節氣
Cheh-khì
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台南府城教會報 |
| 卷期 | 第278卷 |
| 日期 | 1908/5 |
| 頁數 | 45 |
白話字（原文數位化）
Cheh-khì
1908.05 278 koàn p.45-46
Thian-tiong Cheh.
Tiong-le̍k muí nî gō͘ goe̍h chhe ū khoàⁿ-kìⁿ lâng teh pa̍k kiⁿ-chàng, pê liông-chûn, iā gín-á kat ngó͘-sek-soàⁿ. Taⁿ lâi chhâ khoàⁿ sī uī-tio̍h sím-mi̍h in-toaⁿ chiah ū che hong-sio̍k.
Chiàu chheh-ni̍h só͘ kóng chāi-chá Chhó͘-kok ū chi̍t ê tāi-hu-koaⁿ miâ hō-chò Khut-goân, iā miâ kiò Khut-pêng. I ho̍k-sāi Chhó͘ Hoâi-ông in-uī hō͘ kan-sîn chàu pháiⁿ-oē tì-kàu pián khì Kang-lâm. Khut-goân hit-sî sim chin loé-chì iu-būn, ū chò chi̍t phiⁿ lî-so ê hù. Tī kang-piⁿ teh gîm, gîm-liáu chiū tâu Pu̍t-lô kang (sic.汨羅江應該讀Be̍k-lô kang) im sí.
Hit-sî chhó͘-kok ê lâng ēng sè chiah chûn-á saⁿ-cheⁿ beh khì kiù i, chóng-sī kiù bē tit-tio̍h. āu-lâi muí nî nā kàu hit sî-cheh lâng ēng tek kóng-á té bí, hiat tī chuí-ni̍h hō͘ i lâu, ì-sù sī beh chè-hiàn i. Kàu Hàn-tiâu Kong-bú-tè, hit-sî ū chi̍t ê Tiông-sa ê koaⁿ, miâ Au Hoê khoàⁿ-kìⁿ chi̍t ê lâng kā i kóng, Goá sī Sam-lû ê tāi-hu, lín só͘ chè-hiàn ê bí khó-sioh hō͘ kau-lêng chia̍h-khì. āu-lâi lín tio̍h ēng kek-chhiū hio̍h that ba̍t tek-kóng ê chhuì-kháu, ēng ngó͘-chhái ê si-soàⁿ lâi pa̍k-teh, in-uī chit nn̄g hāng mi̍h sī kau-lêng só͘ uì-khī--ê.
āu-lâi lâng ēng hit hō chhiū-hio̍h lâi pau chàng, iā ēng ngó͘-sek soàⁿ lâi pa̍k. Hiān-sî lâng khiok ēng tek-hio̍h lâi pau, iā ēng kiâm-chháu lâi pa̍k. Kàu gō͘ goe̍h chhe gō͘ toà khì pê-liông-chûn, ài beh chè-hiàn Khut-goân. M̄-kú āu-lâi lâng soà ēng hit hō chàng khì chè-hiàn in ê chó͘-kong.
Chheh-ni̍h ū nn̄g kù teh kóng-khí gō͘ ji̍t cheh pê liông-chûn tàu gâu cháu sī pi-ai Khut-goân ê poa̍hlo̍h-chuí, ài kín-kín khì chin-kiù i ê ì-sù. Chóng-sī ná-thoân ná sit-chin soà lia̍h-chò chhit-thô iû-hì ê kò͘-sū.
Chhit-se̍k Cheh.
Kò͘-sū Kûn-hong teh kóng thiⁿ-téng ū nn̄g hō ê chheⁿ-sîn. Chi̍t hō kiò chò Khian-giû tī thian-hô ê sai-pêng; koh chi̍t hō miâ chò Chit-lú tī thian-hô ê tang-pêng. Chit-lú sī Thian-tè ê cha-bó͘-kiáⁿ. In-uī i gâu chò lú-kang nî-nî khîn-lô teh chit, Thian-tè lîn-bín i ka-tī toà bô tâng-phoāⁿ chiū kā i phoè-chhin kè hō͘ Khian-giû. Chit ê Khian-giû ū lâng chheng i chò Gû-nn̂g. Bô phah-sǹg kè liáu-āu Chit-lú chiām-chiām lán-tō hong-hoè chit kang, tì-kàu Thian-tè siū-khì chiū bēng-lēng i iû-goân tio̍h tò-khì thian-hô ê tang-pêng, tī-hia ka-tī toà. Muí nî chún i chi̍t pái tō͘ koè thian-hô lâi kap Khian-giû siong-hoē. Chiàu chheh-ni̍h ū kóng, Giû-Lú, nn̄g hō chheⁿ, to̍k-to̍k chhit-se̍k chi̍t pái saⁿ tú-gū. Só͘ í nā kàu chhit goe̍h chhe hit nn̄g hō chheⁿ chiū ná kiâⁿ ná saⁿ kīn-oá; nā koè chhit-se̍k chiū chiām-chiām lī-khui.
