玉皇，天后，城隍ê來歷
Gio̍k-hông,Thian-hō͘,Sêng-hông ê lâi-le̍k
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 臺灣府城教會報 |
| 卷期 | 第75卷 |
| 日期 | 1891/7 |
| 頁數 | 51 |
白話字（原文數位化）
Gio̍k-hông,Thian-hō͘,Sêng-hông ê lâi-le̍k
1891 .7 Tē Chhit-chap-gō͘ Tiuⁿ p.51-52
Chhâ-khó Sòng-tiâu ê Sú-kì,Gio̍k-hông chhut-sì tī Hàn-tiâu boé,sìⁿ Tiuⁿ miâ Gî,chiū-sī Chin-tēng-hú Hêng-tông-koān ê lâng;i tuì sè-hàn ha̍k-si̍p Ló-kun ê kàu,ún-ku tī Bú-tông-san chhái-io̍h liān-tan i-tī pīⁿ lâng.
Kàu Sòng-tiâu Hui-chong ê sî,ū sai-kong Lîm Lêng-sò͘ ia̍h ha̍k-si̍p Ló-kun ê kàu;i ēng pe̍h-chhat oē phiàn Sèng-siōng.Hui-chong siū i-ê bê-hek,chiū thek-hong Tiuⁿ Gî chò Gio̍k-hông-siōng-tè,ǹg-bāng i pó-iū kok-ūn kú-tn̂g;nā-sī tuì thek-hong Tiuⁿ Gî ê liáu-āu,bô loā-kú Hui-chong pē-kiáⁿ,toā-bó͘,sè-î lóng hō͘ Kim-kok ê lâng lia̍h--khì,siū lêng-jio̍k ke̍k chhám,sí tī Gó͘-kok-siâⁿ.
Hāiⁿ ah!Tuì kó͘-chá khiân-sim kèng Gio̍k-hông ê lâng,m̄ ta̍t-tio̍h Hui-chong ê si̍t sim:nā-sī i sòng-sit kok,soà sit-lo̍h seng-khu.Gio̍k-hông cháiⁿ-iūⁿ bô kiù i ah!Taⁿ kèng Gio̍k-hông ê lâng tio̍h lia̍h che lâi chò kàm-kài.
Thian-hō͘ chiū-sī Heng-hoà-hú Pô͘-chhân-koān ê lâng,Lîm--sī ê cha-bó͘-kiáⁿ;ka-sū sòng-hiong,i-ê lāu-pē kap hiaⁿ-tī teh thó hî.Cha-bó͘ gín-ná nî-kí cha̍p chhit peh hoè,tī ke-lāi teh pháng-cheh.Ū chi̍t ji̍t kông-hong toā-khí,cha-bó͘ gín-ná bîn-bāng tian-kông,i-ê lāu-bó kiò i chhíⁿ;i kóng,Goá tī hái-tiong-ng kiù hiaⁿ-tī,chhuì kā hiaⁿ-ko,chhiú khiú sió-tī,in-uí lí kiò goá,khui-chhuì ìn lí,só͘-í sit-lo̍h hiaⁿ-ko.
Tuì án-ni ho͘N3-sū ê lâng lām-sám thoân chit-ê cha-bó͘ gín-ná tek-tō,ē kiù toā-hong kap chuí-chai ê koân-lêng.Kàu Sòng-tiâu ê sî,thek-hong i chò Lêng-èng-hu-jîn. Koh Bêng-tiâu Eńg-lo̍k-kun thek-hong i chò Thian-hō͘.Só͘-í Hok-kiàn ê lâng chhut-goā chò seng-lí,ū lâng siat-li̍p hoē-koán,ū lâng khí biō-ú lóng ū ho̍k-sāi Thian-hō͘ ê siōng,ǹg-bāng i pì-iū chuí-lō͘ pêng-an.Nā-sī nî-nî péng-chûn sit-lo̍h sìⁿ-miā ê lâng sǹg bē liáu.Cháiⁿ-iūⁿ Thian-hō͘ bô kiù in,che kiám m̄-sī lām-sám mah?
