論喪事

Lūn Song-sū

文獻資訊

項目	資料
作者	劉慕清 Lâu Bō͘-chheng
卷期	臺灣府城教會報
卷期	第59卷
日期	1890/4
頁數	26

白話字（原文數位化）

Lūn Song-sū

1890.04 TĒ GŌ͘-CHA̍P-KÁU TIUN p.26-28

(Sī Lâu Bō͘-chheng chò--ê.)

(Chiap chêng-tiuⁿ tē 20 bīn.)

Lūn Koan-kok

Koan, sī koan-bo̍k, ū sî kóng pán, ū sî kóng koaⁿ-chhâ, kî-si̍t tâng chi̍t-hāng-mi̍h. Koan-bo̍k ê goā-bīn lēng-goā koh chi̍t-têng lâi pau chiū hō-chò Kok; kok, ū chhâ-kok chio̍h-kok. Lé-kì Tân-kiong siōng kóng, Hoân Su-má chò chio̍h-kok saⁿ-nî iáu-boē hó; Khóng-chú hiâm i chhia-chhí. Bēng-chú kóng, Tiong-kó͘ ê sî koan chhit chhùn, kok iā sī án-ni. Thang chai kó͘-jîn ū ēng kok.

Hiān-sî sui-jiân hán-tit ū ēng kok, nā sī lūn song-sū ê tāi-chì, iû-goân sī kóng koan-kok i-khim. Bat khoàⁿ koaⁿ-hú beh ūn-koan tò-khì pún hiuⁿ, ēng chhâ lâi chò chhin-chhiūⁿ toā-kuī ê khoán, koaⁿ-chhâ hē tī lāi-bīn, téng-bīn khàm-koà; tuì goā-bīn khoàⁿ sī toā-kuī, bô khoàⁿ-kìⁿ ū koan.

Kó͘-jîn ēng kok ê ì-sù, sī beh pó-hō͘ koan-bo̍k hō͘ i khah oh-pháiⁿ, sī chhú si̍t-chāi ê lō͘-iōng. Hiān-sî ê lâng tuì-tiōng koan-tà, put-kò chhú tiap-á-kú ê hó khoàⁿ tiāⁿ-tiāⁿ.

Sìn Chú lâng tio̍h tiōng chin-si̍t ê lō͘-iōng khah hó, beh ēng koan-tà put-jû ēng hit ê só͘-huì lâi bé khah kian-kò͘ ê koan-bo̍k khah tio̍h. Chóng-sī lâng nā koat-ì beh ēng i, kìⁿ-jiân m̄-sī īⁿ-toan, iā bē kiông--tit i m̄ thang ēng.

Lūn Pán-lāi ê Mi̍h-kiāⁿ

Sè-sio̍k bé àn, iā tio̍h pān pán-lāi-pê liāu; ū nn̄g-sian choá-ang-á it-lâm it-lí hō-chò koan-kán, ì-sù káⁿ-sī beh hō͘ sí-lâng chhe-ēng, bián-tit i léng-chēng. Koh ū chhâ-se chháu-chhio̍h beh hō͘ i thang ēng. Ū gia̍h lâng koh chò chi̍t-tè chhit-chheⁿ-pang lâi khoà tī pán-lāi ê ē-té, jiân-āu sin-si hē tī pang-téng-bīn. Chit-phìⁿ-pang chha̍k chhit-khang, chiū hō-chò Chhit-chheⁿ-pang. Sìn Chú lâng ēng chhit-chheⁿ-pang, nā kan-ta ēng chò khoà sin-si ê lō͘-ēng sī thang; î-chiá choá-ang-á kap kuí-nā-hāng pa̍t-mi̍h tek-khak m̄-thang.

Ū lâng mn̄g kóng, Lâng sí, ēng Sèng-chheh kap ióng-sim-si kap sin-si khì tâi thang mah? ìn i kóng, Kiaⁿ-liáu jú-kú chiū jú pìⁿ īⁿ-toan. Tit-kiù ê lâng sui-jiân ū gîm-si o-ló Siōng-tè, tek-khak m̄-sī sè-kan teh ēng chit-hō si. Be̍k 5:8-10, 14:23.

