活台中
oa̍h Tâi-tiong
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 高金聲 Ko Kim-seng |
| 卷期 | 台灣教會報 |
| 卷期 | 第353卷 |
| 日期 | 1914/8 |
| 頁數 | 1-3 |
白話字（原文數位化）
oa̍h Tâi-tiong.
- 8, no. 353, pp. 1-3
Tâi-tiong ê só͘-chāi kéng-tì chin suí, hiān-sî Tâi-oân tē-it hó khoàⁿ ê kong-hn̂g sī tī chia, chhī-ku kái-chèng iā put-chí ū chhù-sū, lán ê kàu-hoē tī hia ti̍t-ti̍t teh heng-ōng.
Tâi-tiong ê Tông-hoē ū 3 ê chi-hoē, A-tà-bū, O͘-ji̍t-chng, Tāi-lí-khi̍t. Pún-tông 12 nî chêng hoē-iú ū 100 goā, taⁿ ke-thiⁿ 4 poē, ū 500 goā lâng, kî-û chi-hoē ê bô sǹg chāi-lāi.
Ū 7 chip-sū, 4 ê tiúⁿ-ló, tāi-ke chin oa̍h-tāng teh liāu-lí kàu-hoē. Chip-sū chīn-la̍t kó͘-bú iân-hāng, tiúⁿ-ló in-khîn sûn-sī hoē-iú, koh ū Ki Thoân-tō the chù-ì kàu-hoē ê sū-bū; chiong-lâi ê hó koé-chí si̍t-chāi bē thang chhek-to̍k.
Hoē-iú kap tng-chit ê lâng chhut-la̍t chio-ho͘ lâng lé-pài. Muí pái goe̍h kng siông-siông kuí-nā mê-hng tī Tâi-tiong chhī kap hū-kīn ê chng-thâu pò͘-tō. Hiaⁿ-tī kap tng-chit ê chiâⁿ-cha̍p lâng saⁿ-kap khì, lûn-liû kóng, iā kng hong-khîm khì toâⁿ, thang chio lâng lâi thiaⁿ. āu-lâi gîm-si, ián-soat, pun chin-lí toaⁿ hō͘ lâng.
Hoē-iú tiong ū lâng tī la̍k ji̍t kan, hiàn chi̍t-ji̍t khì sì-kè thoân hok-im; koh ū chí-moē kuí-nā lâng hiàn kang tī ta̍k chng-thâu kóng tō-lí; lēng-goā ū choan chhiáⁿ chi̍t-ê hiaⁿ-tī muí goe̍h 7 kho͘, teh pò͘-tō sûn hiaⁿ-tī.
O͘-ji̍t-chng bô thoân-tō tī hia, ū 40 goā lâng tī An-hioh-ji̍t teh lûn-liû khì hia chhoā lâng lé-pài. Chiah-ê lâng tio̍h ka-tī hiàn só͘-huì, ū-sî bē kiâⁿ, tio̍h chē hoé-chhia. In m̄-sī hó-gia̍h lâng, put-kò sī kam-goān khek-kí.
An-hioh-ji̍t teh lé-pài ê sî, in nā khoàⁿ tio̍h ū lâng ji̍p pài-tn̂g, chiū ka-tī cháu pa̍t uī, niū lâng-khah chē. Pa̍t-uī sui-jiân sī lāu kàu-hoē, khah chē bô chit hō khoán, lóng sī kek beh chē í-liâu thâu. Lâng teh chhoē bô uī thang chē, I pún-sin khó͘-khó͘ chhin-chhiūⁿ pu̍t tio̍h hō͘ lâng chhiáⁿ chiah ē soá uī.
