Si̍t-tián-má
Si̍t-tián-má
文獻資訊
項目 | 資料 |
---|---|
作者 | 無lo̍h名 |
卷期 | 臺灣府城教會報 |
卷期 | 第51卷 |
日期 | 1889/8 |
頁數 | 61 |
白話字(原文數位化)
Si̍t-tián-má
1889.08 TĒ GŌ͘-CHA̍P-IT TIUN p.61-64
(Chiap chêng-tiuⁿ tē 54 bīn.)
Ū chi̍t-ji̍t chhut-mn̂g kiâⁿ kàu siâⁿ- chhiûⁿ piⁿ khoàⁿ-kìⁿ lâng kui-tīn kín-kín tuì chi̍t-keng phoà-chhù ji̍p khì, ū-ê tuì tang lâi, ū-ê tuì sai lâi. Si̍t-tián-má khoàⁿ-liáu chin kî-koài, m̄-chai sī siáⁿ-sū, chiū mn̄g lâng kóng, “He sī teh siáⁿ- sū?” Hit-sî lâng m̄ kā i kóng. Koè nn̄g saⁿ ji̍t chiah thiaⁿ-kìⁿ kóng sī chi̍t-ê chhut-goā lâng tiàm tī hit-keng chhù; hit lâng sī pàng-sak Thian-chú-kàu lâi kui tī Iâ-so͘-kàu ê lâng, tāi-ke iàm-chiān i khoàⁿ-khin i; in-uī hit só͘-chāi khah- chē sī Thian-chú-kàu, nā khoàⁿ-kìⁿ lâng ta̍k-hāng ê tāi-chì ài thàn sèng-keng chiū biáu-sī i, m̄ ài kap i kau-poê, lâng nā kap i kau-poê ia̍h-sī put-chí bô ún- tàng.
Si̍t-tián-má ka-tī siūⁿ kóng, Khiám- chhái hit lâng ū oa̍h ê sìn, in-uī bat thiaⁿ-kìⁿ hit-hō lâng kam-goān uī-tio̍h chin-lí pàng-sak sìⁿ-miā, sui-bóng tú-tio̍h kan-khó͘ i ia̍h an-sim, án-ni goá tuì i kiám-chhái ē tit-tio̍h pêng-an ê lō͘. Siūⁿ-liáu chiū tiāⁿ-tio̍h beh chhoē i, kiám-chhái beh mn̄g i kuí-kù, chóng-sī koat-toàn m̄ kap-i chò pêng-iú; m̄-kú mi̍h tú-tio̍h hoé bē bián-tit to̍h--khì. Hit-lâng tī hia put-chí kan-khó͘, ū-ê chêng hō͘ lâng put-chí kèng-tiōng i, taⁿ lóng khoàⁿ-khin i; siat-sú in nā pàng- sak tō-lí, lâng iû-goân beh chun-kèng i, chóng-sī i koat-toàn m̄.
Si̍t-tián-má chiū khì kìⁿ hit-lâng (i sī Iâ-so͘-kàu thoân-tō-lí ê lâng), khoàⁿ i ê khoán put-chí hó, só͘ kóng ê ia̍h-sī put- chí hó, khoàⁿ i ê khoán-sit sī chhin- chhiūⁿ teh kap Iâ-so͘ saⁿ-kap kiâⁿ ê lâng. Hit-ê thoân-tō-lí ê, ēng chi̍t-pún sin-iok chioh i khoàⁿ, chóng-sī bô loā-kú in-uī siū khún-tio̍k, hit-ê thoân-tō--ê tio̍h cháu-khì pa̍t só͘-chāi, hit-pún chheh ia̍h soà toà khì, nā-sī chheh-lāi ê oē í-keng ji̍p Si̍t-tián-má ê sim.
Chêng i thiàⁿ Iâ-so͘ ê sim sī bô-tiāⁿ bô-tio̍h, ū-sî ū, ū-sî bô, taⁿ chiū ka-kī chai put-chí kian-kò͘, ia̍h put-chí jia̍t, ta̍uh-ta̍uh ka-tī kóng, “Iâ-so͘ án-ni thiàⁿ goá, thè goá siū chit-hō ê kan-khó͘, goá thài-ē pò chit-hō ê hó siau-sit; goá ê chi̍h put-chí tūn kóng bē chhut, siat-sú beh kóng ia̍h bē-hiáu kóng, to̍k-to̍k Ki-tok ê thiàⁿ tī goá ê sim chhin-chhiūⁿ hoé teh to̍h, sui-bóng bô oē thang hián- bêng, iáu-kú goá sim chai kàu put- chí siông-sè.”
