論用鴉片丸ê危險
Lūn ēng A-phiàn oân ê guî-hiám
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 臺灣府城教會報 |
| 卷期 | 第49卷 |
| 日期 | 1889/6 |
| 頁數 | 46 |
白話字（原文數位化）
Lūn ēng A-phiàn oân ê guî-hiám
1889.06 TĒ SÌ-CHA̍P-KÁU TIUN p.46
In-uī chai tī chit-ê Tâi-oân ū chē-chē lâng ēng A-phiàn oân ài ké A-phiàn , goán lūn chit-ê tāi-chì ài kóng chi̍t-nn̄g hāng. Chi̍t-hāng, chia̍h A-phiàn oân pí chia̍h hun sī khah siong-tiōng . Kiám-chhái ū lâng kóng , Goá tāi -seng chia̍h hun , āu-lâi chia̍h A-phiàn oân lâi ké ; nā-sī kiaⁿ-liáu hán-tit ū án-ni . Nā ài ké A-phiàn ê lâng khah iàu-kín tio̍h chiàu I-koán ê hoat-tō͘, chiū-sī tio̍h lâi toà I-koán lāi-bīn 21 ji̍t , lóng bô chhut-mn̂g ; I-seng ia̍h khoàⁿ hit-ê lâng ū sím-mi̍h phoà-pīⁿ, ū sím-mi̍h kan-khó͘, chiū chiong eng-kai tī ê io̍h lâi tī i . Lâng nā bô thang lâi I-koán ké , thang tuì I-koán bé ké A-phiàn ê io̍h , ( lóng bô A-phiàn tī lāi-bīn , ) ka-tī thang ké ; m̄-thang phah-sǹg nā bô chia̍h A-phiàn oân chiū bē ké--tit. Chhin-chhiūⁿ Hiong-káng hái-sū sī goán Goā-kok lâng koán--ê ; tī-hia ū chē-chē Tn̂g-lâng , ū-sî hoān-choē hō͘ koaⁿ-hú lia̍h-khì koaiⁿ-kaⁿ, nā chia̍h hun ê lâng ko͘-put-chiong tio̍h liâm-piⁿ ké, lóng m̄-bat tit-tio̍h A-phiàn oân , á-sī io̍h-hún thang ûn-ûn-á ké.
Koh chi̍t-hāng: goán chai ū lâng ēng A-phiàn oân lâi chí-thiàⁿ , kóng sī tē -it hó. ia̍h chai Kàu-hoē ê lâng ū-sî chiong A-phiàn oân chò bé-bē, á-sī chò ka-tī ê lō͘-ēng . ia̍h ū thiaⁿ-kìⁿ kóng, chò pē-bó ê lâng nā khoàⁿ-kìⁿ i-ê kiáⁿ-jî ū sàu, á-sī pak-tó͘ thiàⁿ, chiū chiong A-phiàn oân hō͘ i chia̍h , phah-sǹg ē tī i- ê pīⁿ . Taⁿ tio̍h chai, chit-ê lóng bô hó-sè , ia̍h bô ún-tàng . Siat-sú gín-ná lām-sám chia̍h m̄-hó ê mi̍h, āu-lâi chiū pak-tó͘ -thiàⁿ , m̄-thang A-phiàn hō͘ i; nā hō͘--i, sui-jiân kiám-chhái ē chí -thiàⁿ, iáu-kú sī chiām-sî nā-tiāⁿ , tek-khak bē i-hó--i , hoán-tńg kiám-chhái beh hāi i kàu-sí . Khah hó ê khoán-sit , sī ēng tām-po̍h Tō͘-pi-iû hō͘ i sià , hō͘ hit-ê m̄-tio̍h ê mi̍h cháu chhut-lâi , gín-ná chiū hó .
Sui -jiân kóng A-phiàn ê lō͘-ēng chin toā , m̄-kú tio̍h chò I-seng ê lâng gâu ēng i , chiah ē ū lī-ek tī lâng ; siat-sú nā m̄-sī chò I-seng ê lâng , kan-ta thiaⁿ-kìⁿ lâng kóng lâi ēng, m̄-nā bô lī-ek, hoán-tńg ū chai-hāi .
漢羅（Ùi原文改寫）
論用鴉片丸ê危險
1889.06 第四十九張 p.46
因為知tī這個台灣有濟濟人用鴉片丸ài改鴉片，阮論這個代誌愛講一兩項。一項，食鴉片丸比食薰是較傷重。Kiám-chhái有人講，我代先食薰，後來食鴉片丸來解；若是驚了罕tit有án-ni。若ài改鴉片ê人較要緊著照醫館ê法度，就是著來toà醫館內面21日，攏無出門；醫生亦看hit個人有甚物破病，有甚物艱苦，就將應該治ê藥來治伊。人若無thang來醫館改，thang對醫館買改鴉片ê藥，（攏無鴉片tī內面），家己thang改；m̄-thang扑算若無食鴉片丸就bē改--tit。親像香港海嶼是阮外國人管--ê，tī-hia有濟濟唐人，有時犯罪hō͘官府掠去關監，若食薰ê人姑不chiong著liâm-piⁿ改，攏m̄-bat得著鴉片丸，抑是藥粉thang勻勻仔改。
Koh一項：阮知有人用鴉片丸來止疼，講是第一好。亦知教會ê人有時將鴉片丸做買賣，抑是做家己ê路用。亦有聽見講，做父母ê人若看見伊ê子兒有嗽，抑是腹肚痛，就將鴉片丸hō͘伊食，扑算會治伊ê病。今著知，這個攏無好勢，亦無穩當。設使囡仔lām-sám食m̄好ê物，後來就腹肚痛，m̄-thang鴉片hō͘伊，若hō͘--伊，雖然kiám-chhái會止疼，iáu-kú是暫時nā-tiāⁿ，的確bē醫好--伊，反轉kiám-chhái beh害伊到死。較好ê款式，是用淡薄杜蓖油 hō͘伊瀉，hō͘ hit個 m̄著ê物走出來，囡仔就好。
雖然講鴉片ê路用真大，m̄-kú著做醫生ê人gâu用伊，才會有利益tī人，設使若m̄是做醫生ê人，kan-ta聽見人講來用，m̄但無利益，反轉有災害。