Chin gâu chhut chîⁿ hō͘ kàu-hoē. A-tà-bū sī Tâi-tiong ê chi-hoē, lī Tâi-tiong 12 lí. Hia ū khí chi̍t keng pài-tn̂g, toā ǹg-bāng hit kak ê lâng ē lóng tit-tio̍h Ki-tok ê kng chiò. Kàu-goā ê lâng Lîm Hiàn-tông ū hiàn tē, ta̍t 500 kho͘, koh i ê chhin-lâng (iáu-boē sìn Chú) ū chhut 490 kho͘, Kàu-sū-hoē ū chān 300 kho͘, Tāi-lí-khi̍t hoē-iú chhut 300 kho͘, Tâi-tiong chhut iok ū 400 kho͘, Lí Bûn-chiân Sian-siⁿ toā chīn-la̍t tī chit chân sū, tuì pêng-iú kiû thó kuí-nā pah. Beh hō͘ chit keng lé-pài-tn̂g ê kang lóng oân-choân bêng-pe̍k, si̍t-chāi iáu khiàm chha-put-to 500 kho͘. Tâi-tiong hoē-iú thiaⁿ-tio̍h án-ni, chiū koh chhut-la̍t teh hiàn kim, beh tàu chān hō͘ i oân kang. Kū-nî in ū chhut 1100 kho͘ khah ke hō͘ kàu-hoē. Hoē-iú chē-chē sī cháu-thàn lâng, chiūⁿ bān-ê nn̄g saⁿ lâng nā-tiāⁿ.
Hoē-iú siat-hoat chèng keng-chio 12 kah, í-keng teh chhut-sek, nî-nî ē tiông chha-put-to 300 kho͘ chò kàu-hoē ê lō͘-ēng. Koh in chē-chē lâng liân-ha̍p khioh chîⁿ, muí goe̍h muí lâng chhut 3 kak, miâ hō-chò chek-ji̍p kim. La̍p chi̍t nî kú, hit lâng sí-khì, kàu-hoē chiū chhut 10 kho͘ hō͘ sí-lâng ê ke; la̍p 2 nî, 15; 3 nî, 20; 4 nî, 25 hō i. Liân-liân chhut 8 nî, chiū m̄-bián koh la̍p. Ū 100 goā lâng liân-ha̍p teh chek-chū chîⁿ, í-keng ū siu ji̍p kim 1000 goā. Hiah ê chîⁿ, ū-ê chioh lâng, ū-ê hūn gîn-hâng. Kàu boé só͘ thàn, sī kui kàu-hoē. Chiah ê teh chek-chū chîⁿ ê lâng, tiong-kan ū-ê chin sàn, nā tú-tio̍h pīⁿ-thiàⁿ, só͘-huì khiàm-khoeh, kàu-hoē chiū tuì chek-ji̍p kim the̍h lâi chān in. Siat-sú sí-khì, iû-goân chiàu i la̍p loā-kú ê lē, sǹg chîⁿ hō͘ i. án-ni khoàⁿ thang kóng chi̍p-sū chin gâu, hoē-iú ū sim thiàⁿ Chú.
Ta̍k ê An-hioh-ji̍t tāi-khài ū 225 ê ta-po͘ lâng, 164 ê hū-jîn-lâng teh chhut-chîⁿ tī kàu-hoē. In chêng sī ēng kia̍h chhiam-á ê hoat-tō͘, taⁿ m̄ sī án-ni, sī ēng tn̂g-tn̂g toā-toā sì-kak ê gîn-kuī, kuì tī piah-ni̍h. Siat chi̍t-keh chi̍t-keh, siá suî-lâng ê miâ kap hō, hō͘ ta̍k lâng thang lok chîⁿ. Nā bô chîⁿ ê lâng hē chi̍t-ê îⁿ-îⁿ ê iân-pâi tī gîn-kuī lāi, iân-pâi chù chi̍t-jī “Siúⁿ”--jī. Kàu ē-po͘ khui gîn-kuī sǹg ta̍k-keh ê chîⁿ, chiū chai hit ji̍t tāi-iok ū loā-chē toā lâng lâi lé-pài. Ū lok chîⁿ-ê, sī ū lâi; bô lok chîⁿ-ê, lok iân-pâi iā sī ū lâi. Pêng-kin chhé, ta̍k-ê An-hioh-ji̍t tī gîn-kuī lāi siu ū 5 kho͘ poàⁿ.