I chi̍t-pái teh siūⁿ ê sî, chhiú--ni̍h the̍h chi̍t-tè hoé-thoàⁿ, bû-ì-tiong oē chi̍t-ê lâng ê thâu-khak, thâu-khak-téng tì chhì-á ê bián-liû; oē-liáu chi̍t-ē khoàⁿ, i-ê ba̍k-chiu liâm-piⁿ tâm lo̍k-lo̍k; hut- jiân siūⁿ kóng, Goá ē oē, án-ni, goá tio̍h ēng goá ê oē lâi pò-iông Iâ-so͘ ê thiàⁿ- thàng, chiū kuī-lo̍h kiû Siōng-tè pang- chān i, hō͘ i só͘ oē ê ē kui êng-kng tī I.
I siūⁿ chêng só͘ oē hit-pak Iâ-so͘ tèng si̍p-jī-kè ê tô͘ bô tú-tú tio̍h, in-uī i oē Iâ-so͘ ê bīn sī kan-khó͘ ê khoán-sit; taⁿ siūⁿ tio̍h oē i jîn-ài hoaⁿ-hí hiàn i pún- sin ê khoán-sit; i chiū ji̍t-ji̍t chhut-la̍t koh-chài oē, ia̍h thok-tiōng Siōng-tè pang-chān i.
Hit pak oē liáu ē-té soà siá-jī kóng, “Goá thè lí tam-tng chit-hō ê kan-khó͘, lí beh thè goá chò sím-mi̍h?”
Chit pak pí chêng oē hit pak put-chí khah hó-khoàⁿ, chèng-lâng lóng ì-ài, ta̍k-ê ài lâi khoàⁿ, i ka-tī ia̍h m̄-kam bē, chiū the̍h--khì sàng koaⁿ-hú, tiàu tī kong-só͘, hō͘ ta̍k-lâng thang khì khoàⁿ. Hit-sî ū chin-chē lâng khì-khoàⁿ, khoàⁿ kàu chit pak ê, lóng sī chēng-chēng khoàⁿ, m̄-ài soá khui, tò-khì in tau ta̍k- ê siūⁿ kóng, “Iâ-so͘ thè goá tam-tng kan-khó͘ kàu án-ni.”
Si̍t-tián-má siông-siông khì hit-ê kong-só͘ siám-phiah ê só͘-chāi, thè hiah- ê lâi khoàⁿ chit pak ê lâng kî-tó, kiû Siōng-tè hō͘ in tuì só͘ khoàⁿ ê, sim-koaⁿ ē siū kám-kek.
Ū chi̍t-ji̍t Si̍t-tián-má khoàⁿ-kìⁿ chi̍t- ê cha-bó͘-gín-á khiā tī hit pak ê thâu- chêng, teh lâu ba̍k-sái chin-chē, chiū kīn-oá beh kap i kóng-oē, mn̄g i kóng, “Cha-bó͘-eⁿ, lí háu siáⁿ-sū?” Hit-ê cha- bó͘-gín-á thâu-khak chi̍t-ē oa̍t koè--lâi, chiah chai sī Pē-pí-tà; Pē-pí-tà ēng chhiú kí hit pak kóng, “I put-chí thiàⁿ lí, chóng-sī goá sī sòng-hiong ê cha-bó͘- gín-á, goá phah-sǹg i lóng m̄-bat goá, bô thiàⁿ goá.” Kóng-soah ba̍k-sái koh- chài lâu. Si̍t-tián-má kóng, “Pē-pí-tà ah? Iâ-so͘ só͘ siū ê, lóng sī in-uī lí;” kóng-liáu chiong hō͘ i só͘-mn̄g--ê kám- kek sim, kàu oē chit pak ê sū ta̍k-hāng kā i kóng. Koaiⁿ-mn̂g ê sî nn̄g-lâng iáu-kú saⁿ-kap teh kóng-oē; Si̍t-tián- má chiū chiong Iâ-so͘ ê lâi-le̍k tuì chhut-sì kàu sí koh-oa̍h chiūⁿ-thiⁿ, kap cháiⁿ-iūⁿ thang sìn lâi tit-tio̍h kiù ê sū kóng-bêng hō͘ i chai; Pē-pí-tà thiaⁿ ia̍h sìn--i.
