保惜精牲

Pó-sioh Cheng-seⁿ

文獻資訊

項目	資料
作者	無lo̍h名
卷期	台南府城教會報
卷期	第170卷
日期	1899/5
頁數	38

白話字（原文數位化）

Pó-sioh Cheng-siⁿ

1899.05 170 koàn p.38

(Bûn Ko͘-niû kì--ê.)

Tī Tāi-eng-kok ū siat chi̍t ê hoē, ì-sù sī ài pó-sio̍h chiàu-kò͘ ta̍k téng-hō ê oa̍h- mi̍h, chhin-chhiūⁿ khîm-siù cheng-seⁿ thâng-thoā hiah ê luī . Ji̍p-hoē ê lâng tio̍h chhut-la̍t chīn i ê pún-hūn,nā khoàⁿ lâng khah chân-jím, bô siáⁿ-sū phah i ê bé, á-sī àn-cháiⁿ-iūⁿ siong-hāi lêng-tī sió-khoá ê mi̍h , tio̍h liâm-piⁿ khì pò chi̍t ê koaⁿ hō͘ i thang chek-hoa̍t hit ê lâng .

In ia̍h tio̍h hó hong-hoat lâi kà-sī gín-ná hō͘ i tuì sè-hàn chai-iáⁿ pó-sioh oa̍h- miā--ê. Chit hō hoē chin-chiàⁿ sī hó, m̄-nā Eng-kok hiah ê toā-koaⁿ ū miâ-siaⁿ--ê,chò hoē-iú, goán ê Lú-ông la̍k-cha̍p goā nî-ê tiong-kan, ia̍h ū thé-thiap chit ê ì-sù, soà lâi tê gîn pang-chān in ê só͘-huì .

Khó-sioh chit pêng ê lâng lóng bô chit hō hoē, ia̍h boē-hiáu tuì-tiōng hó khoán-thāi in ê cheng-seⁿ .

Khoàⁿ-kìⁿ bé put-lūn hō͘ lâng khiâ--ê á-sī thoa-chhia , in khah-chē chia̍h bô pá sán-giàn pháiⁿ-khoàⁿ , ū-ê bián-kióng i tio̍h-boâ koè-thâu, tì-kàu pīⁿ-thiàⁿ soà sí .

Só͘ m̄-ti̍h ê káu-á , á-sī niau-á-kiáⁿ , tng in tú-á chhut-sì , nā chò chi̍t-ē kòng--sí , iā-sī khah-hó ê hoat-tō͘, chóng--sī in bô, hoán-tńg pàng hiat-ka̍k tī lō͘-piⁿ , hō͘ i iau-koâⁿ ûn-á-thoa, thoa kàu sí, ia̍h bô lâng lîn-bín thé-thiap i ê kan-khó͘ .

Chhī káu ê lâng ia̍h m̄-bat siūⁿ i ê koan-hē : in káu chē-chē ta̍k-ji̍t chia̍h bô pá , ài sì-koè thau-chia̍h , chhut-chāi pa̍t lâng ēng to siong i , á-sī lām-sám kòng , lām-sám tìm;ū-ê poàⁿ-sí, poàⁿ-oa̍h, seng-khu choan-choan sī kut bô bah .

Khó-liân hit-hō káu, i ê chú-lâng lóng bô lîn-bín hō͘ i chia̍h . Nā-sī iau kàu án-ni , ko͘-put-chiong tio̍h sì-koè khì chhoē chia̍h lâi chí-ki hō͘ i ê pak-tó͘ pá .

Khoàⁿ ti ia̍h sī khó-siong, nā-sī lâng ài beh bē chi̍t nn̄g chiah tī goā chng, khah-siông ēng chân-jím ê hoat-tō͘ , chiū-sī pa̍k i ê kha lia̍h tò-tiàu kng i khì . Taⁿ lín thang phah-sǹg, chit hō khoán chin-chiàⁿ m̄-hó, ti hō͘ lâng án-ni kng, bē bián-tit thâu-hîn ba̍k-àm, thong seng-khu kan-khó͘ chin thiám, hō͘ ji̍t pha̍k , chhuì-ta , ia̍h bô lâng beh kā i tháu , chiong chuí hō͘ i lim .

