傳教師對現代社會的注意
Thoân-kàu-su tuì Hiān-tāi Siā-hoē ê Chù-ì
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 陳清義 Tân Chheng-gī |
| 卷期 | 台灣教會報 |
| 卷期 | 第356卷 |
| 日期 | 1914/11 |
| 頁數 | 6-7 |
白話字（原文數位化）
Thoân-kàu-su
Tuì Hiān-tāi Siā-hoē ê Tsù-ì.
Tân Chheng-gī kì.
- 11, no. 356, pp. 6-7
Tâi-oân tuì Ji̍t-pún tè-kok ê pán-tô͘ í-lâi, ū 20 nî kú. Tī chit 20 nî ê tiong-kan, chèng-hú ū chéng-tùn hō͘ tsoē-tsoē hāng chìn-pō͘, ia̍h ū heng-khí kàu-io̍k hō͘ bûn-bêng chiām-chiām hoat-ta̍t. Chin thang kiong-hí. Tsóng-sī ū chi̍t hāng thang khó-sioh ê sū, chiū-sī bûn-bêng ná teh hoat-ta̍t, siā-hoē ê hong-sio̍k ná teh hú-pāi; chhiong-ki, gē-ki ná tsoē, chhù-piⁿ lîn-iū chia̍p-chia̍p thiaⁿ-kìⁿ o̍h-khîm o̍h-khek ê siaⁿ, kiâⁿ pháiⁿ ê lâng ná hián-jiân. Koh tī siā-hoē tiong ji̍t-ji̍t óng-lâi phun-tsáu, tsoan-tsoan sī uī-tio̍h bu̍t-chit-siōng ê táⁿ-sǹg. Lūn kàu cheng-sîn-siōng ê sū, tāi-ke khoàⁿ chò sī bô iàu-kín. Chin-chiàⁿ thang kóng sī tō-tek ná teh hoè-tuī ê sî-tāi. án-ni kap lán thoân-kàu-su put-chí ū toā koan-hē. Lán m̄-thang m̄ tsù-ì, in-uī lán tsoè thoân-kàu-su ū tam-tài kiù siā-hoē ê chek-sêng. Só͘-í khoàⁿ-tio̍h hiān-tāi siā-hoē ê kéng-hóng boē bián-tit hō͘ sim siⁿ-khí hoân-ló khoà-jū. Taⁿ tsóng-sī tio̍h chīn lán ê khuì-la̍t lâi kiâⁿ lán só͘ tio̍h tsoè ê gī-bū. Tī lán ê gī-bū tiong ū nn̄g-hāng iàu-kín lán tio̍h tsù-ì, chiū-sī thoân-kàu kap kau-chè. Lán beh ǹg-bāng siā-hoē oē tit-tio̍h tō-lí, tsū-jiân lán tio̍h thoân tō-lí tio̍h ha̍h sî-sè, m̄-thang chip kó͘-phài. Hiān-kim ê thoân-kàu kap kó͘-tsá ū koh-iūⁿ ê só͘-tsāi. Kó͘-tsá siông-siông sī phoà-tû lâng ê bê-sìn, só͘-í boē bián-tit tio̍h kap ngó͘-siōng kiat oan-siû. Hiān-tāi chit khoán ê bô sî-kiâⁿ, in-uī siā-hoē chiām-chiām teh hoat-ta̍t, bê-sìn chiām-chiām teh siau-bô. Chiah-ê chheng-liân-poè í-keng ū tit-tio̍h sin ê kàu-io̍k, sui-jiân iáu-bē sêng-jīn Ki-tok-kàu, iáu-kú lūn bê-sìn ê sū, chha-put-to bô--khì. Só͘-í tuì chit khoán ê lâng thoân-kàu, tio̍h ài ēng lūn-lí-tek, chiū-sī chiong lán Ki-tok-kàu ê chin-lí lâi chhián-bêng hō͘ in thiaⁿ. Nā-sī ū sî ko͘-put-chiong tio̍h ín pa̍t kàu ê kàu-lí lâi saⁿ-pí, tio̍h ēng pí-kàu hoat lâi soat-bêng, m̄-thang ēng phì-siùⁿ hoat. Tio̍h chiàu “Comparative Religion,” chiū-sī pí-kàu tsong-kàu-ha̍k ê khoán. án-ni lâng khah kam-goān thiaⁿ, ia̍h koh-tsài tuì pa̍t ê tsong-kàu khah ū lé-sò͘. Lán m̄-thang siūⁿ pa̍t-ê tsong-kàu ê kàu-lí lóng sī m̄-tio̍h bô lō͘-ēng. Lán tio̍h tsai put-lūn sím-mi̍h tsong-kàu, i ê kàu-lí ū khó-chhú ê só͘-tsāi, só͘-í m̄-thang kè-thâu hiâm lâng. Phí-lūn pa̍t-ê tsong-kàu ê lâng nā hiâm lán só͘ ho̍k-sāi ê Ki-tok sī bô iáⁿ, lán thiaⁿ liáu tsáiⁿ-iūⁿ? ún-tàng chin bô hoaⁿ-hí. Chhin-chhiūⁿ sì nî chêng tī Tang-kiaⁿ ū chi̍t-ê lâng miâ kiò