東洋記錄

Tang-iûⁿ Kì-lio̍k

文獻資訊

項目	資料
作者	吳道源 Gô͘ Tō-goân
卷期	台南府城教會報
卷期	第222張
日期	1903/9
頁數	71

白話字（原文數位化）

Tang-iûⁿ Kì-lio̍k

1903.09 222 koàn p.71

(Chiap chêng goe̍h Kàu-hoē-pò 64 bīn.)

(Gô͘ Tō-goân kì-ê.)

Tē jī-ê tuì 7 hoè khí kàu 15 hoè tha̍k-chheh, muí-nî khai-huì 40 kho͘, 8 nî kú kiōng khai 320 kho͘, koh la̍p lī- sek 128 kho͘, chóng-kiōng khai-huì 448 kho͘. Tuì 16 hoè khí kàu 27 hoè, hō͘ seng-lí lâng chhiàⁿ, muí-nî pêng-kin thàn 60 kho͘; 12 nî kú kiōng thàn 720 kho͘, koh tit-tio̍h lī-sek 432 kho͘, chóng-kiōng ū tit-tio̍h 1,152 kho͘. Tû hêng chêng só͘ khai ê bó-lī-gîn 448 kho͘; iáu-kú ū chhun 740 kho͘.

Tē saⁿ-ê tuì 7 hoè kàu 15 hoè, muí-nî tha̍k-chheh khai-huì 40 kho͘, 8 nî kú kiōng khai 320 kho͘. Koh tuì 16 hoè kàu 20 hoè ji̍p Sîn-ha̍k ê o̍h-tn̂g tha̍k-chheh 5 nî kú, kiōng khai 500 kho͘; koh lóng-chóng tio̍h la̍p lī-sek 496 kho͘. Chóng-kiōng khai-huì 1316 kho͘. Tuì 21 hoè kàù 27 hoè, muí-nî pêng-kin ē thàn $180,7 nî ê tiong-kan kiōng thàn ū $1260 kho͘, koh tit-tio̍h lī-sek $422 1 kak. Chóng-kiōng ū tit-tioo̍h $1582 kho͘ 1 kak. Khàu hêng lâng chêng só͘ khai ê bó-lī-gîn 1316 kho͘, iáu ū chhun ê $266 kho͘ 1 kak nā-tiāⁿ.

Chiàu án-ni hiān-sî laâi khoàⁿ, sī tē 1-ê khah ū chîⁿ, tē 3-ê khah sòng-hiong. I ê lāu-pē pêⁿ-pêⁿ ū kā in kiàn-tì ke-āu; soà bēng-lēng in ta̍k-nî tio̍h chiong in só͘ thàn ê chîⁿ cha̍p-hūn thiu chi̍t-hūn, lâi hiàn chò kàu-hoē ê lō͘-ēng, lán phah-sǹg tó chi̍t-ê khah ē kham-tit thàn bēng-lēng mah? Kàu-hoē tuì tó chi̍t-ê khah ū thang tit-tio̍h lī-ek mah? iā-sī tó chi̍t- ê khah ē chai-poê chú-tē lâi chò kàù-hoē ê lō͘-ēng mah? Nā kooh koè cha̍p-nî á-sī jī-cha̍p nî, tāi-ke phah-sǹg tó chi̍t lâng thang chhun mah? Kiám m̄-sī tē 3-ê mah? In-uī i só͘ thàn ê bô hān- liōng, koh kàu-gia̍h ū thang chhun; tē 2-ê put-kò sī ē tit-koè nā-tiāⁿ, tē 3-ê kiám-chhái só͘ ji̍p put-kiōng só͘ chhut. Sio̍k-gú kóng, Kín pháng bô hó se, kín cheh bô hó-tē, io̍k-sok chek put-ta̍t, kiàn-siáu-lī chiū toā sū bē chiâⁿ, chin- chiàⁿ sī chi̍t hō oē.

