論喪事
Lūn Song-sū
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 臺灣府城教會報 |
| 卷期 | 第58卷 |
| 日期 | 1890/3 |
| 頁數 | 18 |
白話字（原文數位化）
Lūn Song-sū
1890.03 TĒ GŌ͘-CHA̍P-PEH TIUN p.18-20
(Chiap chêng-tiuⁿ tē 13 bīn.)
Lūn I-khim, chiū-sī sí-lâng só͘ chhēng ê i-chiûⁿ.
Só͘ chhēng ê i-chiûⁿ bô tēng-kui. Ū koaⁿ-chit ê lâng, chiū kā i chhēng tiâu-i tiâu-ho̍k téng-tài. Pù-lâng khah-chē sī tiû-toān. Sàn-hiong-lâng khah-chē sī chho͘-pò͘. Hū-jîn-lâng iā sī án-ni. Put-lūn kuì-chiān put-chí tiōng chhēng hit su chhiūⁿ-thâu saⁿ-khò͘. (Lâm-lí ha̍p-hun ê sî kok ū chhēng chi̍t-su pe̍h saⁿ-khò͘, hō-chò Chhiūⁿ-thâu saⁿ-khò͘.) Ì-sù ang-bó͘ thang koh sio-jīn. I-khim bô tēng-kui; siāng chē chhēng cha̍p-it têng, ū-ê káu têng, ū-ê chhit têng, ū-ê gō͘ têng, ū-ê saⁿ têng; kok chiàu ke-sū lâi táⁿ-pān, iàu-kín tio̍h sǹg khia, m̄-thang ū siang. Nā chhēng chi̍t têng, tio̍h chò chi̍t-ê sûn. (ēng mi̍h lâi chè sí-lâng, hō-chò Chò-sûn.) Ū lâng lēng-goā koh ēng pò͘ lâi chat sin-si, hō-chò Liām-chó͘. Ū toā liām-chó͘ sió liām-chó͘ ê hun-pia̍t. Hoat-tō͘ tio̍h chó͘-chiūⁿ ū liām-chó͘, kiáⁿ-sun chiàⁿ thang liām-chó͘; chó͘-chiūⁿ nā bô, kiáⁿ-sun chiū m̄-thang.
Liām-chó͘ ê ì-sù ū-ê kóng, sī beh hō͘ siu-si khah siap-tia̍p só͘-kiat; ū lâng kóng, sī piáu-bêng oa̍h kui Chheng, sí kui Bêng. Sè-sio̍k ê īⁿ-toan khah-chē sī kóng, nā ū liām-chó͘, āu chhut-sì chiū seⁿ-chò khah-hó ki-kut.
Chiàu Ka-lé tāi-seng só͘ kóng, bô liām-chó͘ sī m̄-tio̍h. Chóng-sī hiān-sî bô liām-chó͘--ê iā chē.
Nā beh kóng liām-chó͘ ê pò͘ tio̍h loā tn̂g, loā khoah, tio̍h choáⁿ pa̍k, choáⁿ kat, put-chí tn̂g, só͘-í bián kóng.
Ū lâng mn̄g, Lūn sin-si, sìn-chú ê lâng tio̍h choáⁿ-iūⁿ táⁿ-pān chiàⁿ ha̍p-gî? ìn i kóng, Bē it-tēng--tit. Tio̍h chiàu ke-sū ê ū bô, lâi chīn kiáⁿ-sun ê pún-hūn; nā kò͘-chip tio̍h chhēng kuí têng, kuí niá saⁿ, kuí niá kûn, tio̍h kèng-kah kuí sek tiû, kuí sek pò͘; á-sī tio̍h thâu-boé chheⁿ ìm hāu-seⁿ, che chiū-sī īⁿ-toan.
Kî-î ê khàm ba̍k-chiu kin, ngó͘-kok-tē, lân-lân san-san ê mi̍h-kiāⁿ, bián ēng ē chò-tit.