Kî-tó hoē iā thang o-ló. Pài-jī hū-jîn-lâng ê kî-tó hoē ū 20 goā lâng, tī chháu-tē ū án-ni sǹg-sī chē. Pài-saⁿ ê-hng hiaⁿ-tī ê kî-tó hoē in lûn-liû chò chú-lí, tī Lé-pài ji̍t Thoân-tō Sian-siⁿ chiū siá in ê miâ tī o͘-pâi hō͘ lâng chai. Ta̍k pái ū 50 goā lâng lâi hù, tāi-ke liân-liân saⁿ-soà kî-tó, chin jia̍t-thâu ê khoán. Pa̍t só͘-chāi pài-saⁿ ê kî-tó hoē bô án-ni, liân tng-chit ê lâng to m̄ ài lâi.
Lé-pài-ji̍t téng-po͘ 9 tiám lūn-tō-hoē, chi̍t-ê hiaⁿ-tī chò chú-lí, chhoā chèng lâng lé-pài. Bêng-pe̍k, tāi-ke sio-cheⁿ khí-lâi gī-lūn tō-lí, put-chí jia̍t. Tī O͘-ji̍t-chng ê hoē-iú bē-hiáu tha̍k Sèng-chheh, ē tha̍k sī, in iû-goân sī chi̍t lâng chò chú-lí, lûn-liû tha̍k si, tuì si lâi káng-lūn tō-lí.
Siāng hit-sî ū gín-ná ê Chú-ji̍t-o̍h, iā ū hū-jîn-lâng ê Chú-ji̍t-o̍h. Ū-ê teh o̍h jī-bó, ū-ê teh tha̍k si, ū-ê teh tha̍k Sèng-chheh, iā ū liām Chú-ji̍t Sîn-liông. Ki Tek-lūn Sian-siⁿ-niû kap kuí-nā ê chí-moē chhut-la̍t kà. Goá bô khì Tāi-lí-khi̍t, bô sím-mi̍h chai in ê hó siau-sit, chiah bô thang pò lín chai.
Tī 5 goe̍h 31 hō, téng-po͘ 10 tiám ê lé-pài Ki Sian-siⁿ kóng tō-lí, sī ēng I Ko-lîm-to 3:11 chò tê-ba̍k, hun 3 hāng. 1, Ki-tok sī chò kok-ka ê tē-ki. 2, Ki-tok sī chò ka-têng ê tē-ki. 3, Ki-tok sī chò kàu-hoē ê tē-ki. Ē-po͘ tiám-poàⁿ liām Chú-ji̍t Sîn-liông. Nn̄g tiám lé-pài, Ki Sian-siⁿ chò chú-lí, ēng I Sat-bó-ní tē-it chiuⁿ. Hap-ná ê sū chò tê-ba̍k, hun 2 hāng. 1, Hap-ná hoân-ló chiū kî-tó. 2, Hap-ná hoaⁿ-hí chiū kám-in. Téng-po͘ ū 400 goā lâng lâi lé-pài, ē-po͘ iā sī án-ni.
Chia teh piàⁿ-sàu pài-tn̂g, khiok bô chhiàⁿ ku-lí, m̄ kú bô chhin-chhiūⁿ ū só͘-chāi lóng sī hō͘ thoân-tō sian-siⁿ kap sian-siⁿ-niû teh chheng-sàu. Tâi-tiong sī hiaⁿ-tī teh piàⁿ-sàu, pâi í-liâu, choaⁿ tê hō͘ lâng chia̍h. Lé-pài-ji̍t chip-sū phâng in ê hoe-phûn lâi chng suí. Pa̍t só͘-chāi sui-bóng ū hoē-iú, ū jīm-chit ê lâng, iáu-kú pài-tn̂g pàng chin pháiⁿ khoàⁿ.
Bat khoàⁿ-kìⁿ hoē-iú teh thoa-chhia thàn-chia̍h, thàu-chá khí-lâi chiū tha̍k Sèng-chheh. Ū-ê tī kong-hn̂g teh chē, chi̍t-piⁿ teh khoàⁿ sin-bûn, chi̍t-piⁿ teh kà jī-bó. Ū-ê tī Lé-pài-ji̍t tú-tio̍h pa̍t ê hoē-iú, chiū bián-lē in tio̍h kià chîⁿ khì thian-tông. Sàng-chòng tāi-ke chin hia̍p-le̍k; sàn-hiong put-chí saⁿ hû-chhî; hán-tit oan-ke. In ê pài-tn̂g sui-sī chháu--ê, bô suí, iáu-kú hoē-iú chin suí. Chit hō hoē-iú lán Tâi-oân ū loā-chē?
