做紙ê方法
Chò choá ê hong-hoat
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台南府城教會報 |
| 卷期 | 第102卷 |
| 日期 | 1893/10 |
| 頁數 | 106 |
白話字（原文數位化）
Chò choá ê hong-hoat
Chiong kū ê mi̍h oāⁿ chò sin-iūⁿ--ê.
1893.10 102 koàn p.106-107
Chhiáⁿ tāi-ke khoàⁿ tuì-bīn ê ang-á-tô͘
Lâng ū ēng chē-chē mi̍h chò choá, tī Tiong-kok khah-siông sī ēng chíⁿ-chíⁿ ê tek ; tī Sai-kok nā beh chò khah-hó ê choá chiū ū ēng pò͘ , sī lâng só͘ pàng-sak ê kū i-chiûⁿ , hit-hō . Taⁿ, beh lio̍h-á gī-lūn chiong pò͘ chò choá ê hong-hoat .
Chò choá ū ēng moâ kap mî ê phoà-pò͘. Si, tiû, nî bô ha̍p, só͘-í chiah-ê mi̍h kap pín-chiam, liú-pâi, hit-hō, tio̍h kéng-chhut lâi tû-khì. Koh chiông-tiong ha̍p-ēng ê phoà-pò͘ tio̍h hun-pia̍t khoán-sit, chho͘--ê thang chò chho͘-choá , iù--ê thang chò iù-choá .
Phoà-pò͘ hun-pia̍t liáu chiū ū the̍h tī Koah-pò͘-toh, koah hō͘ i chi̍t-tè chi̍t-tè, hoâiⁿ-ti̍t kok sì-chhùn. Koah-pò͘ tō-sī thán-khiā chhah tī toh-bīn. Lâng chiong siang-chhiú koah-li̍h pò͘ tī to-chhuì. ( Khoàⁿ tuì-bīn ang-á-tô͘ téng-thâu-ê . )
Phoà-pò͘ koah-liáu chiū ū the̍h-khì lok tī toā-kng, tāi-lio̍k chhin-chhiūⁿ hong-kó͘ chi̍t-iūⁿ , kó͘ tîn-ai lóng chhut-khì .
Khah-siông phoà-pò͘ sī bak--tio̍h iû kap pa̍t-mi̍h ù-oè, só͘-í soà ū lo̍h kiâm-kiⁿ-chuí lâi sa̍h hō͘ lâ-sâm khí-lâi .
Phoà-pò͘ sa̍h-liáu chiū ū the̍h ji̍p Sé-thoā-chhia hō͘ chheng-khì ê chuí chhiâng ji̍p-lâi siông-sè sé-thoā . ( Khoàⁿ tuì-bīn ê ang-á-tô͘ tiong-ng tò-chhiú-pêng--ê . )
Tuì hit--ni̍h tio̍h the̍h lo̍h Thiah-lì-pò͘ ê bō-chhia. Tī lāi-bīn ū chē-chē khí tāi-lio̍k chhin-chhiūⁿ ka-to chi̍t iūⁿ . In ū thiah-lì phoà-pò͘ kàu chhuì-chhuì iù-iù, chham chuí sī chò iûⁿ kô͘-kô͘ ê mi̍h, hō-chò Choá-chiuⁿ .( Khoàⁿ tuì-bīn ê ang-á-tô͘ tiong-ng chiàⁿ-chhiú-pêng--ê . )
In-uī phoà-pò͘ ū cha̍p-hāng ê sek-tì, tú-á chò choá-chiuⁿ sī bô sím-mi̍h pe̍h, só͘-í lâng ū chiong hit-ê choá-chiuⁿ au lo̍h tī phiò-hún lâi phiò hō͘ i pe̍h .
Chò choá-chiuⁿ kàu-gia̍h pe̍h chiū ū ēng chheng-khì chuí koè-tiû, hō͘ phiò-hún tuì lāi-bīn lóng khí-lâi .
Chhòng kàu án-ni choá-chiuⁿ sī lóng chiâu-pī thang chò choá , só͘-í lâng ū the̍h koè-khì tī Chò-choá-chhia . ( Khoàⁿ tuì-bīn ang-á-tô͘ ē-kha--ê . ) Tī-chia thang pau-hâm hun-pia̍t hong-hoat ê sì-chām. ( 1 ) Piàⁿ choá-chiuⁿ tī choá-chiuⁿ-kng. ( 2 ) Hō͘ choá-chiuⁿ tuì kng-kha lâu-chhut tī toā-phìⁿ tâng-lô-se , tī-hia thoaⁿ-po̍h-po̍h kap hō͘ chuí tuì sè-khang-á sia̍p-chhut-lâi . ( 3 ) Soà ū chìn-chêng pho͘ tī toā-niá chiⁿ-tiâu, í-keng sī pìⁿ-chò chheⁿ-choá, nā-sī chin chho͘-siap ia̍h bô sím-mi̍h kian-tēng. ( 4 ) āu-lâi hit-ê chheⁿ-choá ū ji̍p tī kuí-nā tuì ê chhia-kńg ê tiong-ng , ū-ê géng i chò pêⁿ-bīn kap kim-seⁿ , ia̍h ū-ê sī sió thang hang i chò ta , chiū kàu lō͘-boé choá lóng bêng-pe̍k ū soan-chhut-lâi put-chí tn̂g, chhut-chāi lâng chhâi-koah chò lō͘-ēng .
