呂宋(2)
Lū-sòng(2)
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台南府城教會報 |
| 卷期 | 第345卷 |
| 日期 | 1913/12 |
| 頁數 | 7 |
白話字（原文數位化）
Lū-sòng
Liâm Te̍k-lia̍t kì
1913.12 P.7-8
Lū-sòng ê seng-lí toā heng-ōng, hiān-kim pí cha̍p nî chêng ū ke-thiⁿ m̄-nā tēng-poē chē. Só͘ chhut ê hoè tē it chē chiū-sī soaⁿ-kin-chio ê si. Chit hō sī sī tuì soaⁿ-chio-hio̍h tiong-ng hit ki kut chè-chō; tio̍h khau chhin-chhiūⁿ lâng teh khau ōng-lâi-si. ēng chit hō soaⁿ-chio-si phah soh sī chin ióng. Chit chéng ê soaⁿ-chio tī Lū-sòng chiah ē chhiong-sēng, pa̍t uī ê só͘ chhut-ê bô thang hó. Tē jī hāng chiū-sī iâ-khak ê nn̂g, ū lâng ēng teh chia̍h, ia̍h ū lâng chìⁿ iû, chìⁿ liáu thang chè-chō sap-bûn í-ki̍p pa̍t mi̍h ê lō͘-ēng. Lū-sòng iā chhut thn̂g kap kāu-hun chin chē. Kî-û--ê só͘ chhut sī khah sió-khoá. Peh-sìⁿ só͘ chia̍h sī bí, chóng-sī ka-tī só͘ siu ê chhek bô kàu, ta̍k nî tio̍h tuì pa̍t uī tia̍h, kè-gîn tāi-khài gō͘ pah goā bān kho͘. Hiān-sî ji̍p káng ê hoè tē it chē sī tuì Bí-kok lâi, in-uī Bí-kok ê mi̍h bô thiu hiàng, pa̍t kok-ê lóng ū.
Tī peh goe̍h boé goá ū khì Lū-sòng lú-hêng kuí-nā ji̍t. Tuì Hiong-káng kàu Lū-sòng ê kiaⁿ-siâⁿ, hō-chò má-nî-lat, ū nn̄g-ji̍t-poàⁿ ê chuí-lō͘. Kó͘-chá ê thô͘-siâⁿ kap iâⁿ-poâⁿ iáu tī-teh, chóng-sī hiān-kim peh-sìⁿ khah chē toà tī siâⁿ-goā; sī chin lāu-jia̍t ê ke-chhī, jîn-sò͘ chha-put-to saⁿ-cha̍p bān lâng.
Tī má-nî-lat chiūⁿ soaⁿ chi̍t ji̍t kú khoàⁿ kong-kéng, āu-lâi tah chûn kàu Siok-bū (Cebu). Se-iûⁿ lâng kàu Lū-sòng tē it tāi-seng sī toà tī chit ê Siok-bū siâⁿ. Tī chi̍t keng Thian-chú kàu-tn̂g lāi ū chi̍t sian kiò-chò Siok-bū ê Sèng-chú, sī teh chí Iâ-so͘ chò eⁿ-á ê siōng. Chit sian ê i-chiûⁿ ēng kim gîn pó-chio̍h chng-thāⁿ chīn chē, ū-sî bat kng chhut-lâi teh ngiâ, thang hoân-ló. Kiám m̄-sī kap ngiâ pu̍t ê hong-sio̍k sio-siāng?
Tī Siok-bū goá siū hiah ê Bí-kok ê Bo̍k-su ê hó khoán-thāi. Tī hit tah ū chi̍t keng ko-téng ê ha̍k-hāu chin hó khoàⁿ, chóng-sī sī tha̍k ji̍t-o̍h nā-tiāⁿ, ha̍k-seng lâm-lú tī ke-ni̍h tio̍h ka-tī khì soè siok-sià. Hiah ê bo̍k-su teh siūⁿ siàu-liân lâng chhut goā ka-tī chū-iû ū kuí-nā hāng m̄ hó-sè, só͘-í in ū khí nn̄g keng ê siok-sià, chi̍t keng chò cha-po͘, chi̍t keng chò cha-bó͘ ha̍k-seng ê lō-ēng; sui-jiân hit nn̄g keng ē toà-tit oá pah-jī lâng iáu sī bô kàu-gia̍h.
Lū-sòng ko-téng ha̍k-hāu lāi ū hun chò kuí-nā kho, kî-tiong in lia̍h o̍h kang-gē kap lông-ha̍k chò iàu-kín. Siat-sú ta̍k-ê beh kan-ta tha̍k-chheh, pa̍t ji̍t nā chut-gia̍p chin chē chiū bô chi̍t ê piān ê chit-gia̍p, kiám-chhái ē loé-chì soà chò bô lō͘-ēng ê peh-sìⁿ; in-uī bē-hiáu chò khang-khoè, iā chhoē bô chi̍t ê su-bûn ê thâu-lō͘ thang chò.
