彰化醫館ê消息
Chiang-hoà I-koán ê Siau-sit
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 黃茂盛 N̂g Bō͘-sēng |
| 卷期 | 台南府城教會報 |
| 卷期 | 第170卷 |
| 日期 | 1899/5 |
| 頁數 | 36 |
白話字（原文數位化）
Chiang-hoà I-koán ê Siau-sit
1899.05 170 koàn p.36-37
N̂g Bō͘-sēng kì--ê.
Tī Se-le̍k 1897 nî-thâu Lân I-seng tī Chiang-hoà siat-li̍p I-koán, kàu-taⁿ ū nn̄g nî goā. Khó-sioh tī Chiang-hoà iáu-boē ū só͘-chāi thang hō͘ pēⁿ-lâng toà, put-kò chiām-chhiáⁿ ēng pài-tn̂g-piⁿ ê chhù chò ta̍k ji̍t khoàⁿ chèng hoat-io̍h ê lō͘-ēng nā- tiāⁿ. iā tī Toā-siā ū chhòng chi̍t ê só͘- chāi thang hō͘ 30 goā ê phoà-pēⁿ lâng toà, sī in-uī Chiang-hoà joa̍h-thiⁿ chin- hip, Sian-seⁿ ài pī-sú hia, iā thang soà i- pēⁿ lâi lī-ek lâng. Chha-put-to thong-nî 8 goe̍h ji̍t tī-chia, 4 goe̍h ji̍t tī Toā-siā. Goá ū thiaⁿ-kìⁿ I-seng kóng chit nn̄g-nî- goā tû chhut-khì khoàⁿ--ê í-goā, lâi chiū- i ê lâng tī Chiang-hoà ū 2291 lâng, tī Toā-siā ū 1358 lâng; kè-kiōng 3649 lâng. Chiah ê lâng chhé-ûn ta̍k-ê ū lâi chha- put-to 4,5 pái, in khah-chē sī choh-sit- lâng. In ê pēⁿ khah-chē sī kha-thiàⁿ, ba̍k-chiu thiàⁿ, koâⁿ-jia̍t-chèng. iā kū- nî ū tāng to-hoat--ê sī 379 lâng.
iā ta̍k ji̍t ū kóng tō-lí hō͘ in thiaⁿ, put- lūn sī tī-chia á-sī tī Toā-siā ū tit-tio̍h Chiu--Sian-seⁿ, Hâu-hi Tiúⁿ-ló kap kuí-nā lâng ê pang-chān. Sui-bóng hiah ê lâi i-koán ê lâng, bô lóng-chóng ta̍k lé-pài- ji̍t lâi lé-pài, m̄-kú thang ǹg-bāng in khah chai Iâ-so͘ ê tō-lí sī sím-mi̍h khoán, iā pa̍t-ji̍t beh hoat-seⁿ kàu kiat-si̍t. Chóng--sī chi̍t-hāng thang hō͘ lán Tâi- lâm-sio̍k ê hoē-iú in-uī Chiang-hoà lâi kám-siā Siōng-tè. Tuì Moâi Bo̍k-su Lân I-seng lâi Chiang-hoà kàu taⁿ, hō͘ Chú ê tō-lí it-hoat khui-khoah. Chú ê miâ-siaⁿ it-hoat pò-iông. In-uī Bo̍k-su chīn sim- le̍k, thoân Chú ê tō, put-lūn sî, put-lūn tē, un-sûn ín-chhoā, pek-chhiat kà-sī, lia̍h ka-tī chò lô͘-po̍k. I-seng ia̍h sī án- ni, thong koân ta̍k-piàn, bô kò͘-chip hoat- tō͘, thiàⁿ Chú, thiàⁿ lâng, bô iàu-kín pún- sin, put-lūn saⁿ-keⁿ poàⁿ-mê, put-lūn lō͘ hn̄g, lō͘ kīn, nā ū kín-kip ê pēⁿ-chèng, lâi chhiáⁿ--i, i liâm-piⁿ kap i khì i. Só͘- í khì goā-bīn i, sī kiù chin-chē lâng bián sí. Nā tú-tio̍h pēⁿ siong-tiōng ê lâng, bē i-tit, put-lūn sī bīn pháiⁿ khoàⁿ, á-sī chhàu-noā pháiⁿ bī, bô lâng káⁿ khoàⁿ káⁿ oá, I-seng chiū kóng, lán ê sim pí che khah pháiⁿ. I chiū kóng tō-lí tha̍k Sèng-chheh hō͘ i thiaⁿ, tì-kàu hō͘ ha̍k-seng siū kám-kek, thàn i ê khoán. Che- sī tāi-lio̍k kóng in nn̄g-uī ê Sian-seⁿ hō͘ lín thang hoaⁿ-hí kám-siā Siōng-tè. Nā beh kóng kàu liáu sī chin-chē, chhin- chhiūⁿ goá pún-sin siū in ê kám-kek lâi tit-tio̍h chin toā ê lī-ek.