Lán ê sim goân-pún sī pāi-hoāi kap lâ-sâm, chhin-chhiūⁿ lâng só͘ khì-sak phoà-pò͘ chi̍t-iūⁿ .
Siōng-tè ài kám-hoà lán ê sim-sîn chò chheng-khì-siùⁿ, kap hó lō͘-ēng ê khoán-sit .
Lâng siū piàn-hoà chiū-sī tio̍h hō͘ tō-lí kek-phoà sim-koaⁿ lâi hoán-hoé , soà hō͘ Iâ-so͘ ê hoeh sé-tû choē, kap Sèng-sîn siông-sè iok-sok su-io̍k kàu chin-chiàⁿ ké-kū oāⁿ-sin, chhin-chhiūⁿ choá tú-á chò chiâⁿ ê thé-sek. Goān lán tāi-ke hoaⁿ-hí tuì Siōng-tè siū ké-pìⁿ , chiah hō͘ I toā hoaⁿ-hí lán ê iūⁿ . Sim só͘ goān.
Koah-pò͘-toh.
Sé-thoā-chhia. Thiah-lì-pò͘ ê bō-chhia.
Chò-choá-chhia.
漢羅（Ùi原文改寫）
做紙ê方法
將舊ê物換做新樣--ê。
1893.10 102卷 p.106-107
請大家看對面ê尪仔圖
人有用濟濟物做紙，tī中國較常是用chíⁿ-chíⁿ ê竹；tī西國若beh做較好ê紙就有用布，是人所放sak ê舊衣裳，hit號。今，beh略仔議論將布做紙ê方法。
做紙有用麻及棉ê破布。絲、綢、呢無合，所以chiah-ê物及pín針、鈕排，hit號，著揀出來除去。Koh從中合用ê破布著分別款式，粗--ê thang做粗紙，幼--ê thang做幼紙。
破布分別了就有提tī割布桌，割hō͘伊一塊一塊，橫直各四吋。割布就是thán-khiā插tī桌面。人將雙手割裂布tī刀嘴。(看對面尪仔圖頂頭ê。)
破布割了就有提去lok tī大缸，大略親像風鼓一樣，鼓塵埃攏出去。
較常破布是bak著油kap別物污穢，所以續有落鹼kiⁿ水來sa̍h hō͘ lâ-sâm起來。
破布sa̍h了就有提入洗thoā車hō͘清氣ê水chhiâng入來詳細洗thoā。(看對面ê 尪仔圖中央倒手旁--ê。)
對hit--nih著提落拆lì布ê磨車。Tī內面有濟濟齒大略親像剪刀一樣，in有拆lì破布到碎碎幼幼，chham水是做iûⁿ糊糊ê物，號做紙漿。(看對面ê尪仔圖中央正手旁--ê。)
因為破布有雜項ê色緻，tú仔做紙漿是無甚物白，所以人有將hit-ê紙漿au落tī漂粉來漂hō͘伊白。
做紙漿夠額白就有用清氣水過tiû，hō͘漂粉對內面攏起來。
創到án-ni紙漿是攏chiâu備thang做紙，所以人有提過去tī做紙車。(看對面尪仔圖下腳--ê。) Tī-chia thang包含分別方法ê四chām。(1)拚紙漿tī紙漿缸。(2)Hō͘紙漿對缸腳流出tī大片tâng-lô-se，tī-hia thoaⁿ薄薄kap hō͘水對細孔仔sia̍p出來。(3)續有進前舖tī大領chiⁿ-thâu，已經是變做生紙，若是真粗澀亦無甚物堅定。(4)後來hit-ê生紙有入tī幾若對ê車捲ê中央，有ê géng伊做平面kap kim-seⁿ，亦有ê是小thang烘伊做乾，就到路尾紙攏明白有soan出來不止長，出在人裁割做路用。
咱ê心原本是敗壞及lâ-sâm，親像人所去sak破布一樣。
上帝ài感化咱ê心神做清氣相，kap好路用ê款式。
人受變化就是著hō͘道理擊破心肝來反悔，續hō͘耶穌ê血洗除罪，kap聖神詳細約束私慾到真正改舊換新，親像紙tú仔做成ê體式。願咱大家歡喜對上帝受改變，才hō͘伊大歡喜咱ê樣。心所願。
割布桌。
洗汏車。 拆裂布ê磨車。
做紙車。