佇地面下做工
Tī tē-bīn-ē chò kang
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台南府城教會報 |
| 卷期 | 第101卷 |
| 日期 | 1893/9 |
| 頁數 | 94 |
白話字（原文數位化）
Tī tē-bīn-ē chò kang
1893.09 101 koàn p.94-95
Chhiáⁿ tāi-ke khoàⁿ tuì-bīn ê ang-á-tô͘
Tī tē-bīn-chiūⁿ in-uī lâng siông-siông ēng chhâ sī ná-kú ná-khoeh. Hó-tit, tī tē-bīn-ē Siōng-tè ū pī-pān thô͘-thoàⁿ. Chit-ê thô͘-thoàⁿ goân-pún sī chhiū-ba̍k, āu-lâi hoà-khì kiat chò tēng-tauh ê mi̍h.
Thô͘-thoàⁿ sī thia̍p chi̍t-chân chi̍t- chân. Ū-sî hiah chân ê siang-thâu-boé ū khiau-khí lō͘-chhut tī tē-bīn, nā-sī hit- ê lō͘-hiān ê thô͘-thoàⁿ khah-siông sī khah hā-téng, ē-té sī khah-hó, só͘-í lâng ài khui thán-khiā ê hām ku̍t hit-ê siōng- téng--ê. Kàu hām-té ū khui thán-hoâiⁿ ê toā-lō͘; koh, tī toā-lō͘ ê piⁿ-á ū khui hāng-á. Lóng sī àm-bong-bong. Siāng-chhim ê thô͘-thoàⁿ-khòng sī saⁿ-pah-goā tn̄g. Ū-sî hiah-ê thán-hoâiⁿ ê lō͘ ū chhut tī hái-té ê ē-té. Tī lán Tâi-oân ê pak-sì ê Ke-lâng-thâu ū thô͘-thoàⁿ-khòng.
In-uī thô͘-thoàⁿ-khòng sī chhim, hong- khì oh-tit ji̍p, só͘-í lâng khah-siông ū ke- khui koh chi̍t-ê hām tī toā-lō͘-bé, chiū tī chit-pêng ê hām-kha ū khí toā-hoé beh ín hit-pêng ê khì tuì chia kek--khí-lâi. án-ni-seⁿ sī hō͘ hit-ê khòng-lāi thang khah thong-hong. Thâu-chi̍t-ê khui ê hām sī hō͘ lâng kap mi̍h chiūⁿ-lo̍h ê lō͘, sī hō-chò lo̍h-hām. Hit-pêng sio-hoé--ê sī hō-chò khí-hām.
Ku̍t thô͘-thoàⁿ ê kang sī chin guî- hiám. Thang hun-pia̍t saⁿ toā-hāng:
(1) Lâng nā beh chiūⁿ-lo̍h hām chiū tio̍h ta̍h tī tháng-lāi hō͘ téng-bīn ê chhia chiūⁿ-khí luī-lo̍h. Ū-sî pa̍k-tháng ê thih-liān ē tn̄g hō͘ lâng tǹg--sí.
(2) Khòng-lāi ū kuí-nā iūⁿ ê to̍k-khì. Siāng-hiám--ê hō-chò hoé-khì. Phì-jū thô͘-khut-té ū chhiū-ba̍k ê mi̍h teh noā tī lāi-bīn, lâng nā ēng koáiⁿ-á tu̍h--lo̍h-khì kiáu-lā hit-ê thô͘-moâi chiū ū puh kóng-á khí-lâi. He chuí-kóng-á lāi ê khì chiū-sī hoé-khì. Hoé-khì put-chí gâu to̍h, iā teh to̍h ê sî ài pia̍k. án-ni- seⁿ, lâng tī khòng-lāi m̄-thang ēng pêng- siông ê teng-á. Lâng nā ni chi̍t-ki tâng-chiam kap chi̍t-ki sio-khì khah-khoài thàu-koè tâng-chiam. Só͘-í lán thang chai ū mi̍h gâu ín sio-khì, ū mi̍h khah-bān ín. Khòng-lāi ê hoé-khì nā tú-tio̍h jia̍t kàu-gia̍h-toā chiū pia̍k, nā bô chiū bē. In-uī án-ni ku̍t thô͘-thoàⁿ ê sai-hū ū chiong iù-iù ê tâng-lô pau i-ê teng, chiū teng-lāi to̍h ê hoé ê jia̍t nā kàu tī hit tâng-lô, tâng-lô ē ín i sì-soàⁿ, só͘-í goā-bīn ê hoé-khì nā tú-tio̍h hit-ê tâng- lô chiū jia̍t bô kàu-gia̍h-toā thang hō͘ i pia̍k-phoà.
(3) Ū-sî tī khòng-lāi chuí-choâⁿ chhiong--chhut-lâi, ia̍h ū-sî piⁿ-á kap téng-koà ū pang--lo̍h-lâi. uī-tio̍h chiah-ê hong-hiám ê sū-chêng chē-chē lâng bat siū toā-hāi.