Tâi-tiong kàu-hoē teh oa̍h-tāng, pí pa̍t-uī khah koh-iūⁿ. Ū só͘-chāi sī chi̍t nn̄g ê tng-chit ê lâng teh jia̍t-sim, hoē-iú bô. Hit nn̄g lâng teh jia̍t-sim, hoē-iú bô. Hit nn̄g lâng bô khì, hoē-iú chiū léng-tām. Chia tióng-chip kap hoē-iú lóng pîⁿ-pîⁿ jia̍t. Pa̍t kàu-hoē teh hoat-tián, khah-siông sī khò thoân-tō ê lâng. Chiàu goá ê gû-kiàn, nā ū pîn-toāⁿ thoân-kàu ê lâng tio̍h hō͘ i lâi toà chia; nā ū bô chīn-tiong ê chip-sū, m̄ chai pún-hūn ê tiúⁿ-ló, tio̍h chhiáⁿ in lâi chia gián-kiù; nā ū léng-sim ê hoē-iú, bô thiàⁿ thoân-tō ê lâng, tio̍h chio in poah kang lâi chia kap lán kau-poê. Toā ǹg-bāng lâm-pō͘ kî-û ê kàu-hoē m̄-thang su Tâi-tiong, ē toā chìn-pō͘, lâi kui êng-kng tī bān ông ê Ông.
(Ko Kim-seng kì.)
漢羅（Ùi原文改寫）
活台中。
1914.8，no.353，pp.1-3
台中的所在景緻真媠，現時台灣第一好看的公園是佇遮，chhī-ku改正也不止有次序，咱的教會佇遐直直teh興旺。
台中的堂會有3个支會，A-tà-bū，烏日庄，Tāi-lí-khi̍t。本堂12年前會友有100外，taⁿ加添4倍，有500外人，其餘支會的無算在內。
有7執事，4个長老，大家真活動teh料理教會。執事盡力鼓舞緣項，長老慇勤巡視會友，閣有Ki傳道teh注意教會的事務；將來的好果子實在袂通測度。
會友佮當職的人出力招呼人禮拜。每擺月光常常幾若暝昏佇台中市佮附近的庄頭佈道。兄弟佮當職的成十人相佮去，輪流講，也扛風琴去彈，通招人來聽。後來吟詩，演說，分真理單予人。
會友中有人佇六日間，獻一日去四界傳福音；閣有姊妹幾若人獻工佇逐庄頭講道理；另外有專請一个兄弟每月7箍，teh佈道巡兄弟。
烏日庄無傳道佇遐，有40外人佇安息日teh輪流去遐chhoā人禮拜。Chiah 的人著家己獻所費，有時袂行，著坐火車。In毋是好額人，不過是甘願克己。
安息日teh禮拜的時，in若看著有人入拜堂，就家己走別位，讓人較濟。別位雖然是老教會，較濟無這號款，攏是kek欲坐椅條頭。人teh揣無位通坐，伊本身khó͘-khó͘親像佛著予人請才會徙位。
真gâu出錢予教會。A-tà-bū是台中的支會，離台中12里。遐有起一間拜堂，大向望彼角的人會攏得著基督的光照。教外的人林獻堂有獻地，值500箍，閣伊的親人(猶未信主)有出490箍，教事會有贊300箍，Tāi-lí-khi̍t會友出300箍，台中出約有400箍，李Bûn-chiân先生大盡力佇這層事，對朋友求討幾若百。欲予這間禮拜堂的工攏完全明白，實在猶欠差不多500箍。台中會友聽著按呢，就閣出力teh獻金，欲鬥贊予伊完工。舊年in有出1100箍較加予教會。會友濟濟是走趁人，上萬的兩三人nā-tiāⁿ。