Koè nn̄g-nî tang-thiⁿ ê sî, sì-kè lóng sī seh; ū chi̍t-mê Si̍t-tián-má hioh- khùn chē tī hoé-lô͘ chêng, teh khoàⁿ chi̍t-pún ka-tī bé ê sin-iok, hut-jiân goā-bīn ū lâng teh phah-mn̂g, khui--ji̍p-lâi, khoàⁿ-kìⁿ hit-lâng chhēng iûⁿ-mn̂g saⁿ, thâu-mn̂g sàm-sàm, bīn chheⁿ-chheⁿ, chhin-chhiūⁿ iau ê khoán-sit; hit-sî Si̍t- tián-má ê toh-téng ū mī-pau kap bah, hit lâng kim-kim siòng hiah-ê mi̍h, kóng-oē ê sî ia̍h ti̍t-ti̍t khoàⁿ, kā Si̍t- tián-má kóng, “Chhiáⁿ lí kap goá khì chò put-chí iàu-kín ê tāi-chì.” Si̍t-tián- má kóng, “Beh khì tah-lo̍h?” Hit-lâng ìn kóng, “M̄-káⁿ kóng sím-mi̍h só͘-chāi.” Koh mn̄g, “Chhiáⁿ goá khì beh chhòng sím-mi̍h tāi-chì?” Hit-lâng kóng, “M̄-káⁿ kóng, to̍k-to̍k chhiáⁿ lí khì khoàⁿ beh sí ê lâng.” Si̍t-tián-má kóng, “Hó, Goá beh chham lí khì, taⁿ chhiáⁿ lí chia̍h.” Hit-lâng kóng, “To-siā.” Chiū hoaⁿ-hí khì chia̍h. Si̍t-tián-má mn̄g i kóng, “Lí pak-tó͘ iau, ho͘N7?” ìn kóng, “Goán lóng beh gō sí lah.”
Si̍t-tián-má chiū khoán kuí-nā hāng ê chia̍h-mi̍h, mn̄g hit-lâng kóng, “Chiah- ê lí ē giâ á-bē?” Kóng, “Ē, hoaⁿ-hí, chóng-sī tio̍h lâi-khì, m̄-thang iân- chhiân.” Hit-lâng chiū kín-kín chò-thâu chhoā lō͘, Si̍t-tián-má toè i kiâⁿ; kiâⁿ kàu siâⁿ-goā goe̍h í-keng chhut, hn̄g-hn̄g khoàⁿ-kìⁿ chhiū-nâ, bô loā-kú ji̍p chhiū-nâ lāi, hiah-ê chhiū lóng sī seh, lō͘ lóng hō͘ seh khàm--khì, put-chí oh-tit kiâⁿ, chóng-sī hit-lâng chin se̍k, Si̍t-tián-má thang toè i.
Kàu chhiū-nâ ê tiong-ng ū chi̍t-uī pêⁿ-tē, bô chhiū, tī-hia ū kuí-nā keng ê chhù-á, hit-lâng kí chi̍t-keng kā i kóng, “Chhiáⁿ lí ji̍p-khì.” Hit-sî chē-chē lâng tuì chhù-lāi chhut-lâi uî i, ka-tī chiū chiong só͘ giâ ê tē-á sià-lo̍h thô͘-kha.