Hok-im-toān ū kì A-lī-má-thài ê Iok-sek koh ū Nî-ko-tí-bó ēng iù moâ-pò͘ io̍h-liāu siu-bâi Chú ê sin-si. iā ū kì Boa̍t-tāi-lia̍p ê Má-lī-a kap kuí-nā ê hū-jîn-lâng bé hiuⁿ-liāu beh khì boah Chú ê sin-si. Lō͘. 23:50-53, Hān. 19:38-40, Khó. 16:1. Chhòng-sè-kì iā ū kì lok-sek chhiáⁿ i-seng ēng hiuⁿ-liāu boah i-ê pē Ngá-kok ê sin-si. 50:2. Chiàu án-ni khoàⁿ sin-si iû-goân tio̍h chiàu ha̍p-gî ê hoat-tō͘ lâi siu-bâi, m̄-thang siuⁿ kán-séng; siuⁿ kán-séng sī kiáⁿ-sun ū chûn khek-po̍k ê sim, chûn khek-po̍k ê sim sī put-hàu. Nā ēng kim-gîn châi-pó kap sin-si khì tâi sī siuⁿ chhia-hoâ; siuⁿ chhia-hoâ tì-kàu pháiⁿ-lâng kiap-koan sún-hāi si hâi. Che iā sī m̄-tio̍h hoat.
Chiàu sè-sio̍k ê īⁿ-toan sī kóng, nā boē koè-khuì kā i chhēng, chiū bông-hûn ū tit-khì; nā kàu koè-khuì chiàⁿ kā i chhēng, chiū khah-hó ê mi̍h iā bô tit poàⁿ hāng. Só͘-í lâng khah ài liōng-chá chò piān, lio̍h-á lîm-guî chiū koáⁿ-kín kā i chhēng-chhēng--teh. Koh ū chi̍t hāng īⁿ-toan, chiū-sī sí-lâng m̄-thang kā i chhēng ū phoê ê ê, in-uī Im-kan Nāi-hô-kiô ū gû-iâ bé-iâ teh pé-siú, khoàⁿ tio̍h ū chhēng phoê ê chiū chhe hō͘ i péng-lo̍h hô.
Ū lâng mn̄g, Bông-hûn tàu-tí tio̍h chhēng i-chiûⁿ á m̄-bián? ìn i kóng, M̄-bián. Lêng-hûn bô hêng bô siōng; m̄-pí sin-khu ū kut-jio̍k hiat-khì, bô chhēng i-chiûⁿ ē koâⁿ, ē kan-khó͘, ē kiàn-siàu. Hok-im-toān kóng, Chú koh-oa̍h chhut-bōng, bōng-lāi ū lâu iù moâ-pò͘ kap pau thâu-khak ê kin tī-teh. Lō͘. 24:12, Hān. 20:5-8. Che thang pîn-kì koh-oa̍h ê thé kap lêng-hûn m̄-bián i-chiûⁿ. Sui-jiân ū kóng, Thiⁿ-sài ê saⁿ ia̍p-ia̍p sih, pe̍h chhin-chhiūⁿ seh, che sī chioh lâng ê hêng-siōng hō͘ lâng ē khoàⁿ-kìⁿ; lán m̄-thang siūⁿ thiⁿ-sài ū chhēng i-chiûⁿ chhin-chhiūⁿ lâng. Thài. 28:3, Khó, 16:5, Lō͘. 24:4.
Lūn Pò-pe̍h kap Chih-goā-ke ê lé
Pē sí, tio̍h pò chek-sun chai. Bó sí, tio̍h pò goā-ke. Khah hn̄g--ê, chhe lâng khì pò chiū ē chò--tit; nā-sī kīn--ê, tio̍h chhin-sin khì. Pò goā-ke tio̍h ēng chi̍t tè pe̍h-pò͘, chi̍t tè chhíⁿ-pò͘, chhut-chāi i choáⁿ-iūⁿ siu; nā chhíⁿ-pe̍h chò chi̍t-ē siu, ì-sù sī beh tn̄g-lō͘ lah.
Ū só͘-chāi ê hong-sio̍k hàu-lâm kàu goā-ke ê mn̂g-kháu tio̍h kuī-teh, chhut siaⁿ ai; goā-ke chhut-lâi khan i khí lâi, iúⁿ léng-chuí hō͘ i lim, jiân-āu chhiáⁿ i ji̍p chhù, mn̄g sí lâng ê siau-sit.
iún chuí hō͘ hàu-lâm lim ê ì-sù, ū lâng kóng sī kiò i cheng-sîn, kā i khai-kháu; ū lâng kóng sī kiaⁿ oè-khì ji̍p in lāi-bīn, khì chhek--tio̍h in. Che chiū-sī īⁿ-toan.
Goā-ke lâi bāi-song boē ji̍p-chhù, hàu-lâm hàu-hū tio̍h chò káu pê-chhut-khì chih--i; goā-ke nā bô khan i khí--lâi, tio̍h koh chò káu pê ji̍p chhù; nā m̄ án-ni, lâng chiū hiâm i put-hàu bû lé. Goā-ke iā beh siū-khì khiâu-khó͘ kàu-nāu. Chhut-chòng ê sî goā-ke sàng kàu lō͘--ni̍h, iū tio̍h kuī-teh chhiáⁿ i tò-tńg.