會友設法種芎蕉12甲，已經teh出色，年年會tiông差不多300箍做教會的路用。閣in濟濟人聯合拾錢，每月每人出3角，名號做積入金。La̍p一年久，彼人死去，教會就出10箍予死人的家；la̍p 2年，15；3年，20；4年，25予伊。連連出8年，就毋免閣la̍p。有100外人聯合teh積聚錢，已經有收入金1000外。遐的錢，有的借人，有的份銀行。到尾所趁，是歸教會。Chiah 的 teh積聚錢的人，中間有的真散，若拄著病痛，所費欠缺，教會就對積入金the̍h來贊in。設使死去，猶原照伊la̍p偌久的例，算錢予伊。按呢看通講執事真gâu，會友有心疼主。
逐个安息日大概有225 的 ta-po͘人，164 的婦人人teh出錢佇教會。In前是用kia̍h chhiam-á 的法度，taⁿ毋是按呢，是用長長大大四角的銀櫃，kuì佇壁裡。設一格一格，寫隨人的名佮號，予逐人通lok錢。若無錢的人下一个圓圓的緣牌佇銀櫃內，緣牌註一字「賞」字。到下晡開銀櫃算逐格的錢，就知彼日大約有偌濟大人來禮拜。有lok錢的，是有來；無lok錢的，lok緣牌也是有來。平均chhé，逐个安息日佇銀櫃內收有5箍半。
祈禱會也通呵咾。拜二婦人人的祈禱會有20外人，佇草地有按呢算是濟。拜三的昏兄弟的祈禱會in輪流做主理，佇禮拜日傳道先生就寫in 的名佇烏牌予人知。逐擺有50外人來赴，大家連連相續祈禱，真熱頭的款。別所在拜三的祈禱會無按呢，連當職的人to毋愛來。
禮拜日頂晡9點論道會，一个兄弟做主理，chhoā眾人禮拜。明白，大家相爭起來議論道理，不止熱。佇烏日庄的會友袂曉讀聖冊，會讀是，in猶原是一人做主理，輪流讀詩，對詩來講論道理。
Siāng彼時有囡仔的主日學，也有婦人人的主日學。有的 teh學字母，有的 teh讀詩，有的 teh讀聖冊，也有念主日神糧。Ki Tek-lūn先生娘佮幾若个姊妹出力教。我無去Tāi-lí-khi̍t，無甚物知in 的好消息，才無通報恁知。
佇5月31號，頂晡10點的禮拜Ki先生講道理，是用哥林多前書3：11做題目，分3項。1，基督是做國家的地基。2，基督是做家庭的地基。3，基督是做教會的地基。下晡點半念主日神糧。兩點禮拜，Ki先生做主理，用伊撒母耳第一章。Hap-ná 的事做題目，分2項。1，Hap-ná煩惱就祈禱。2，Hap-ná歡喜就感恩。頂晡有400外人來禮拜，下晡也是按呢。
遮teh拚掃拜堂，卻無倩ku-lí，毋久無親像有所在攏是予傳道先生佮先生娘teh 清掃。台中是兄弟teh拚掃，排椅條，choaⁿ茶予人食。禮拜日執事phâng in 的花盆來裝媠。別所在雖罔有會友，有任職的人，iáu-kú拜堂放真歹看。
捌看見會友teh拖車趁食，透早起來就讀聖冊。有的佇公園teh坐，一邊teh看新聞，一邊teh教字母。有的佇禮拜日拄著別的會友，就勉勵in著寄錢去天堂。送葬大家真協力；散鄉不止相扶持；罕得冤家。In 的拜堂雖是草--ê，無?，iáu-kú會友真媠。這號會友咱台灣有偌濟？
台中教會teh活動，比別位較各樣。有所在是一兩个當職的人teh熱心，會友無。彼兩人teh熱心，會友無。彼兩人無去，會友就冷淡。遮長執佮會友攏平平熱。別教會teh發展，較長是靠傳道的人。照我的愚見，若有貧憚傳教的人著予伊來蹛遮；若有無盡忠的執事，毋知本份的長老，著請in來遮研究；若有冷心的會友，無疼傳道的人，著招in撥工來遮佮咱交陪。大向望南部其餘的教會毋通輸台中，會大進步，來歸榮光佇萬王的王。
(高金聲記。)