Si̍t-tián-má ku-ku ji̍p--khì, khoàⁿ-kìⁿ hit-keng chhù chin phoà, lāi-bīn ū chi̍t- ê cha-bó͘-gín-á tó--teh, ēng ta ê chhiū- hio̍h chò jio̍k-á, bīn chhin-chhiūⁿ chin iau, khoán-sit ná-chún bat keng-koè tāng-tāng ê kan-khó͘ chi̍t-poaⁿ-iūⁿ, i-ê ba̍k-chiu kheh-kheh; Si̍t-tián-má jīn-tit sī Pē-pí-tà, chiū kiò i kóng, “Pē-pí-tà ah!” Cha-bó͘-gín-á ba̍k-chiu liam-piⁿ khui kàu kim khok-khok, chhuì li̍h-li̍h, bīn chhiò-chhiò, seng-khu sió-khoá peh khí lâi kóng, “Ū-iáⁿ, I ū lâi, tit-beh chhoā goá khì, I chhun I-ê chhiú, I-ê chhiú ū hoeh, I put-chí thiàⁿ goá.” Kóng-soah chiū koè-khuì.
Hit-pak taⁿ bô lah, in-uī kuí nî-chêng hit-keng kong-só͘ hé sio, hit-pak iā tio̍h khì; tng hit-pak iáu tī teh ê sî ū put-chí lī-ek lâng. Ē-bīn beh kóng-khí chi̍t-lâng miâ Jîn-jîn-ló͘ ê tāi-chì. Si̍t-tián-má, Poè-pí-tà sí choē-choē nî, ū chi̍t-ê chun-kuì ê lâng chē-chhia hit-ê siâⁿ, i ê bé hioh tī kheh-tiàm, i chiū chhut-mn̂g sì-kè chhit-thô, ji̍p hit-ê kong-só͘. Che lâng sī siàu-liân hó ha̍k-būn ê lâng; i ê chhin-lâng lóng sī toā-koaⁿ, chit lâng āu-ji̍t oē choè put-chí toā ê lâng, tit-tio̍h sè-kan choē-choē ê êng-kng; hit-ji̍t khoàⁿ-kìⁿ Si̍t-tián-má só͘ oē hit-pak Iâ-so͘ tèng si̍p-jī-keh ê tô͘ ū jîn-ài ê khoán-sit, ná khoàⁿ ná ài-khoàⁿ, khoàⁿ-liáu sim siū kám-ke̍k, koh khoàⁿ-kìⁿ “Goá thiàⁿ lí kàu án-ni, lí thoè goá choè sím-mi̍h?” Hí nn̄g-kù, tha̍k-liáu koh khoàⁿ, khoàⁿ-liáu koh tha̍k, i ê sim chin tì-ì, lóng m̄-ài lī-khui, ba̍k-sái ti̍t-ti̍t lâu. I khiā hia ū kuí-nā tiám-cheng kú, kàu ji̍t-àm, kò͘ kong-só͘ ê lâng lâi hoāⁿ i ê keng-thâu kóng: “iáu-boē, hoán-tńg.” In-uī chit-ê siàu-liân-lâng sim-lāi éng-oán oa̍h ê ji̍t tú-á chhut.
Tò-khì kheh-tiàm koh-chài chē i-ê chhia, chóng-sī m̄-ài tò-khì i-ê pún só͘- chāi; sī ēng i-ê sèⁿ-miā, hù-kuì, miâ- siaⁿ it-chīn hē tī Iâ-so͘ ê kha-ē; in-uī hit nn̄g-kù siông-siông hoat-khí tī i-ê sim-lāi.
āu-lâi Jîn-jîn-ló͘ chò Mô͘-loē-bí-a Soan-tō-hoē ê táng-sū, put-chí chhut-la̍t ho̍k-sāi Chú, bián-lē chē-chē lâng; kàu Chú-āu 1760 nî 5 goe̍h koè-óng.
Siōng-tè ēng lâng chò I-ê khì-khū, I- ê hoat-tō͘ m̄-nā chi̍t-khoán, in-uī ta̍k- hāng tī I-ê chhiú, chhut-chāi I lâi ēng. Khoàⁿ I ēng Si̍t-tián-má ê oē chò ke̍k- hó ê pò-iông, án-ni thang chò pîn-kì.