Chiàu Siōng-tè ê Sèng-keng só͘ kì, put-lūn kuī--lâng, á-sī hō͘ lâng kuī, lóng m̄-tio̍h. Be̍k.22:8-9. Tô͘. 10:25, 26. Sìn Chú ê lâng chò goā-ke, tek-khak m̄-thang siū lâng kuī; nā goā-ke sī sè-sio̍k, chiū tio̍h khoàⁿ ū siáⁿ hoat-tō͘ thang bián m̄-tio̍h, iā bián goā-ke siū-khì tì-jiá chai-hō.
Lūn Chhím-chiam, Chím-khoài, Lî-bō͘
Chhím, ké-soeh sī khùn; chiam, sī chháu; chím, sī chím-thâu; khoài, sī kui tè ê thô͘. Chhu chháu lâi khùn, hō-chò Chhím-chiam; ēng thô͘ chò chím-thâu, Bō͘, sī bōng. Tah liâu-á lâi chiú-bōng, hō-chò Lî-bō͘.
Lî-bō͘ sī hàu-chú pi-siong pē-bó tâi tī goā-bīn, chū-kí m̄-káⁿ tiàm chhù-lāi an-jiân. Chit-hō lé kì tī Lé-kì Būn-song; hiān-sî khiok m̄-bat khoàⁿ-kìⁿ.
Chhím-chiam, Chím-khoài, sī hàu-lâm iu-būn pē-bó tit-beh kui thó͘, chū-kí m̄-káⁿ khùn so͘-sóng ê bîn-chhn̂g; chiū chhu chháu tī sin-si ê sì-piⁿ lâi khùn, kàu ji̍p-bo̍k chhut-chòng chiàⁿ soah. Ū só͘-chāi ê chheh kóng, pah-ji̍t-lāi tio̍h án-ni.
Téng-bīn chit-hō lé khiok m̄-sī īⁿ-toan; chóng-sī hêng-hàu ê tō-lí, iáu ū pa̍t-hāng pí che khah hó khah iàu-kín. Koh chit-hō lé khêng-chin iā ū hām-hāi. Sin-si boē ji̍p-bo̍k chhut-chòng, kiáⁿ-sun chū-jiân tio̍h sè-jī sûn-sī chiàu-kò͘, m̄-thang hō͘ i ū sún-hāi. Nā kò͘-chip tio̍h khùn tī tâm-sip chhìn-léng ê thô͘, kiám-chhái ē tì pēⁿ iā káⁿ. Koh ū hō͘ pēⁿ sui-jiân lâng sí lah, i-ê to̍k-khì iáu ē thoân-jiám pa̍t-lâng; nā kap i khùn kāng só͘-chāi jiám tio̍h sí lâng ê to̍k-khì, kiám-chhái ē tò͘-tio̍h loā-chē lâng iā káⁿ.
(āu-tiuⁿ beh koh ìn.)
漢羅（Ùi原文改寫）
論喪事
1890.03 第五十八張 p.18-20
(接前張第13面。)
論衣衾，就是死人所穿ê衣裳
所穿ê衣裳無定規。有官職ê人，就kā伊穿朝衣朝服頂帶。富人較濟是綢緞。散hiong人較濟是粗布。婦人人也是án-ni。不論貴賤不止重穿hit su上頭衫褲。（男女合婚ê時各有穿一su白衫褲，號做上頭衫褲。）意思翁某thang koh相認。衣衾無定規；上濟穿十一重，有ê 9重，有ê 7重，有ê 5重，有ê 3重；各照家事來打扮，要緊著算奇，m̄通有雙。若穿一重，著做一個旬。（用物來祭死人，號做做旬） 有人另外koh 用布來紮身屍 ，號做念祖。有大念祖小念祖ê分別。法度著祖上有念祖，子孫才thang念祖；祖上若無，子孫就m̄-thang。