Ū chi̍t-ji̍t ū nn̄g-ê ku̍t thô͘-thoàⁿ ê sai- hū tī khòng-lāi. Chi̍t-ê iáu-boē chhoā- bó͘, sī sìn Iâ-so͘ ê lâng. Koh chi̍t-ê ū bó͘-kiáⁿ, ū khoàⁿ-khin kiù-sè ê chin-lí, ia̍h ū oàn-hīn i saⁿ-kap chò kang ê phoāⁿ. Tng hit-ji̍t hit nn̄g-lâng teh tiàm tī lo̍h-hām-kha ê uī. Sìn Chú ê sai-hū hut-jiân khoàⁿ-kìⁿ téng-bīn ê só͘-chāi teh pang--lo̍h-lâi ia̍h toā-chuí beh lâu chhut- lâi. I chai sī toā hong-hiám, koh bô- loā-kú ē teh in lóng sí. Sî ū kàu thang ka-tī cháu poâⁿ-ji̍p tī tháng-lāi kiò téng- bīn ê lâng kín-kín chiūⁿ i khí-lâi. Teh-beh chò án-ni i siūⁿ i-ê tuì-te̍k iáu-boē ū chiap-la̍p Iâ-so͘, ia̍h ū bó͘-kiáⁿ, só͘-í pek i tio̍h koáⁿ-kín kiù i-ê sìⁿ-miā. I suî-sî thàn i-ê hó-phoāⁿ ê oē thoat-lī chai-ē. Sìn Chú ê lâng siū sí.
Lán bat oàn-hīn Iâ-so͘ chò I-ê tuì-te̍k. Tng I tī sè-kan ū ki-hoē thang kiù ka-tī. Chóng-sī bô. I hoaⁿ-hí siū-sí kiù lán. Lán eng-kai tio̍h siàu-liām I-ê toā-in, o-ló I bô soah.
漢羅（Ùi原文改寫）
佇地面下做工
1893.09 101卷 p.94-95
請大家看對面ê尪仔圖
Tī地面上因為人常常用柴是那久那缺。好tit，tī 地面下上帝有備辦土炭。這個土炭原本是樹木，後來化去結做tēng-tauh ê物。
土炭是疊一層一層。有時hiah層ê雙頭尾 有蹺起露出tī地面，若是hit-ê露現ê土炭較常是較下等，下底是較好，所以人ài 開thán企 ê陷掘hit-ê上等ê。到陷底有開thán橫 ê大路；koh，tī大路ê邊仔有開巷仔。攏是暗bong-bong。上深ê土炭礦是三百外丈。有時hiah-ê thán橫ê路有出 tī海底ê下底。Tī咱台灣ê北勢 ê基隆頭有土炭礦。
因為土炭礦是深，風氣oh-tit入，所以人較常有加開koh一個陷tī大路尾，就tī 這爿ê陷腳有起大火beh 引hit爿ê氣tuì chia激--起來。án-ni-seⁿ是hō͘ hit-ê礦內thang 較通風。頭一個開ê 陷是hō͘人kap物上落ê路，是號做落陷。Hit爿燒火ê 是號做起陷。
掘土炭ê工是真危險。Thang分別三大項：
(1)人若beh上落陷就著踏tī桶內hō͘頂面ê車上起luī落。有時縛桶ê 鐵鏈會斷hō͘人頓--死。
(2)礦內有幾若樣ê毒氣。上險--ê號做火氣。譬如頭窟底有樹木ê物teh爛 tī內面，人若用柺á tu̍h--落-去攪撈hit-ê土糜就有puh 管仔起來。He水管仔內 ê氣就是火氣。火氣不止 gâu著，也teh 著 ê時ài pia̍k。án-ni-seⁿ，人tī礦內m̄-thang用平常ê燈仔。人若ni一支銅針kap一支燒氣較快透過銅針。所以咱thang 知有物gâu引燒氣，有物較慢引。礦內ê火氣若tú著熱夠額大就pia̍k，若無就 bē。因為án-ni掘土炭ê師傅有將幼幼ê銅鑼包伊ê燈，就燈內著 ê火ê熱若到tī hit銅鑼，銅鑼會引伊四散，所以外面ê火氣若tú著hit-ê銅鑼就熱無夠額大thang hō͘伊爆破。
(3)有時tī礦內水泉衝--出-來，亦有時邊仔kap 頂蓋有崩--落-來。為著chiah-ê風險ê事情濟濟人bat受大害。
有一日有兩個掘土炭ê師傅tī礦內。一個iáu-boē娶某，是信耶穌ê人。Koh一個有某子，有看輕救世ê真理，亦有怨恨伊相kap做工ê伴。當hit日hit兩人teh tiàm tī落陷腳ê位。信主ê師傅忽然看見頂面ê所在teh 崩--落-來亦大水beh流出來。伊知是大風險，koh無偌久會teh in攏死。時有夠thang 家己走盤入tī桶內叫頂面ê人緊緊上伊起來。Teh-beh做án-ni伊想伊ê對敵iáu-boē有接納耶穌，亦有某子，所以迫伊著趕緊救伊ê性命。伊隨時趁伊ê好伴ê話脫離災厄。信主ê人受死。
咱bat怨恨耶穌做伊ê對敵。當伊tī世間有機會thang救家己。總是無。伊歡喜受死救咱。咱應該著數念伊ê大恩，o-ló伊無煞。