Chò sī-toā ê lâng, tek-khak m̄ thang khoàⁿ tī ba̍k-chiu chêng, ài sái kín-chîⁿ, hoán-tńg ū sún-hāi; soà tì-kàu kiáⁿ-sun bē chhut-thâu. Sam-jū-keng ū kì-chài kóng, iún-chhī nā bô kà-sī, chò pē ê lâng ū koè-sit; koh ū kóng, N̂g- kim moá-nâ m̄ ta̍t-tio̍h kà kiáⁿ chi̍t-hāng ê ki-gē. Chhiáⁿ lán tāi-ke tio̍h tì-ì siat-hoat hō͘ kiáⁿ-jî tit-tio̍h ha̍k-būn, sī khah-hó lán chē-chē ke-gia̍p.

Che sī chí-ū kóng tāi-khài nā-tiāⁿ, bāng tāi-ke tì-ì siūⁿ, Ji̍t-pún saⁿ-cha̍p nî-chêng kap lán bô kok-iūⁿ; saⁿ-cha̍p nî-āu lâi í-keng kap Au-chiu chu-kok pēng-chheng bûn-bêng; só͘ tio̍h ēng ê ki-khì khah choē ka-kī chō; chhin-chhiūⁿ chō-chûn-chhiúⁿ, chō-phàu-kio̍k chiū-sī chō toā-chhèng kap sió-chhèng, í-ki̍p kin-chong chō tiān-khì-ki í-ki̍p kok-téng ê goân-tōng-ki, chō chuí-lêng, chuí-kóng; siong-gia̍p tiong só͘ tio̍h ēng ê khì-hāi khah choē sī pún-kok ka-kī chò ê. Goá ū khoàⁿ hoē-siā choē-choē khoán put-chí kiáu-biāu ê, iā ū chhin-chhiūⁿ chō gûn-phiò ê kio̍k, sī ēng tiān-ki-khì teh khek ìn-pán, khek kàu put-chí suí, hō͘ lâng oh tit ké-chò.

28 hō ē-po͘ 6 tiám-cheng chē hoé- chhia thàu-mê kiâⁿ, 29 hō chá-khí 3 tiám poàⁿ kàu Bêng-kó͘-ok hioh, sì-koè khoàⁿ, kàu 12 tiám koh chē chhia ē-po͘ 5 tiám kàu Kiaⁿ-to͘, 30 hō ē-po͘ 4 tiám chē chhia 6 tiám poàⁿ kàu Tāi-pán. Khoàⁿ phok-lám hoē, hit-sî Hông-thài-chú kap i ê Hui, iā lâi tī-hia khoàⁿ, toà tī Tāi- pán kuí-nā ji̍t, ta̍k chá-khí lóng ū ji̍p-khì khoàⁿ.

Kàu 6 goe̍h 5 hō, Tuì Sîn-hō͘ lo̍h-chûn, 6 hō kàu Ú-phín, 7 hō kàu Mn̂g- si, 8 hō kàu Tiông-kiiā, ē-po͘ khui-chûn 10 hō chiū kàu Ke-lâng-káng, 11 hō tuì Ke-lâng chē hoé-chhia kàu Tâi-pak-hú, Tī hit-ji̍t goá ū kap Tek-hok khì khoàⁿ Chóng-tok-hú I-ha̍k-hāu, khoàⁿ in tāi-ke put-chí in-khîn teh ēng-kang; kàu hoat iā-sī giâm-kín, ēng-chē-chē hoat-tō͘ teh iok-sok ha̍k-seng ê phín-hēng. Khoàⁿ-kìⁿ lán kàu-hoē ū kuî-nā--ê tī-hia, put-chí ū toā chìn-pō͘. In kìⁿ-tio̍h goán tāi-ke chin hoaⁿ-hí. Keh-ji̍t goán 2 lâng saⁿ-kap beh khì thàm kàu-hoē. Tāi-seng mn̄g kàu chi̍t keng Thian-chú-tông, in ê lé-pài-thiaⁿ thâu, chhāi Má-lī-a kap Chú Iâ-so͘ ê siōng, lióng-pêng ū chhāi Pó-lô kap Pí- tek ê siōng. Goán khoàⁿ-liáu sim-koaⁿ bē bián-tit iu-būn; saⁿ-sî ài lī-khui in; chóng-sī ū chi̍t ê Sîn-hū put-chí hó-lé chhiáⁿ-goán chhiáⁿ-chē chia̍h-tê, chiū ti̍t-ti̍t tâm-lūn tō-lí ê chin ké, āu-lâi i ū chiong chi̍t pún Lō͘-ka kap nn̄g pún ê goā chheh sàng goá.

