̂g goā-kháu ê thâu-chêng ū chi̍t phiàn khàng-toē tsoè ūn-tōng-po͘ ê lō͘-ēng, kap kuí-nā hāng thé-chhau ê khì-khū. ūn-tōng-po͘ ê chi̍t pêng ū nn̄g pâi chhù; chi̍t pâi sī lo̍h hō͘ thiⁿ ê thé-chhau-tiûⁿ, hit pâi sī siok-sià. Siok-sài ū hun tsoè gō͘-lia̍t; lâm-pêng ê chêng-lia̍t sī koán siok-sià ê khùn-pâng kap sū-bū-só͘; pak-pêng ê chêng-lia̍t sī tsoè chhiàⁿ-kang lâng ê khùn-pâng, pīⁿ-sek kap chheh-pâng. Lâm-pêng ê āu-lia̍t ū lú-seng ê khùn-pâng. Hiah-ê khùn-pâng ta̍k-ê oē khùn-tit peh lâng, iā muí-ê peh lâng tuì in tiong-kan, kéng chi̍t-ê tsoè in-ê sek-tiúⁿ. Lâm-seng kap lú-seng saⁿ-lia̍t khùn-pâng ê āu-bīn ū chia̍h-pn̄g-thiaⁿ, soé-bīn-tiâⁿ, e̍k-keng kap piān-só͘.
Lūn kà o̍h ê sî-kan, Phó͘-thong-kho sī tuì chi̍t tiám cheng ngó͘-āu kàu sì tiám; muí-tiám thêng tsa̍p hun kú; pài-la̍k, lé-pài-ji̍t kap tsoeh-kî lóng bô tāng-kang. Só͘ kà-ê sī chiàu ē-toé: Tho̍k-su, tsok-bûn, bu̍t-lí, hoà-ha̍k, sò͘-ha̍k, thian-bûn, tē-lí, le̍k-sú, thé-chhau, toâⁿ-khîm, chhiù-koa, siu-sin, chhâi(chhai)-hông, phok-bu̍t-ha̍k, chiah-ê.
Kî-gē-kho ê sî-kan sī tuì ngó͘-chêng káu tiám cheng kàu tsa̍p-jī tiám. o̍h chiam kap àn-mô͘ ê ha̍k-seng só͘ ha̍k-si̍p-ê chiū-sī:- Khai-phò-ha̍k, Ji̍t-pún àn-mô͘-su̍t, chiam-su̍t, Se-iûⁿ àn-mô͘-su̍t, chiam-tī-ha̍k, àn-mô͘-ha̍k, pēⁿ-lí-ha̍k, chín-toàn-ha̍k, oē-seng-ha̍k, tō-tek-lūn kap thé-chhau.
Su-hoān-kho ê sî-kan sī ngó͘-chêng tuì káu tiám kàu ngó͘-āu sì tiám cheng; pài-la̍k tha̍k chi̍t po͘ nā-tiāⁿ. Só͘ ha̍k-si̍p sī kàu-io̍k-ha̍k, sin-thé-ha̍k , bûn-hoat, káng-gú-hoat, toâⁿ-khîm, chhiùⁿ-koa, thé-chhau kap siu-ióng phín-hēng.
Kok hō ê sî-kan sui-jiân án-ni tiāⁿ-tio̍h, iáu-kú muí-ji̍t ngó͘-chêng tuì peh tiám sì-tsa̍p hun khí kàu káu tiám ê tiong-kan ta̍k lâng lóng tio̍h tsū-chi̍p tī Kong-tn̂g-ni̍h siū Hāu-tiúⁿ ê kàu-hùn.
Tiàm o̍h-lāi ê ha̍k-seng tio̍h siā-huì ta̍k ge̍h peh kak gûn; hé-si̍t la̍k-kho͘-jī; boé tsoá, chheh kap í-goā ê só͘-huì saⁿ kho͘; ha̍p-kiōng muí ge̍h tsa̍p kho͘ gûn. iū-koh beh ji̍p o̍h ê ha̍k-seng i-ê nî-hè tio̍h tuì tsa̍p-jī hè khí, kàu tsa̍p-peh hè uî-chí. Nā-sī tuì pa̍t-keng o̍h lâi ji̍p-ê, i-ê nî-hè bô hiah chim-chiok sǹg; put-kò sin-thé tio̍h siū chhì-giām, chiàu i-ê khuì-la̍t hō͘ i ji̍p tú-hó ê kho-ha̍k.
Tuì téng-bīn só͘ kì, khoàⁿ Pò ê lâng thang lio̍h-á tsai Tang-kiaⁿ Bông-jîn o̍h ê khoán. Goān lán pún-tó oē tit-tio̍h khuì-la̍t lâi o̍h i ê hó bô͘-iūⁿ; in-uī tī Eng-kok kap Ji̍t-pún kok ū ba̍k-chiu hoe ê sian-siⁿ hiān-sî teh tsoè Kàu-hoē ê toā lō͘-ēng.