念祖ê意思有ê講，是beh hō͘收屍較siap-tia̍p 所結；有人講，是表明活歸清，死歸明。世俗ê異端較濟是講，若有念祖，後出世就生做較好枝骨。
照家禮代先所講，無念祖是m̄著。總是現時無念祖--ê也濟。
若beh講念祖ê布著偌長、偌闊，著怎縛、怎結，不止長，所以免講。
有人問，論身屍，信主ê人著怎樣打扮正合宜？應伊講，bē一定--tit。著照家事ê有無，來盡子孫ê本份；若固執著穿幾重，幾領衫、幾領裙，著敬kah幾式綢、幾式布；抑是著頭尾生蔭後生，che就是異端。
其餘ê蓋目珠筋，我國地，零零san-san ê物件，免用會做tit。
福音傳有記阿利馬太ê約式koh有尼哥底母用幼麻布藥料收埋主ê身屍。也有記抹大拉ê瑪利亞kap幾若個婦人人買香料beh去抹主ê身屍。路：23：50-53，翰：19：38-40，可：16：1。創世紀也有記約瑟請醫生用香料抹伊ê父雅各ê身屍。50：2。照án-ni看身屍猶原著照合宜ê法度來收埋，m̄-thang傷簡省；傷簡省是子孫有存刻薄ê心，存刻薄ê心是不孝。若用金銀財寶kap身屍去埋是傷奢華；傷奢華致到歹人劫棺損害屍骸。Che也是m̄著法。
照世俗ê異端是講，若boē過氣kā伊穿，就亡墳有tit去；若到過氣才kā伊穿，就較好ê物也無得半項。所以人較ài量早做便，略仔臨危就趕緊kā伊穿穿--teh。Koh有一項異端，就是死人m̄-thang kā伊穿有皮ê鞋，因為陰間奈何橋有牛爺馬爺teh把守，看著有穿皮ê就差hō͘伊反落河。
有人問，亡魂到底著穿衣裳抑m̄免？應伊講，M̄免。靈魂無形無象；m̄比身軀有骨肉血氣，無穿衣裳會寒、會艱苦、會見笑。福音傳講：主koh活出墓，墓內有留幼麻布kap包頭殼ê巾tī-teh。路：24：12，翰：20：5-8。Che thang憑據擱活ê體kap靈魂m̄免衣裳。雖然有講，天使ê衫ia̍p-ia̍p閃，白親像雪，che是借人ê形象hō͘人會看見；咱m̄-thang想天使有穿衣裳親像人。太：28：3，可：16：5，路：24：4。
論報白kap接外家ê禮
父死，著報叔孫知。母死，著報外家。較遠--ê，差人去報就會做--tit；若是近--ê，著親身去。報外家著用一塊白布，一塊淺布，chhut-chāi 伊怎樣收；若淺白做一下收，意思是beh斷路lah。
有所在ê風俗孝男到外家ê門口著跪teh，出聲哀；外家出來牽伊起來，舀冷水hō͘伊lim，然後請伊入厝，問死人ê消息。
舀水hō͘孝男lim ê意思，有人講是叫伊精神，kā伊開口；有人講是驚穢氣入in內面，去chhek--著in。Che就是異端。
外家來覓喪boē入厝，孝男孝婦著做狗爬出去接--伊；外家若無牽伊起--來，著koh做狗爬入厝；若m̄ án-ni，人就嫌伊不孝無禮。外家也beh受氣khiâu苦 夠鬧。出葬ê時外家送到路--ni̍h，又著跪teh請伊倒轉。
照上帝ê聖經所記，不論跪--人，抑是hō͘人跪，攏m̄著。默：22：8-9。徒：10：25，26。信主ê人做外家，的確m̄-thang受人跪；若外家是世俗，就著看有啥法度thang免m̄著，也免外家受氣致惹災禍。
論寢苫，枕塊，廬墓。
寢，解說是睏；苫，是草；枕，是枕頭；塊，是歸tè ê塗。Chhu草來睏，號做寢苫；用塗做枕頭，墓，是墓。搭寮仔來守墓，號做廬墓。
廬墓是孝子悲傷父母埋tī外面，自己m̄敢tiàm厝內安然。這號禮記tī禮記問喪；現時卻m̄-bat看見。
寢苫、枕塊，是孝男憂悶父母得beh歸土，自己m̄敢睏舒爽ê眠床；就chhu草tī身屍ê四邊來睏，到入木出葬正煞。有所在ê冊講，百日內著án-ni。
頂面這號禮卻m̄是異端；總是行孝ê道理，iáu有別項比che較好較要緊。Koh這號禮窮真也有陷害。身屍boē入木出葬，子孫自然著細膩巡視照顧，m̄-thang hō͘伊有損害。若固執著睏tī澹溼凊冷ê塗，kiám-chhái會致病也敢。Koh有hō͘病雖然人死lah，伊ê毒氣iáu會傳染別人；若kap伊睏共所在染著死人ê毒氣，kiám-chhái會tò͘著偌濟人也敢。
(後張beh koh印。)