Hêng-tek Chhiu-suí, tù chi̍t pún chheh miâ kiò “Ki-tok boa̍t-sat lūn,” ì-sù sī kóng Ki-tok bô iáⁿ, tio̍h bia̍t-bô. Hit pún chheh chhut-pán liáu-āu, Ki-tok-kàu ê thoân-kàu-su bô chi̍t-ê bô hiâm i. Goá ū thiaⁿ-kìⁿ chi̍t-ê chhut-miâ ê bo̍k-su, i ê miâ sī Hái-ló-bêng Toâⁿ-chèng, khui ián-soat-hoē lâi phoe-phêng i. Só͘-í lán nā hiâm pa̍t lâng, pa̍t lâng ia̍h oē chhin-chhiūⁿ lán án-ni. ia̍h koh-tsài hiān-tāi ê siā-hoē bûn-bêng kàu-io̍k chiām-chiām chìn-pō͘. Lán thoân-kàu-su ia̍h tio̍h thang tsoè soat-kàu ê lō͘-ēng. Bat thiaⁿ-kìⁿ ū lâng siông-siông teh kóng, tsoè thoân-kàu-su m̄-bián tio̍h ū hak7-būn. Chit khoán ê soat sǹg-sī 20 sè-kí í-chêng ê soat, nā-sī hiān-tāi ê soat tek-khak bô án-ni. Tī Sin-iok tiong só͘ kì-tsài tē-it tsoē, tē-it bêng, kiù lâng sio̍k-tsoē ê tō-lí kap thoân-kàu tī tē-it toā phiàn ê só͘-tsāi, sī tē-it ū ha̍k-būn ê sù-tô͘. án-ni thang tsai thoân-kàu-su tio̍h khiàm ha̍k-būn, m̄-sī bián khiàm. ia̍h koh chi̍t hāng tio̍h tsù-ì, chiū-sī kau-chè, in-uī thoân-kàu-su tī siā-hoē tiong boē bián-tit tio̍h kap lâng kau-chè óng-lâi. Tī hit-ê kau-chè tiong, siông-siông oē tú-tio̍h lim-chia̍h, iàn-hoē, lāu-jia̍t téng-sū, iàu-kín tio̍h chin tsù-ì, in-uī hiān-kim ê iàn-hoē khah tsoē ū chham hu-hoa tī-teh, chiū-sī chia̍h-chiú, hoah-kûn, chhiùⁿ gē-toàⁿ. Nā-sī sio̍k tī chit khoán tek-khak tio̍h siám-pī i, thang pó-tsoân thoân-kàu-su ê miâ-siaⁿ, bián tú-tio̍h hō͘ lâng huí-pòng, ia̍h ka-kī khah boē siū bê-he̍k. Í-siōng só͘ siá, nā sio̍k tī khah kè-thâu ê só͘-tsāi, chhiáⁿ sià-bián.
漢羅（Ùi原文改寫）
傳教師
對現代社會的注意。
陳清義記。
1914.11，no.356，pp.6-7
台灣對日本帝國的版圖以來，有20年久。佇這20年的中間，政府有整頓予濟濟項進步，亦有興起教育予文明漸漸發達。真通恭喜。總是有一項通可惜的事，就是文明ná teh發達，社會的風俗ná teh腐敗；娼妓，藝妓ná濟，厝邊鄰右chia̍p-chia̍p聽見學琴學曲的聲，行歹的人ná顯然。閣佇社會中日日往來奔走，專專是為著物質上的打算。論到精神上的事，大家看做是無要緊。真正通講是道德ná teh廢墜的時代。按呢佮咱傳教師不止有大關係。咱毋通毋注意，因為咱做傳教師有擔帶救社會的責成。所以看著現代社會的景況袂免得予心生起煩惱掛慮。Taⁿ總是著盡咱的氣力來行咱所著做的義務。佇咱的義務中有兩項要緊咱著注意，就是傳教佮交際。咱欲向望社會會得著道理，自然咱著傳道理著合時勢，毋通執古派。現今的傳教佮古早有各樣的所在。古早常常是破除人的迷信，所以袂免得著佮偶像結冤仇。現代這款的無時行，因為社會漸漸teh發達，迷信漸漸teh消無。chiah的青年輩已經有得著新的教育，雖然猶未承認基督教，iáu-kú論迷信的事，差不多無--去。所以對這款的人傳教，著愛用論理tek，就是將咱基督教的真理來闡明予in聽。若是有時姑不將著ín別教的教理來相比，著用比較法來說明，毋通用譬像法。著照「Comparative Religion，」就是比較宗教學的款。按呢人較甘願聽，亦閣再對別的宗教較有禮數。咱毋通想別的宗教的教理攏是毋著無路用。咱著知不論甚物宗教，伊的教理有可取的所在，所以毋通過頭嫌人。譬論別的宗教的人若嫌咱所服事的基督是無影，咱聽了怎樣？穩當真無歡喜。親像四年前佇東京有一個人名叫Hêng-tek Chhiu-suí，著一本冊名叫「基督boa̍t-sat論，」意思是講基督無影，著滅無。彼本冊出版了後，基督教的傳教師無一个無嫌伊。我有聽見一个出名的牧師，伊的名是Hái-ló-bêng Toâⁿ-chèng，開演說會來批評伊。所以咱若嫌別人，別人亦會親像咱按呢。亦閣再現代的社會文明教育漸漸進步。咱傳教師亦著通做說教的路用。捌聽見有人常常teh講，做傳教師毋免著有學問。這款的說算是20世紀以前的說，若是現代的說的確無按呢。佇新約中所記載第一濟，第一明，救人贖罪的道理佮傳教佇第一大片的所在，是第一有學問的使徒。按呢通知傳教師著欠學問，毋是免欠。亦閣一項著注意，就是交際，因為傳教師佇社會中袂免得著佮人交際往來。佇彼个交際中，常常會拄著啉食，宴會，鬧熱等事，要緊著真注意，因為現今的宴會較濟有摻虛華佇teh，就是食酒，喝拳，唱藝旦。若是屬佇這款的確著閃避伊，通保全傳教師的名聲，免拄著予人譭謗，亦家己較袂受迷惑。以上所寫，若屬佇較過頭的所在，請赦免。