āu-lâi goá koh kàu Toā-tiū-tiâⁿ ê lé- pài-tn̂g. Chit keng pài-tn̂g sī Lí Jīm-suí Sian-seⁿ teh thoân-tō, pài-tn̂g ê chiu uî chai chē-chē hoe, tiau-tok put-chí hó- khoàⁿ. iā tú-hó tú-tio̍h Chîn Thian-in i toà tī pài-tn̂g piⁿ, só͘-í goá chhiáⁿ i chhoā goán khì thàm Lí Chhun-seng tiúⁿ-ló. I kin-nî 63 hoè, iáu-kú put-chí ióng, iā put-chí oa̍h-tāng teh pān kàù-hoē ê sū. Ū tù chi̍t-phō chheh miâ kiò Bîn-kàu oan-ga̍k kái. Lāi-tiong sī lūn khí Sè-sio̍k lâng thàn pa̍t-mi̍h kàu tì-kàu sim-ba̍k bô kng-bêng, siū-bê bē-hiáu ho̍k-sāi chin ê Siōng-tè, hoán-tńg siông-siông kap kàu- hoē chò tuì-te̍k, lâi khùn-tio̍k Sèng-hoē ê sū. iā ū Būn-tap, piān-lūn, khái-bêng, ta̍k hāng ê chha-biū, lâng nā khoàⁿ hit- hō chheh, ún-tàng kap kàu-hoē khah hô hó, só͘-í i pún-sin ū ìn chi̍t chheng pún teh sàng-lâng. Nā ài khoàⁿ ê lâng siá phoe tuì-i thó, i hoaⁿ-hí sàng. I ū kià goá cha̍p-goā pún beh sàng tha̍k-chheh lâng. Goán kàu 13 hō koh tiuuì- kKe-lâng chē chûn, kàu 14 hō chá-khí kàn Aun-pêng, koaⁿ-hú ū phài sió hoé-chûn chài goán chiūⁿ-soaⁿ. iā ū khu-tiúⁿ chham-sū koaⁿ-oân tī-hia tán-chih; tāi-ke pêng-an saⁿ-kìⁿ, chin kám-siā. Chú ê in-tián, ta̍k-sî ta̍k só͘-chāi ū chiàu-kò͘ i ê peh-sèⁿ.

Taⁿ tāi-lio̍k kì tām-po̍h, ǹg-bāng tāi-ke khah chai-iáⁿ Ji̍t-pún ê chêng-kéng, iā ǹg-bāng lán khah tì-ì tī i sin ê hoat-tō͘. Goān Siōng-tè chān lán ê khuì-la̍t, sī sim só͘ goān.

漢羅（Ùi原文改寫）

東洋記錄

1903.09 222卷 p.71

(接前月教會報64面。)

(吳道源記ê.)

第二个tuì七歲起到15歲讀冊，每年開費40 kho͘，8年久共開320箍，koh納利息128箍，總共開費448箍。Tuì 16歲起到27歲，hō͘ 生理人倩，每年平均thàn 60箍；12年久共趁 720箍，koh得著利息432箍，總共有得著1，152箍。除還前所開ê母利銀448箍；iáu-kú有chhun 740箍。

第3 个tuì 7歲到15歲，每年讀冊開費40箍，8年久共開 320箍。Koh tuì 16歲到20歲入神學ê學堂讀冊5年久，共開500箍；koh攏總著納利息496箍。總共開費1，316箍。Tuì 21歲到27歲，每年平均會趁$180，7年ê中間共趁有$1，260箍，koh得著利息4221角。總共有得著1，582箍1角。扣還人前所開ê母利銀1，316箍，猶有chhun ê 266箍1角nā-tiāⁿ。