Lâng beh thâi ke, iáu oa̍h , ia̍h bat kā i chhoah mn̂g, hit-hō ok-to̍k ê hoat-tō͘ .

Koh ū bat khoàⁿ pē-bú tiâu-kò͘-ì chiong oa̍h ê mi̍h hō͘ i ê gín-ná lâi chhit-thô hì-lāng chau-that hām-hāi. Gín-ná ia̍h bat lia̍h niáu-chhú-á, chiong chi̍t tiâu soh-á tiâu-tî pàng hō͘ i cháu chi̍t-ē, chiū koh thoa tò-tńg . Niáu-chhú kiaⁿ kàu beh sí, chóng--sī gín-ná bē-hiáu-tit kan-ta lia̍h-chò hó thit-thô ê sū , iā lóng bô lîn-bín i ê kan-khó͘ .

Chhân-eⁿ , kim-ku ia̍h sī án-ni , tn̄g si̍t la̍k kha bē khì thó chia̍h , bô loā kú chiū sí . Che lóng sī m̄ hó, in-uī gín-ná nā sè- hàn án-ni koàn-sì toā-hàn ún-tàng khah ngī-sim khah chân-jím .

Goá téng-bīn só͘-siá sī iàu-kín ê sū, só͘-í toā-toā ǹg-bāng kàu-hoē ê hiaⁿ-tī chí- moē hoaⁿ-hí siū khó͘-khǹg, ia̍h tī sè-sio̍k lâng ê tiong-kan thang chò hó bô͘-iūⁿ, soà siat hoat-tō͘ lâi kà-sī in ê kiáⁿ. Chiàu sè-sio̍k só͘ liû-thoân, lâng nā tiâu-kò͘-ì phah-sí niau á-sī káu chiū kóng, “ Ē kā lâng thó miā , “ kî-si̍t bô iáⁿ. Nā m̄-chhī chiū tio̍h liâm-piⁿ hō͘ i sí khah hó . tek-khak m̄-thang hō͘ i ûn-á thoa miā , khó͘- chhó͘ kàu sí .

Lūn-kàu hiah ê cheng-siⁿ , í-ki̍p chhek- chiáu-á, thâng-thoā, goá ài kì nn̄g-hāng .

Thâu chi̍t hāng. In lóng sī Siōng-tè só͘ chhòng-chō ê mi̍h, ia̍h sī I só͘ pó-sioh . Só͘-í ta̍k téng-hō ê oa̍h-mi̍h lâng tio̍h thiàⁿ-sioh hó khoán-thāi , nā bô kiám m̄- sī toā-toā tek-choē Siōng-tè ?

Koh chi̍t hāng. Hiah-ê mi̍h pêⁿ-pêⁿ chai iau, chai khoah, chai thàng-thiàⁿ, tú-tú chhin-chhiūⁿ lâng chi̍t-iūⁿ. Sui-jiân in chin ū tì-sek, iáu-kú bē-hiáu kóng oē , chhut-chāi lâng kā i kòng, hāi i , hō͘ i iau-gō, in bô koân thang chó͘-chí , ia̍h bē tit-thang kóng-khí i ê kan-khó͘. Nā-sī án-ni lâng tio̍h koh-khah sè-jī, khah nńg-sim , ē-hiáu thé-thiap in ê loán-jio̍k.