漢羅(Ùi原文改寫)
Si̍t-tián-má
1889.08 第五十一張 p.61-64
(接前張第五十四面。)
有一日出門行到城牆邊看見人kui陣緊緊 tuì一間破厝入去,有ê tuì 東來,有ê tuì西來。Si̍t-tián-má 看了真奇怪,m̄知是啥事,就問人講,「He是teh啥事?」Hit時人m̄ kā伊講。過兩三日才聽見講是一個出外人tiàm tī hit間厝;hit人是放sak天主教來歸tī耶穌教ê人,大家厭賤伊看輕伊;因為hit所在較濟是天主教,若看見人逐項ê代誌ài 趁聖經就藐視伊,m̄ ài kap伊交陪,人若kap伊交陪亦是不止無穩當。
Si̍t-tián-má家己想講,Kiám-chhái hit人有活ê信,因為bat 聽見hit號人甘願為著真理放sak性命,雖罔tú著艱苦伊亦安心,án-ni我對伊kiám-chhái會得著平安ê路。想了就定著beh chhoē伊,kiám-chhái beh問伊幾句,總是決斷m̄ kap伊做朋友;m̄-kú 物tú著火bē免tit to̍h--去。Hit人tī hia不止艱苦,有ê 前hō͘人不止敬重伊,今攏看輕伊;設使in若放sak道理,人猶原beh尊敬伊,總是伊決斷m̄。
Si̍t-tián-má就去見hit人(伊是耶穌教傳道理ê人),看伊ê 款不止好,所講ê亦是不止好,看伊ê款式是親像teh kap耶穌相kap行ê人。Hit個傳道理ê,用一本新約借伊看,總是無偌久因為受窘逐,hit個傳道--ê著走去別所在,hit本冊亦煞帶去,若是冊內ê話已經入Si̍t-tián-má ê心。
前伊疼耶穌ê心是無定無著,有時有,有時無,今就家己知不止堅固,亦不止熱,ta̍uh-ta̍uh家己講,「耶穌án-ni疼我,替我受這號ê艱苦,我 thài會報這號ê好消息;我ê 舌不止鈍講bē出,設使 beh講亦bē曉講,獨獨基督ê疼tī我ê心親像 火teh著,雖罔無話thang顯明,iáu-kú我心知到不止詳細。」
伊一擺 teh想ê時,手--裡提一塊火炭,無意中畫一個人ê頭殼,頭殼頂戴刺仔ê冕旒;畫了一下看,伊ê目珠liâm-piⁿ tâm lo̍k-lo̍k;忽然想講,我會畫án-ni,我著用我ê畫來報揚耶穌ê疼痛,就跪落求上帝幫贊伊,hō͘伊所畫ê會歸榮光tī伊。
伊想前所畫hit幅耶穌釘十字架 ê圖無tú-tú著,因為伊畫耶穌ê面是艱苦ê款式;今想著畫伊仁愛歡喜獻伊本身ê款式;伊就日日出力koh再畫,亦託重上帝幫贊伊。
Hit幅畫了下底煞寫字講,「我替你擔當這號ê艱苦,你beh替我做啥物?」
這幅比前畫hit幅不止較好看,眾人攏意愛,逐個ài來看,伊家己亦m̄甘賣,就提去送官府,吊tī 公所,hō͘逐人thang去看。Hit時有真濟人去看,看到這幅ê,攏是靜靜看,m̄-ài徙開,倒去in兜逐個想講,「耶穌替我擔當艱苦到án-ni。」
Si̍t-tián-má常常去hit-ê 公所閃避ê所在,替hiah-ê來看這幅ê人祈禱,求上帝hō͘ in tuì所看ê,心肝會受感激。
有一日Si̍t-tián-má看見一個查某囡仔企 tī hit幅ê頭前,teh流目屎真濟,就近倚beh kap伊講話,問伊講,「查某嬰,你哮啥事?」Hit個查某囡仔頭殼一下越過來,才知是珮比罩;珮比罩用手指hit幅講,「伊不止疼你,總是我是散hiong ê查某囡仔,我打算伊攏m̄-bat我,無疼我。」講煞目屎koh再流。Si̍t-tián-má講,「珮比罩ah?耶穌所受ê,攏是因為你;」講了將hō͘伊所問--ê感激心,到畫這幅ê事逐項 kā伊講。關門ê時兩人iáu-kú相kap teh講話;Si̍t-tián-má就將耶穌ê來歷tuì 出世到死koh活上天,kap怎樣thang信來得著救ê事講明hō͘伊知;珮比罩聽亦信--伊。