照án-ni現時來看，是第一个較有錢，第三个較散 hiong。伊ê老父平平有kā in建置家後；煞命令in逐年著將in所趁 ê錢十份抽一份，來獻做教會ê路用，咱扑算佗一个較會堪tit 趁命令mah？教會tuì 佗一个較有thang得著利益mah？也是佗一个較會栽培子弟來做教會ê路用mah？若koh過10年抑是20年，大家扑算佗一人thang chhun mah？Kiám m̄是第3个mah？因為伊所趁 ê無限量，koh夠額有thang chhun；第2个不過是會tit過nā-tiāⁿ，第3个kiám-chhái所入不供所出。俗語講：「緊紡無好紗，緊截無好地，欲速則不達」，見小利就大事bē成，真正是一好話。

做序大ê人，的確m̄-thang看tī目珠前，ài使緊錢，反轉有損害；煞致到子孫bē出頭。三字經有記載講：「養飼若無教示，做父ê人有過失」；koh有講，黃金滿籃m̄達著教子一項ê技藝。請咱大家著致意設法hō͘子兒得著學問，是較好咱濟濟家業。

這是只有講大概nā-tiāⁿ，望大家致意想，日本30年前kap咱無各樣；30年後來已經kap歐洲諸國並稱文明；所著用ê機器較濟家己造；親像造船廠，造砲局就是造大槍kap小槍，以及跟蹤造電氣機以及各等ê原動機，造水龍，水管；商業中所著用ê器械較濟是本國家己做ê。我有看會社濟濟款不止大間，也有不止巧妙ê,也有親像造銀票ê局，是用電ê機器teh刻印版，刻到不止suí,hō͘人oh tit假做。

28號e晡六點鐘坐火車透暝行，29號早起3點半到名古屋歇，四界看，到12點koh坐車，e晡五點到京都，30號e晡四點坐車6點半到大阪。看博覽會，hit時皇太子kap伊ê妃，也來tī-hia看。Toà tī大阪幾若日，逐早起攏有入去看。

到 6月5號，Tuì神戶落船，6號到羽品，7號到門司，8號到長崎，e晡開船10號就到基隆港，11號tuì基隆坐火車到台北府。Tī hit日我有kap德福去看總督府醫學校，看in大家不止慇懃teh用工；教法也是嚴謹，用濟濟法度teh約束學生ê品行。看見咱教會有幾若个tī- hia，不止有大進步。In見著阮大家真歡喜。隔日阮兩人相kap beh去探教會。代先問到一間天主堂，in ê禮拜廳頭，chhāi馬利亞kap主耶穌ê像，兩旁有chhāi保羅kap彼得ê像。阮看了心肝bē免tit憂悶；相辭ài離開in；總是有一个神父不止好禮請阮且坐食茶，就直直談論道理ê真假，後來伊有將一本路加kap兩本ê外冊送我。

後來我koh到大稻埕ê禮拜堂。這間拜堂是李壬水先生teh傳道，拜堂ê周圍栽濟濟花，雕琢不止好看。也tú好tú著秦天恩伊toà tī拜堂邊，所以我請伊chhoā阮去探李春生長老。伊今年63歲，iáu-kú不止勇，也不止活動teh辦教會ê事。有著一部冊，名叫民教冤獄解。內中是論起世俗人趁別物到致到心目無光明，受迷bē曉服事真ê上帝，反轉常常kap教會做對敵，來窘逐聖會ê事。也有問答、辯論、解明，逐項 ê差謬，人若看hit號冊，穩當kap教會較和好，所以伊本身有印1000本teh送人。若ài看ê人寫批 tuì伊討，伊歡喜送。伊有寄我10外本beh送讀冊人。阮到13號koh tuì基隆坐船，到14號早起到安平，官府有派小貨船載阮上山。也有區長參事官員tī-hia等接；大家平安相見，真感謝。主ê恩典，逐時逐所在有照顧伊ê百姓。

今大略記淡薄，向望大家較知影日本ê情景，也向望咱較致意tī伊新ê法度。願上帝贊咱ê氣力，是心所願。