Koh chi̍t-hāng tio̍h kiû Siōng-tè hō͘ chia ū só͘-chāi thang hō͘ pēⁿ-lâng toà, khah ū ki-hoē thang hō͘ in bat tō-lí kap pe̍h-oē-jī, soà bāng hiah ê chiū i ê lâng chiong só͘ thiaⁿ-kìⁿ ê tō-lí khǹg tī in ê sim lâi chiū-kīn Chú.
iā chi̍t-hāng kám-siā Siōng-tè ū thiaⁿ lán kî-tó: Lo̍k-káng, Tang-toā-tun ū siat- li̍p Sèng-hoē. Koh tio̍h kiû Siōng-tè hō͘ in ná heng-ōng, ná khui-khoah. iā tio̍h kiû Siōng-tè hō͘ Gû-mā-thâu, Gō͘-chhe, Ka-tâu hit-sì ê lâng ū Sèng-hoē. In-uī Moâi Bo̍k-su kap chi̍t ê hiaⁿ-tī Hok- chhun hiaⁿ khì hia kóng tō-lí, chin hó ki-hoē, tī Gû-mā-thâu ū soè chi̍t-keng chhù chò hioh kha ê só͘-chāi, sī Hok- chhun-hiaⁿ toà tī-hia ta̍k ji̍t sì-kè kóng tō-lí, ta̍k lé-pài ū cha̍p-goā lâng tiāⁿ-tio̍h teh chū-chi̍p. Tuì hia koè ji̍p khì thiaⁿ-ê, ū-sî cha̍p-goā lâng,ū-sî jī-cha̍p goā- lâng. iā koh Hoan-oah hit-sì ê lâng iā chin-chē, lán tio̍h kiû Siōng-tè hō͘ Toā- o̍h ná chē lâng ài khì tha̍k, bián tit khiàm kang.
漢羅（Ùi原文改寫）
彰化醫館ê消息
1899.05 170卷 p.36-37
黃茂盛記--ê.
Tī 西曆1897年頭蘭醫生tī彰化設立醫館，到今有兩年外。可惜tī 彰化iáu-boē有所在thang hō͘ 病人toà,不過暫且用拜堂邊ê厝做逐日看症發藥ê路用nā-tiāⁿ。也tī 大社有創一個所在thang hō͘ 30外個破病人toà,是因為彰化熱天真翕，先生愛避暑hia,也thang續醫病來利益人。差不多thong年8月日tī chia,4月日tī 大社。我有聽見醫生講這兩年外除出去看--ê以外，來就醫ê人tī 彰化有2291人，tī大社有1358人；計共3649人。Chiah ê 人扯勻 逐個有來差不多4、5擺，in較濟是做穡人。In ê病較濟是腳疼，目珠疼、寒熱症。也舊年有動刀法--ê是379人。
也逐日有講道理hō͘ in聽，不論是tī-chia抑是tī 大社有得著周--先生，侯熙長老kap幾若人ê幫贊。雖罔hiah ê 來醫館ê人，無攏總逐禮拜日來禮拜，m̄-kú thang向望in較知耶穌ê道理是甚mih款，也別日beh發生到結實。總--是一項thang hō͘ 咱台南屬ê會友因為彰化來感謝上帝。Tuì梅牧師蘭醫生來彰化到今，hō͘ 主ê道理一發開闊。主ê名聲一發播揚。因為牧師盡心力，傳主ê道，不論時，不論地，溫純引chhoā,迫切教示，掠家己做奴僕。醫生抑是án-ni,thang權達變，無固執法度，疼主、疼人，無要緊本身，不論三更半暝，不論路遠、路近，若有緊急ê病症，來請--伊，伊liâm-piⁿ kap伊去醫。所以去外面醫，是救真濟人免死。若tú著病傷重ê人，bē醫--tit,不論是面歹看，抑是臭爛歹味，無人敢看敢倚，醫生就講：「咱ê心比che較歹。」伊就講道理讀聖冊hō͘ 伊聽，致到hō͘ 學生受感激，趁伊ê款。Che是大略講in兩位ê先生hō͘ lín thang歡喜感謝上帝。若beh講到了是真濟，親像我本身受in ê感激來得著真大ê利益。
Koh一項著求上帝hō͘ chia有所在thang hō͘ 病人toà,較有機會thang hō͘ in bat 道理kap白話字，續望hiah-ê 就醫ê人將所聽--見ê道理囥tī in ê心來就近主。
也一項感謝上帝有聽咱祈禱：「鹿港、東大墩有設立聖會。Koh著求上帝hō͘ in 那興旺、那開闊。也著求上帝hō͘ 牛罵頭 、梧棲、加投hit勢ê人有聖會。因為梅牧師kap一個兄弟福春兄去hia講道理，真好機會，tī 牛罵頭有稅一間厝做歇腳ê所在，是福春兄toà tī hia逐日四界講道理，逐禮拜有10外人定著teh 聚集。Tuì hia過入去聽--ê,有時10外人，有時20外人。也koh 番oah hit勢ê人也真濟，咱著求上帝hō͘ 大學那濟人愛去讀，免tit欠工。