過兩年冬天ê時,四界攏是雪;有一暝Si̍t-tián-má歇睏坐tī火爐前,teh看一本家己買ê新約,忽然外面有人teh 扑門,開--入來,看見hit人穿羊毛衫,頭毛sàm-sàm,面青青,親像枵ê款式;hit時Si̍t-tián-má ê桌頂有麵包kap肉,hit人金金相hiah-ê物,講話ê時亦直直看,kā Si̍t-tián-má講,「請你kap我去做不止要緊ê代誌。」Si̍t-tián-má講,「Beh去佗落?」Hit人 應講,「M̄敢講啥物所在。」Koh問,「請我去beh 創啥物代誌。」Hit人講,「M̄敢講,獨獨請你去看 beh死ê人。」Si̍t-tián-má講,「好,我beh chham你去,今請你食。」Hit人講,「多謝。」就歡喜去食。Si̍t-tián-má問伊講,「你腹肚枵,ho͘N7?」應講: 「阮攏beh餓死lah。」
Si̍t-tián-má就款幾若項 ê食物,問hit人講,「Chiah-ê你會giâ 抑bē?」講,「會,歡喜,總是著來去,m̄-thang延chhiân。」Hit人就緊緊做頭chhoā路,Si̍t-tián-má toè伊行;行到城外月已經出,遠遠看見樹林,無偌久入樹林內,hiah-ê樹攏是雪,路攏hō͘雪蓋--去,不止 oh-tit行,總是hit人真熟,Si̍t-tián-má thang toè伊。
到樹林ê中央有一位平地,無樹,tī-hia有幾若間ê 厝仔,hit人指一間kā伊講,「請你入--去。」Hit時濟濟人 tuì厝內出來圍伊,家己就將所giâ ê袋仔卸落塗腳。
Si̍t-tián-má ku-ku入去,看見 hit間厝真破,內面有一個查某囡仔倒--teh,用乾ê樹葉做褥仔,面親像真枵,款式那準bat經過重重ê艱苦一般樣,伊ê 目珠kheh-kheh;Si̍t-tián-má認得是珮比罩,就叫伊講,「珮比罩ah!」查某囡仔目珠liam-piⁿ 開到金khok-khok,嘴裂裂,面笑笑,身軀小可peh 起來講,「有影,伊有來,tit-beh chhoā我去,伊伸伊ê手,伊ê 手有血,伊不止疼我。」講煞就過氣。
Hit幅今無lah,因為幾年前 hit間公所火燒,hit幅亦著去;當hit幅猶tī-teh ê時有不止利益人。下面beh講起一人名Jîn-jîn-ló͘ ê代誌。Si̍t-tián-má,珮比罩死濟濟年,有一個尊貴ê人坐車hit 個城,伊ê馬歇tī客店,伊就出門四界chhit-thô,入hit個公所。這人是少年好學問ê人;伊ê親人攏是大官,這人後日會做不止大 ê人,得著世間濟濟ê榮光;hit日看見Si̍t-tián-má所畫 hit幅耶穌釘十字架ê圖有仁愛ê款式,那看那愛看,看了心受感激,koh看見「我疼你到án-ni,你替我做啥物?」Hí兩句,讀了koh 看,看了koh讀,伊ê心真致意,攏m̄-ài離開,目屎直直流。伊企 hia有幾若點鐘久,到日暗,顧公所ê人來hoāⁿ 伊ê肩頭講:「iáu-boē,反轉。」因為這個少年人心內永遠活ê日tú仔出。
倒去客店koh再坐伊ê 車,總是m̄-ài倒去伊ê本所在;是用伊ê性命、富貴、名聲一盡下tī耶穌ê腳下;因為 hit兩句常常發起tī伊ê 心內。
後來Jîn-jîn-ló͘做Mô͘-loē-bí-a宣道會ê董事,不止出力服事主,勉勵濟濟人;到主後1760年5月過往。
上帝用人做伊ê器具,伊ê法度m̄-nā一款,因為逐項tī伊ê手,出在伊來用。看伊用Si̍t-tián-má ê畫做極好ê報揚,án-ni thang做憑據。
(台灣府城教會報第50~51卷,1889年8~9月)