漢羅（Ùi原文改寫）

保惜精牲

1899.05 170卷 p.38

(文姑娘記--ê。)

Tī 大英國有設一個會，意思是ài 保惜照顧逐等號ê活物，親像禽獸、精牲、蟲thoā hiah-ê 類。入會ê 人著出力盡伊ê 本份，若看人較殘忍，無啥事扑伊ê馬，抑是àn怎樣傷害凌治小可ê 物，著liâm-piⁿ 去報1個官hō͘伊thang責罰hit個人。

In亦著好方法來教示囡仔hō͘ 伊tuì 細漢知影保惜活命--ê。這號會真正是好，m̄-nā英國hiah-ê 大官有名聲--ê做會友，阮 ê 女王60外年 ê中間，亦有體貼這個意思，續來題銀幫贊 in ê 所費。

可惜這爿 ê 人攏無這號會，亦bē曉tuì重好款待 in ê 精牲。

看見馬不論hō͘ 人騎--ê抑是拖車，in 較濟食無飽，瘦giàn 歹看，有ê 勉強伊著磨過頭，致到病痛續死。

所m̄-ti̍h ê 狗仔，抑是貓仔子，當in 抵仔出世，若做一下摃--死，也是較好 ê 法度，總--是in 無，反轉放 hiat-ka̍k tī 路邊，hō͘ 伊枵寒勻仔拖，拖到死，亦無人憐憫體貼伊ê 艱苦。

飼狗 ê 人亦m̄-bat 想伊 ê關係：in 狗濟濟逐日食無飽，愛四界偷食，出在別人用刀傷伊，抑是濫糝摃，濫糝tìm;有ê 半死半活，身軀專專是骨無肉。

可憐hit號狗，伊ê 主人攏無憐憫 hō͘伊食。若是枵到án-ni，姑不chiong著四界去chhoē食來止飢，hō͘伊ê 腹肚飽。

看豬亦是可傷，若是人ài beh 賣一、兩隻tī 外庄，較常用殘忍 ê 法度，就是縛伊ê 腳掠倒吊扛伊去。今lín thang扑算，這號款真正m̄好，豬hō͘ 人án-ni 扛，bē免得頭眩目暗，通身軀艱苦真thiám,hō͘ 日曝，嘴礁，亦無人 beh kā伊tháu,將水hō͘伊lim。

人beh thâi 雞，iáu活，亦bat kā伊chhoah 毛，hit號惡毒 ê 法度。

Koh 有 bat 看父母刁故意將活 ê 物 hō͘ 伊 ê 囡仔來chhit-thô 戲弄、蹧躂陷害。囡仔亦bat 掠老鼠仔，將1條索仔刁持放hō͘ 伊走1下，就koh 拖倒轉。老鼠驚到beh死，總--是囡仔bē曉得，kan-ta 掠做好thit-thô ê事，也攏無憐憫伊ê 艱苦。

田嬰、金龜亦是án-ni，斷翅、la̍k腳bē去討食，無偌久就死。Che攏是m̄好，因為囡仔若細漢án-ni 慣勢，大漢穩當較硬心、較殘忍。

我頂面所寫是要緊 ê事，所以大大向望教會 ê 兄弟姊妹歡喜受苦勸，亦tī 世俗人 ê 中間thang做好模樣，續設法度來教示in ê 子。照世俗所流傳，人若刁故意扑死貓抑是狗就講：「會kā人討命」，其實無影。若m̄飼就著liâm-piⁿ hō͘ 伊死較好。的確m̄-thang hō͘伊勻仔拖命，苦楚到死。

論到hiah-ê 精牲，以及粟鳥仔、蟲thoā,我ài記兩項。

頭1項。In攏是上帝所創造ê 物，亦是伊所保惜。所以逐等號ê活物人著疼惜好款待，若無敢 m̄是大大得罪上帝？

Koh 1項。Hiah-ê 物平平知枵、知闊、知痛疼，抵抵親像人一樣。雖然in 真有智識，iáu-kú bē曉講話，出在人 kā伊摃、害--伊，hō͘伊枵餓，in無權thang阻止，亦bē 得thang講起伊ê 艱苦。若是án-ni 人著koh 較細膩、較軟心，會曉體貼in ê軟弱。