Lūn Chih-pán, iā kóng Chih toā-chhù

Pán beh kàu chhù ê sî, song-ka ê lâm-lí lóng tio̍h chhēng song-ho̍k, phè gîn-choá,chò káu pê khì chih, hō-chò chih-pán iā kóng Chih chhù. Pán kng kàu tiâⁿ-nih hē-teh, chih pán ê lâng chiong gîn-choá tò tī pán ê lióng-pêng-piⁿ, jiân-āu koh pê kàu sì piⁿ lâi khàu. iā ēng chi̍t-táu-bí, chi̍t chheng chîⁿ, ū lâng iā ēng chi̍t chiah pe̍h-ke, chò-hoé khoà tī pán-téng.

Sui-jiân bô chīn chai ta̍k-hāng ê ì-sù, nā-sī oa̍h lâng pê khì chih sí-sí ê koaⁿ-chhâ, chiū-sī put-thong bû lí. Nā kóng hit-khū-pán sī pē-bó ê chhù, tio̍h chun-kèng kuī--i, siáⁿ-sū m̄ kuī pē-bó só͘ khí ê sin-chhù? Lâi kuī chhâ chò ê sí-pán, kiám m̄-sī gōng mah?

Chit hō lé m̄-bián lâng kóng; sìn Chú lâng chū-jiân m̄-thàn.

Lūn Ji̍p-bo̍k ê só͘-chò, só͘ ēng ê mi̍h, só͘ kóng ê oē

Kéng hó sî lâi siu sin-si lo̍h-chhâ hō-chò Ji̍p-bo̍k. Ji̍p-bo̍k hit-sî nā ū lâng seⁿ-siùⁿ kap sí-lâng sio-chhiong, put-lūn chhin-se tio̍h kiâⁿ-khui, m̄-thang oá khì khoàⁿ. Tio̍h ēng tāu-pô͘, chio̍h-thâu kap sí-lâng hē tī pán-lāi, chhut-soaⁿ kā i kóng, Tio̍h chio̍h-thâu noā, tāu-sīⁿ chhut-gê, chiàⁿ thang kap kiáⁿ-sun sio-kìⁿ. Ì-sù sī kiaⁿ i sí-liáu ē lâi chhoā kiáⁿ-sun khì. iā kiû i tio̍h pó-pì kiáⁿ-sun heng-ōng, hoat-ta̍t, pêng-an, sūn-sū.

Nā-sī hō͘ lâng hāi-sí--ê, á-sī kap lâng ū oan-siû jiá-hō tì-kàu sí--ê, chiū hō͘ i kia̍h kiàm kap thô-ki, thâu-mn̂g phah-soàⁿ, kha chhēng chháu-ê, thâu seh n̂g-choá-liân. Chhut siaⁿ kā i kóng, Hāi lí, kap lí ū oan-siû ê lâng, lí tio̍h hián-hián khì chhoē i. Che chiū-sī īⁿ-toan. Siōng-tè kóng, Sin-oan tō Goá, Goá tek-khak pò--i. Lô. 12:19, Sin. 32:35. Sí-lâng tek-khak bē ē ka-tī sin-oan, Siōng-tè chiàⁿ ē. Chhòng 4:9-11.

iā tio̍h chi̍t hù sió-seng-lé tī koan-piⁿ lâi hàu, ū lâng iā pān chi̍t phiⁿ chiok-bûn lâi tha̍k. Chhiáⁿ pē-bó chiâu-chn̂g ê lâng lâi tèng teng, tèng teng ê sî tio̍h kóng hó oē. Teng-thâu tio̍h hiòng-chhut, chhú chhut-teng ê ì-sù. Sí-lâng ê kiáⁿ-sun lâm-lí, ta̍k lâng kia̍h chi̍t ki âng-teng, tiám chek-á, se̍h koan lâi khàu; chiàⁿ kiâⁿ saⁿ-lìn, tò kiâⁿ saⁿ-lìn.

Chit téng-bīn kok-hāng só͘ chò, m̄ bián ta̍k-hāng kóng hit ê ì-sù; lán iā chai sī īⁿ-toan, chū-jiân m̄ thàn.