Chheh-ni̍h iā kì-chài kóng, Tông-tiâu Hiân-chong hông-tè tú-gū chhit-se̍k bēng-lēng lâng ēng ngó͘-chhái ê tiû-toān lâi tah koân lâu kap keng-tiān, chha-put-to chiâⁿ pah tn̄g koân. Lāi-bīn pâi-lia̍t hiong-hoa, tê, kó í-ki̍p chiú-se̍k lâi chè-hiàn hit nn̄g hō chheⁿ.
Hit mê Hiân-chong hông-tè ê kiong-hui, kiong-ngô͘ tāi-ke the̍h káu khang chiam khì goe̍h-ē ēng soàⁿ ǹg goe̍h lâi chhng. Nā chhng chiam khang ē-tit-koè, hō-chò tit-tio̍h khiáu. Peh-sèⁿ-kan nā kàu hit sî-cheh, iā ū pī-pān koé-chí kap piáⁿ-liāu sio-hiuⁿ tiám-chek pâi hiuⁿ-oàⁿ-toh tī tiâⁿ-ni̍h, kóng sī teh hàu chhit-niû-má.
Chheh-ni̍h ū teh kóng, Chhit-se̍k Khian-giû, Chit-lú tō͘ koè thian-hô, ke-ke chhù-chhù teh chhng khit kháu ê chiam. Hiān-kim ê lâng put-kò kan-ta pī-pān lé-mi̍h lâi hàu-kèng, khiok bô kia̍h chiam ǹg goe̍h khì chhng.
漢羅（Ùi原文改寫）
節氣
1908.05 278 卷 p.45-46
天中節。
中壢每年五月初有看見人teh縛鹼粽，扒龍船，也囡仔結五色線。 Taⁿ來查看是為著甚乜因端chiah有這風俗。
照冊裡所講在早楚國有一個大夫官名號做屈原，也名叫屈平。 伊服侍楚懷王因為予奸臣造歹話致到貶去江南。 屈原hit時心真餒志憂悶，有做一篇離騷ê賦。 佇江邊teh吟，吟了就投汨羅江淹死。
Hit時楚國ê人用細隻船仔相爭beh去救伊，總是救袂得著。後來每年若到hit時節人用竹管仔貯米， hiat佇水裡予伊流，意思是beh祭獻伊。 到漢朝恭武帝， hit時有一个長沙ê官，名區回看見一个人共伊講，我是三廬ê大夫，恁所祭獻ê米可惜予蛟龍食去。後來恁著用kek樹葉塞密竹管ê喙口，用五彩ê絲線來縛teh，因為這兩項物是蛟龍所畏忌--ê。
後來人用hit號樹葉來包粽，也用五色線來縛。現時人卻用竹葉來包，也用鹹草來縛。到五月初五帶去扒龍船，愛beh祭獻屈原，毋過後來人紲用hit號粽去祭獻in ê祖公。
冊裡有兩句teh講起五日節扒龍船鬥gâu走是悲哀屈原ê跋落水，愛緊緊去拯救伊ê意思。總是ná傳ná失真紲掠做chhit-thô遊戲ê故事。
七夕節。
故事群芳teh講天頂有兩號ê星神。Chi̍t號叫做牽牛佇天河ê西爿；閣chi̍t號名做織女佇天河ê東爿。 織女是天帝ê查某囝。因為伊gâu做女工年年勤勞teh織，天帝憐憫伊家己蹛無同伴就共伊配親嫁予牽牛。 這个牽牛有人稱伊做牛郎。無拍算嫁了後織女漸漸懶惰荒廢織工，致到天帝受氣就命令伊猶原著倒去天河ê東爿，佇遐家己蹛。每年准伊chi̍t擺渡過天河來佮牽牛相會。照冊裡有講：牛女，兩號星，獨獨七夕chi̍t擺相拄遇。所以若到七月初hit兩號星就ná行ná相近倚；若過七夕就漸漸離開。
冊裡也記載講：唐朝玄宗皇帝拄遇七夕命令人用五彩ê綢緞來搭懸樓佮宮殿，差不多成百丈懸。內面排列香花，茶，果以及酒席來祭獻hit兩號星。
Hit暝玄宗皇帝ê宮妃，宮娥大家提九孔針去月下用線向月來穿。 若穿針孔ē得過，號做得著巧。百姓間若到hit時節，也有備辦果子佮餅料燒香點燭排香案桌佇埕裡，講是teh孝七娘媽。
冊裡有teh講：七夕牽牛，織女渡過天河，家家厝厝teh穿乞巧ê針。現今ê人不過kan-ta備辦禮物來孝敬，卻無舉針向月去穿。