KÒ-PE̍H. Kūn-lâi goán tī Sin-lâu ū siat ke-si thang ìn phòng-jī chheh, iā í-keng ū chhut nn̄g koàn ê ge̍h-pò, miâ kiò Tiám-jī Tsa̍p-sū, muí koàn 5 chiam. iū-koh ū pī-pān Ē-mn̂g kap Tâi-oân Pak-pō͘ kàu-hoē teh ēng ê ióng-sim-sîn-si, muí pún saⁿ-kak. Chit-sî teh ìn Chim-giân, muí pún iû-goân tio̍h saⁿ-kak. Nā ū lâng ài, i tio̍h siá phoe kau-tāi Tâi-lâm-chhī Sin-lâu, Lio̍k-seng-tông, So͘ Hái.
漢羅（Ùi原文改寫）
青盲人。
(陳Tiâu-lo̍k記--的。)
1915.4，no.361，pp.7-9
佇大英國有好朋友gâu設法體貼青盲人；總是伊的所做我這霎無欲論起，因為毋捌到遐，也別人無詳細予我知伊的消息。較好著將本身所經過來通知列位，看通做路用。前年我佇台南得著小寡學問；後來官府kah我入東京的盲人學；是對按呢我略仔知這號的事情。
現時咱本國有幾若間的盲人學，若是人入去蹛，伊的智識的確會進步，伊的所做較有應效；親像三字經teh講，「玉不琢，不成器。」這真正有影；逐人著受敦督；毋kú目光的人若著敦督，何況盲人，因為青盲的因端，著受教育是閣較要緊。
論東京的青盲人，三十外年前，一个蘇格蘭宣道的醫生佮兩三的同伴設一間私學叫做訓盲啞院，意思是愛啞口人也著受教育。可惜彼間學無行甚物久長，因為所費無夠，也外國的先生常常換任。
彼霎官府查考了就設一間公的盲啞學校，紲請拄好的先生佮學生，致到in 的工程不止有應效；總是幾若年後，teh料理的人看盲人佮啞人袂得通相佮教育；所以有稟求序大的確著分開做兩爿。
佇戊戌年文部省審實好勢就准起閣一間專專通教訓盲人，紲換名做盲學校，也有請一人做學校長名叫Machida。現今踮學裡的學生，男女共有兩百五十人，佮二十外的先生teh教。皇后有巡學幾若擺，也皇帝有賞三千箍來幫贊。
論彼間學佮宿舍，佇樓下有校室五間間，校長室，活板室，事務所，冊房，佮養氣場。樓頂有一間公堂會得通聚集千外人，真清爽。彼中央有皇帝佮皇后的像。兩爿也有吊起頭設學的人的像，予後世代的人通紀念伊。公堂的頭前邊仔有逐項棋藝的教室；左爿，針所佮按摩所；右爿，音樂所。針所內有囥金佮銀的針仔，以及按摩的家私路用，才予人的身體較爽快。
學堂外口的頭前有一片空地做運動埔的路用，佮幾若項體操的器具。運動埔的一爿有兩排厝；一排是落雨天的體操場，彼排是宿舍。宿舍有分做五列；南爿的前列是管宿舍的睏房佮事務所；北爿的前列是做倩工人的睏房，病室佮冊房。南爿的後列有女生的睏房。遐的睏房逐个會睏得八人，也每个八人對in中間，揀一个做in 的室長。男生佮女生三列睏房的後面有食飯廳，洗面埕，浴間佮便所。
論教學的時間，普通科是對一點鐘午後到四點；每點停十分久；拜六，禮拜日佮tsoeh-kî攏無動工。所教的是照下底：讀書，作文，物理，化學，數學，天文，地理，歷史，體操，彈琴，唱歌，修身，裁縫，博物學，chiah 的。
棋藝科的時間是對午前九點鐘到十二點。學針佮按摩的學生所學習-的就是：- 解剖學，日本按摩術，針術，西洋按摩術，針治學，按摩學，病理學，診斷學，衛生學，道德論佮體操。
師範科的時間是午前對九點到午後四點鐘；拜六讀一晡nā-tiāⁿ。所學習是教育學，身體學，文法，káng-gú法，彈琴，唱歌，體操佮修養品行。
各號的時間雖然按呢定著，iáu-kú每日午前對八點四十分起到九點的中間逐人攏著聚集佇公堂裡受校長的教訓。
踮學內的學生著siā費逐月八角銀；伙食六箍二；買紙，冊佮以外的所費三箍；合共每月十箍銀。又閣欲入學的學生伊的年歲著對十二歲起，到十八歲為止。若是對別間學來入的，伊的年歲無hiah斟酌算；不過身體著受試驗，照伊的氣力予伊入拄好的科學。
對頂面所記，看報的人通略仔知東京盲人學的款。願咱本島會得著氣力來學伊的好模樣；因為佇英國佮日本國有目睭hoe 的先生現時teh做教會的大路用。
告白。近來阮佇新樓有設家私通印膨字冊，也已經有出兩卷的月報，名叫點字雜事，每卷5 chiam。又閣有備辦廈門佮台灣北部教會teh用的養心神詩，每本三角。這時teh印箴言，每本猶原著三角。若有人愛，伊著寫批交代台南市新樓，樂生堂，蘇海。