Tuì Siok-bū khì pa̍t ê hái-sū kàu I-lô-i-lô. Che sī Lū-sòng tē jī toā ê ke-chhī. Tī-hia goá ū hioh nn̄g mê tī chi̍t ê Tiúⁿ-ló-kàu ê i-seng ê chhù. I pún sio̍k Ka-ná-tāi iā téng nî bat chi̍t pái kap i ê sian-siⁿ-niû khì hioh tī Tām-suí, só͘-í chin hó-lé khoán-thāi tuì Tâi-oân lâi ê bo̍k-su. Hit tah ê i-koán sī Tiúⁿ-ló-kàu kap Chìm-lé-kàu kong-ke khui. Tī chit só͘-chāi ū khoàⁿ-kìⁿ kuí-nā keng ê o̍h-tn̂g, tiong-kan chi̍t keng sī kàu-hoē siat hō͘ sàn-hiong ê cha-po͘ gín-ná thang tha̍k, kiōng ū 350 chó-iū ê ha̍k-seng. In bô chhut o̍h-lāi ê só͘-huì, chóng-sī muí ji̍t tha̍k chi̍t po͘ nā-tiāⁿ, chi̍t po͘ tio̍h chò kang, he̍k-sī choh-sit tī ha̍k-hāu ê kong-chhân, he̍k-sī o̍h ba̍k-kang á-sī pa̍t mi̍h kang-gē. Ha̍k-seng kéng in chhong-iú chi̍t lâng chò chóng kip-tiúⁿ, iā o̍h-lāi khah sió-khoá ê sū lóng sī i teh pān.
Tuì I-lô-i-lô tò-tńg lâi kàu Má-nî-lat chiū koh chiūⁿ soaⁿ chi̍t ji̍t khah ke. Koh tah chûn kàu Hiong-káng ū teh kiaⁿ hong-thai, kai-chài bô tú-tio̍h, chóng-sī hái-éng chin-chiàⁿ toā, tì-kàu khah bān kàu uī. Suī-jiân Lū-sòng khah sio̍k lâm-pêng, iáu-kú tī chit ê peh-goe̍h-kan sī pí Tâi-oân khah chhiu-chhìn. Hit tah ê thiⁿ-khì siāng joa̍h sī tuì saⁿ goe̍h kàu gō͘ goe̍h, sui-jiân sī tang-thiⁿ iā lóng bē koâⁿ.
漢羅（Ùi原文改寫）
呂宋
呂宋 ê 生理大興旺，現今比十年前有加添m̄-nā定倍濟。所出ê 貨第一濟就是山芎蕉ê 絲。 這號絲是對山蕉葉中央hit 支骨製造; 著 khau親像人teh khau王梨絲。用這號山蕉絲拍索是真勇。 這種 ê山蕉 tī 呂宋chiah 會昌盛，別位 ê所出 ê無thang好。第二項就是椰殼 ê 毛，有人用teh食，亦有人chìⁿ 油， chìⁿ了thang製造sap-bûn以及別物ê路用。呂宋也出糖 kap 厚薰真濟。其餘--ê所出是khah小可。百姓所食是米，總是家治所收 ê 粟無夠，逐年著對別為 tia̍h， 價銀大概五百外萬箍。現時入港 ê 貨第一濟是對美國來，因為美國ê物無抽hiàng，別國-ê攏有。
Tī八月尾我有去呂宋旅行幾若日。對香港到呂宋ê 京城，號做Má-nî-lat，有兩日半ê水路。古早ê土城kap營盤iáu tī-teh，總是現今百姓khah濟toà tī城外；是真鬧熱ê街市，人數差不多三十萬人。
Tī Má-nî-lat上山一日久看光景，後來搭船到 Siok-bū (Cebu)。西洋人到呂宋第一事先是toà tī 這個 Siok-bū城。Tī一間天主教堂內有一仙叫做 Siok-bū ê聖主，是teh 指耶穌做嬰仔 ê像。這仙ê衣裳用金銀寶石裝飾盡濟，有時bat kng出來teh 迎，thang煩惱。Kiám m̄是kap 迎佛 ê風俗相像？
Tī Siok-bū我受hiah ê美國ê牧師ê好款待。Tī hit tah有一間高等 ê學校真好看，總是是讀日學nā-tiāⁿ， 學生男女tī家裡著家治去soè 宿舍。 Hiah ê牧師teh想少年人出外家治自由有幾若項m̄好勢，所以in有起兩間ê 宿舍，一間做查甫，一間做查某學生ê 路用；雖然hit兩間會 toà-得oá 百二人iáu是無夠額。
呂宋高等學校內有分做幾若科，其中in掠學工藝kap 農學做要緊。設使逐個 beh kan-ta讀冊，別日若卒業真濟就無一個便 ê 職業，kiám-chhái 會餒志soà 做無路用ê百姓；因為bē-曉做空課，也chhoē無一個斯文 ê頭路thang 做。
對Siok-bū去別個海嶼到 I-lô-i-lô。這是呂宋第二大ê街市。 Tī hia我有歇兩暝 tī一個長老教 ê醫生ê厝。伊本屬加拿大也頂年bat一擺 kap伊ê先生娘去歇tī 淡水，所以真好禮款待對台灣來ê牧師。Hit tah ê 醫館是長老教 kap浸禮教公家開。 Tī 這所在有看見幾若間 ê學堂，中間一間是教會設 hō͘ 散鄉 ê 查甫囡仔 thang讀，共有350左右ê學生。In無出學內ê所費，總是每日讀一晡nā-tiāⁿ，一晡著做工，或是作穡tī學校ê 公田，或是學木工抑是別物工藝。學生揀in 窗友一人做總級長，也學內khah小可 ê事攏是伊 teh辦。
對I-lô-i-lô 倒轉來到Má-nî-lat就koh上山一日khah 加。 Koh搭船到香港有teh 驚風颱，佳哉無tú-著，總是海湧真正大，致到khah 慢到位。 雖然呂宋khah屬南旁， iáu-kú tī 這個八月間是比台灣khah 秋凊。 Hit tah ê天氣siāng熱是對三月到五月，雖然是冬天也攏bē寒。