Lūn beh chhut-chòng ê sî só͘ chò

Ji̍p-bo̍k liáu, koan hû chhut goā-bīn khoà tī í-téng. Tō-sū ēng pe̍h-pò͘ lâi oē chi̍t-sian siōng, khoàⁿ sí-lâng sī lâm á-sī lí, só͘ oē ê siōng iā tio̍h hun lâm lí. Siōng oē hó, the̍h cha-bó͘-kiáⁿ ê chîⁿ ēng pò͘ pau, ùn o͘ ba̍k lâi tǹg tī só͘ oē ê siōng; hō-chò ìn chîⁿ hoan. Siá sí-lâng ê seⁿ-sî ji̍t goe̍h, nî-hoè, hûn-bōng, chó͘-che̍k chiūⁿ sîn-chú. Sîn-chú siá hó, chhāi tī toh-téng; pâi seng-lé lâi hàu, hō-chò Khí-bé; lēng pān chi̍t hù seng-lé khì soaⁿ-ni̍h, koan lo̍h khòng iám-thó͘ liáu lâi hàu, hō-chò Lo̍h-bé.

Khí-bé liáu beh sàng-chòng ê lâng, put-lūn chhin-se, lâm lí, tio̍h chhēng song-ho̍k, tī toh-chêng sio hiuⁿ lâi pài; pài liáu kuī lo̍h khì kha̍p-thâu, chhiú phâng chi̍t poe chiú, chiong chiú tò lo̍h thô͘, chhut-siaⁿ ai, hō-chò Tiān-chiú.

Tiān-chiú liáu, hàu-lâm cha-bó͘-kiáⁿ, sim-pū tio̍h chò káu pê kàu koan-piⁿ kuī-teh khàu. Tō-sū chhēng ho̍k, phah nâ-poa̍h, liām keng, se̍h koan kuí-nā-lìn chiū khí kiâⁿ, chò chêng chhoā lō͘. Hàu-lâm hàu-hū tio̍h oá koan-piⁿ lióng-pêng lâi kiâⁿ, hō-chò Khîⁿ-koan. Kî-î chhin-se, lâm kiâⁿ koan-chêng, lí toè koan-āu.

Lūn Chhut-chòng ê sî só͘ ēng ê mi̍h-kiāⁿ

Sè-sio̍k ū sîn-chú kap tōng-hoan; sîn-chú chhāi tī bí-táu-lāi, toā-kiáⁿ phō táu, chhiú kia̍h tōng-hoan. Ū gia̍h lâng ū toā-sun kiō, chiū sîn-chú toā-sun phō. Siáⁿ-sū tiōng toā-sun? Kó͘-lé beh chè chó͘-chong, tio̍h hō͘ toā-sun chhēng chó͘-chong ê i-chiûⁿ chē teh siū-chè, hō-chò Si-chú. Taⁿ bô ēng si-chú, iáu teh tiōng toā-sun, sī sêng-chiap kó͘-lé ê liû-thoân.

Hûn-pe̍h. ēng pò͘, á-sī kìn, lâi ji̍p tek-pán, á-sī pang-á, tiong-ng siá sí-lâng ê miâ-sèⁿ hoè-siū, lióng-pêng siá seⁿ-sî ji̍t-goe̍h, chiū hō-chò Hûn-pe̍h. Ì-sù sī beh hō͘ sîn-hûn i-oá. Che sī īⁿ-toan. Hó-lâng sí, hûn chek-sî kàu thian-tông, pháiⁿ-lâng sí, hûn liâm-piⁿ lo̍h tē-ge̍k; thái-thó ū sîn-hûn thang tiàm tī hûn-pe̍h?

Bêng-seng, sio̍k kóng, Lêng-cheng. ēng âng-tiû siá pe̍h-jī. Chit hō mi̍h tû-khì koaⁿ-ke pù-lâng í-goā chió lâng ēng. Chò Bêng-seng ê tn̂g-té, chiàu koaⁿ-chit phín-kip ê toā-sè lâi hun. Ì-sù sī sí-lâng put-jím lī-pia̍t, só͘-í siá i-ê chiok-uī tek-hēng lâi hián-bêng i.