Sêng-hông nn̄g jī chiū-sī siâⁿ-goā ê hô-kau. Sè-sio̍k kóng,Pó-hō͘ siâⁿ-goā ê hô-kau.Sè-sio̍k kóng,Pó-hō͘ siâⁿ ê hô,ū chuí hō-chò tî,bô chuí hō-chò hông,m̄-sī lâng miâ.Chìn-tiâu Su-Má iām kiaⁿ-liáu chiah-ê koaⁿ-oân ho̍k-sāi jîn-kun bô chīn-tiong,tī-lí peh-sìⁿ bô jîn-ài,chiū chiong Hàn Ko-chó͘ iú-kong ê jîn-sîn miâ Koàn-eng,oē i-ê siōng tī pâi--ni̍h,khiā tī Chàn-tek-thiaⁿ hō͘ pah-koaⁿ khoàⁿ-kìⁿ lâi o̍h i-ê chīn-tiong.Bô phah-sǹg āu sè-tāi ê lâng lām-sám chheng i chò siú-siâⁿ ê sîn,ké chò Sêng-hông.
Tuì án-ni ta̍k séng,ta̍k hú ta̍k koān lóng khí Sêng-hông biō;koaⁿ-hú muí goe̍h chhe-it cha̍p-gō͘ chìn-hiuⁿ pài i,ǹg-bāng i pó-pì kok-thài bîn-an.Hāiⁿ ah!Cháiⁿ-iūⁿ bô siūⁿ i tī sè-kan e sî,bē e bián-tit sí,í-keng sí liáu-āu beh thài-ē pó-iū lâng ah.Lán Tiong-kok lâng si̍t-chai chhin-chhiūⁿ chiú-chuì,chhin-chhiūⁿ bāng-kìⁿ bē bêng-pe̍k siⁿ sí,bô káng-kiù kin-pún,nā-sī chi̍t lâng thoân kóng,pah lâng chiū toè i,che chin-chiàⁿ thang khó-sioh ah!
漢羅（Ùi原文改寫）
玉皇，天后，城隍ê來歷
- 7 第七十五張 p.51-52
查考宋朝ê史記，玉皇出世佇漢朝尾，姓張名儀，就是真定府行唐縣ê人；伊對細漢學習老君 ê教，隱居佇武當山採藥煉丹醫治病人。
到宋朝徽宗ê時，有司公林靈素亦學習老君 ê教；伊用白賊話騙聖上。徽宗受伊ê 迷惑，就策封張儀做玉皇上帝，向望伊保佑國運久長；若是對策封張儀ê了後，無偌久徽宗父子，大某，細姨攏予金國 ê人掠--去，受凌辱極慘，死佇五國城。
Hāiⁿ ah！對古早虔心敬玉皇ê人，毋值著徽宗ê實心:若是伊喪失國，紲失落身軀。玉皇怎樣無救伊ah！今敬玉皇ê人著掠這來做鑑戒。
天后就是興化府莆田縣 ê人，林--氏ê 查某囝；家世sòng-hiong，伊ê老父佮兄弟teh討魚。查某囡仔年紀十七八歲，佇家內teh紡織。有一日狂風大起，查某囡仔眠夢顛狂，伊ê老母叫伊醒；伊講，我佇海中央救兄弟，嘴咬兄哥，手khiú小弟，因為你叫我，開嘴應你，所以失落兄哥。
對按呢好事ê人濫糝傳這个查某囡仔得道，ē救大風佮水災ê權能。到宋朝ê時，策封伊做靈應夫人。擱明朝永樂君策封伊做天后。所以福建ê人出外做生理，有人設立會館，有人起廟宇，攏有服事天后ê像，向望伊庇佑水路平安。若是年年翻船失落性命ê人算袂了。怎樣天后無救in，這kiám毋是濫糝mah？
城隍兩字就是城外ê河溝。世俗講：保護城外ê河溝。世俗講：保護城ê河，有水號做池，無水號做隍，毋是人名。晉朝司馬炎驚了chiah-ê官員服事人君無盡忠，治理百姓無仁愛，就將漢高祖有功 ê人臣名灌嬰，畫伊ê像佇牌--ni̍h，徛佇贊德廳予百官看見來學伊ê盡忠。無拍算後世代ê人濫糝稱伊做守城ê神，假做城隍。
對按呢逐省，逐府逐縣攏起城隍廟；官府每月初一十五進香拜伊，向望伊保庇國泰民安。Hāiⁿ ah！怎樣無想伊佇世間e時，袂ē免得死，已經死了後beh thài-ē 保祐人ah。咱中國人實在親像酒醉，親像夢見袂明白生死，無講究根本，若是一人傳講，百人就綴伊，這真正通可惜ah！