Âng-teng. Ai-tiōng, sio̍k kóng Hàu-thn̄g, Hàu-thn̄g. Lé-kì Būn-song kap Song-ho̍k sù-chè kóng, Hàu-lâm pi-siong pē-bó sí, iu-būn bô chia̍h, sin-khu soe-lám; tio̍h koái-á hō͘ i kia̍h chiàⁿ ē kiâⁿ. Siat ai-tiōng ê ì-sù sī án-ni. Pē sí, ai-tiōng tio̍h ēng tek, tek ê chat tī goā-bīn; piáu-bêng pē ê kiàn-kong li̍p-gia̍p chāi goā-thâu. Bó sí, Hàu-thn̄g tio̍h ēng tông-chhiū, sio̍k ēng khó͘-lēng, chhâ sī cha̍t-pak, piáu-bêng bó ê kiàn-kong li̍p-gia̍p tī lāi-bīn. Pē ê Hàu-thn̄g tio̍h îⁿ-îⁿ, pí i chhin-chhiūⁿ thiⁿ; bó ê hàu-thn̄g tio̍h sì-liām, pí i chhin-chhiūⁿ tē. Sàng-chòng ê lâm lí kok lâng tio̍h kia̍h chi̍t ki âng-teng-á tiám-chek. Ì-sù sī kā sí-lâng chhiō kng, hō͘ i hó-kiâⁿ-lō͘. Tuì se̍h-koan kia̍h khí, kàu oân-soaⁿ liáu kuì tī lêng-toh-ē; kàu tû-lêng hit ji̍t chiàⁿ sio--khì. Ū lâng hiat tī lō͘-piⁿ. Hiān-sî Hàu-thn̄g ēng chiâⁿ-chhioh tn̂g, thái-thó ē hō͘ hàu-lâm chò-la̍t-tit. Sí-lâng bē khoàⁿ-kng, tiám teng-á sím-mi̍h lō͘-ēng? Só͘-í chit nn̄g-hāng sìn Chú lâng bián ēng.

(āu-tiuⁿ beh koh ìn.)

漢羅（Ùi原文改寫）

論喪事

1890.04 第五十九張 p.26-28

(是劉慕清做--ê。)

(接前張第20面。)

論棺槨

棺，是棺木，有時講板，有時講棺柴，其實同一項物。棺木ê外面另外koh一重來包就號做槨；槨，有柴槨石槨。禮記檀恭上講，桓司馬做石槨3年iáu-boē好；孔子嫌伊奢侈。孟子講，中古ê時棺7寸，槨也是án-ni。Thang知古人有用槨。

現時雖然罕tit有用槨，但是論喪事ê代誌，猶原是講棺槨衣衾。Bat看官府beh運棺倒去本鄉，用柴來做親像大櫃ê款，棺柴下tī內面，頂面蓋掛；tuì外面看是大櫃，無看見有棺。

古人用槨ê意思，是beh保護棺木hō͘伊較oh歹，是取實在ê路用。現時ê人tuì重棺罩，不過取tiap仔久ê好看tiāⁿ-tiāⁿ。

信主人著重真實ê路用較好，beh用棺罩不如用hit 個所費來買較堅固ê棺木較著。總是人若決意beh用伊，既然m̄是異端，也bē強--tit伊m̄ thang用。

論板內ê物件

世俗買案，也著辦板內陪料；有兩仙紙尪仔一男一女號做棺kán，意思敢是beh hō͘死人差用，免得伊冷靜。Koh有柴梳草蓆beh hō͘伊thang用。有額人koh做一塊七星枋來掛tī板內ê下底，然後身屍下tī枋頂面。這片枋chha̍k七孔，就號做七星枋。信主人用七星枋，若kan-ta用做掛身屍ê路用是thang；餘者紙尪仔kap幾若項別物的確m̄-thang。

有人問講，人死，用聖冊kap養心詩kap身屍去埋thang嗎？ 應伊講：驚了愈久就愈變異端。得救ê人雖然有吟詩o-ló上帝，的確m̄是世間teh用這號詩。默5：8-10，14：23。

論接板，也講接大厝

板beh到厝ê時，喪家ê男女攏著穿喪服，配銀紙，做狗爬去接，號做接板也講接厝。板扛到埕裡下teh，接板ê人將銀紙倒tī板ê兩爿邊，然後koh爬到四邊來哭。也用一斗米、一千錢，有人也用一隻白雞，做伙掛tī板頂。

雖然無盡知逐項ê意思，若是活人爬去接死死ê棺柴，就是不通無理。若講hit具板是父母ê厝，著尊敬跪--伊，啥事m̄跪父母所起ê新厝？來跪柴做ê死板，敢 m̄是憨嗎？

這號禮m̄免人講；信主人自然m̄趁。

論入木ê所做、所用ê物、所講ê話

揀好時來收身屍落柴號做入木。入木hit時若有人生相kap死人相沖，不論親疏著行開，m̄-thang倚去看。著用豆pô͘、石頭kap死人下tī板內，出山kā伊講，著石頭爛，豆豉出芽，正thang kap子孫相見。意思是驚伊死了會來chhoā子孫去。也求伊著保庇子孫興旺，發達、平安、順序。

若是hō͘人害死--ê，抑是kap人有冤仇惹禍致到死--ê，就hō͘伊舉劍kap桃枝，頭毛扑散，腳穿草鞋，頭塞黃紙聯。出聲kā伊講，害你，kap你有冤仇ê人，你著顯顯去chhoē伊。Che就是異端。上帝講，申冤道我，我的確報--伊。羅。12：19，申。32：35。死人的確bē會家己申冤，上帝正會。創4：9-11。

也著一副小牲禮tī棺邊來孝，有人也辦一篇祝文來讀。請父母齊全ê人來釘丁，釘丁ê時著講好話。丁頭著向出，取出丁ê意思。死人ê子孫男女，逐人舉一枝紅燈，點燭仔，se̍h棺來哭；正行三lìn，倒行三lìn。

這頂面各項所做，m̄免逐項講hit ê意思；咱也知是異端，自然m̄趁。

論beh出葬ê時所做

入木了，棺扶出外面掛tī椅頂。道士用白布來畫一仙像，看死人是男抑是女，所畫ê像也著分男女。像畫好，提查某子ê錢用布包，搵烏墨來當tī所畫ê像；號做印錢幡。寫死人ê生時日月、年歲、墳墓、祖籍上神主。神主寫好，chhāi tī桌頂；排牲禮來孝，號做起馬；另辦一副牲禮去山ni̍h，棺落壙掩土了來孝，號做落馬。

起馬了beh送葬ê人，不論親疏、男女，著穿喪服，tī桌前燒香來拜；拜了跪落去磕頭，手捧一杯酒，將酒倒落塗，出聲哀，號做奠酒。

奠酒了，孝男查某囝，新婦著做狗爬到棺邊跪teh哭。道士穿服，扑鐃跋、念經，se̍h棺幾若lìn就起行，做前chhoā路。孝男孝婦著倚棺邊兩爿來行，號做khîⁿ棺。其餘親疏，男行棺前，女toè棺後。

論出葬ê時所用ê物件

世俗有神主kap幢旛；神主chhāi tī米斗內，大子抱斗，手舉幢旛。有額人有大孫轎，就神主大孫抱。啥事重大孫？ 古禮beh祭祖宗，著hō͘大孫穿祖宗ê衣裳坐teh受祭，號做尸主。今無用尸主，iáu teh重大孫，是承接古禮ê流傳。

魂帛。用布，抑是絹，來入竹板，抑是枋仔，中央寫死人ê名姓歲壽，兩爿寫生時日月，就號做魂帛。意思是beh hō͘神魂依倚。Che是異端。好人死，魂即時到天堂，歹人死，魂liâm-piⁿ落地獄；thái- thó有神魂thang tiàm tī魂帛？

明旌，俗講，靈旌。用紅綢寫白字。這號物除去官家富人以外少人用。做明旌ê長短，照官職品級ê大細來分。意思是死人不忍離別，所以寫伊ê爵位德行來顯明伊。

紅燈。哀杖，俗講孝堂，孝堂。禮記聞喪kap喪服賜祭講，孝男悲傷父母死，憂悶無食，身軀衰lám；著拐仔hō͘伊舉才會行。設哀重ê意思是án-ni。父死，哀杖著用竹，竹ê紮tī外面；表明父ê建功立業在外頭。母死，孝堂著用桐樹，俗用苦苓，柴是實腹，表明母ê建功立業tī內面。父ê孝杖著圓圓，比伊親像天；母ê孝杖著四liām，比伊親像地。送葬ê男女各人著舉一枝紅燈仔點燭。意思是kā死人chhiō 光，hō͘伊好行路。Tuì se̍h棺舉起，到完山了掛tī靈桌下；到除靈hit日才燒--去。有人hiat tī路邊。現時孝杖用成尺長，thái-thó會hō͘孝男做力tit。死人bē看光，點燈仔甚物路用？所以這兩項信主人免用。

(後張beh koh印。)