辯神主論

Piān Sîn-chú Lūn

文獻資訊

項目	資料
作者	Un Sam-goân Un Sam-goân
卷期	臺灣府城教會報
卷期	第31卷
日期	1888/1
頁數	100

白話字（原文數位化）

Piān Sîn-chú Lūn

1888.01 TĒ SAN-CHA̍P-IT TIUN p.100-102

(Un Sam-goân chò--ê.)

(Chiap chêng tiuⁿ tē 94 bīn.)

Kiám-chhái ū lâng kóng , Chè sī sèng- jîn só͘ siat , nā án-ni chiū sèng-jîn ia̍h ū kè-sit mah ? Goá ìn kóng , Thái-thó bô kè-sit ? Lūn i pêng-seng só͘-kiâⁿ tāi- khài lâi kóng , sī thang o-ló , iáu-kú m̄- sī kóng i lóng bô chi̍t-tiám-á ê chhò-gō͘ . Tông-tiâu Lí Thài-pe̍k kóng , “ Lâng to m̄-sī Giâu Sùn , thài-oē it-chīn hó ? “ án- ni i chha-put-to sī kóng , chí-ū Giâu Sùn it-chīn hó nā-tiāⁿ , kî-û lóng bô . Chóng-sī lūn kàu Giâu Sùn , Khóng-chú chiū kóng , “ Giâu-Sùn siōng-kú ū pē-pēng .” Lūn kàu Khóng-chú pún-sin i ka-kī ū kóng , “ Nā oē hō͘ goá ke chia̍h kuí-nî , kàu gō͘-cha̍p hè lâi tha̍k ia̍h-keng , chiū bián ū toā kè-sit . “ án-ni chiū iáu-bē tha̍k ia̍h-keng ê sî ū toā kè-sit, chiū tha̍k ia̍h-keng liáu-āu , ia̍h boē bián-tit ū sió-khoá ê kè-sit . Giâu Sùn Khóng- chú , siōng-chhiáⁿ bô chiâu-chn̂g hó , kî- û--ê kiám-oē khah-iâⁿ in mah ? Goán ê sèng-keng ū kóng , “ Siōng-tè tī thiⁿ-- ni̍h , kàm-chhat chèng-lâng, ài chai kî- tiong ū hit-hō chiâu-chn̂g tì-huī , oē kèng Siōng-tè ê lâng á-bô , chiū lóng-sī chiū siâ , khì chèng , bē ū kiâⁿ hó ê lâng . “ ( Si-phian 53 : 2 , 3 . ) Iâ-so͘ kóng , “ Bô chi̍t-lâng hó , chí-ū Siōng-tè nā-tiāⁿ . “ ( Má-thài 19 : 17 . ) Só͘-í m̄-thang phah- sǹg chè sī sèng-jîn só͘ siat , chiū tek- khak sī bô chhò . Pîn-sim lâi lūn , hiān-sî chè chó͘-sian ê lé nā ū ha̍p-lí , chiū put-lūn ū chiàu kó͘-hoat á bô chiàu kó͘-hoat , lóng bô iàu-kín; nā bô ha̍p-lí , chiū put-lūn sī sèng-jîn só͘ siat , á m̄-sī sèng-jîn só͘ siat , lóng tio̍h pàng-soah .

6 . Lūn hàu ê kî-si̍t

Sè-sio̍k lâng ta̍uh-ta̍uh huí-pòng goán sī put-hàu , sū-put-ti goán ê hàu sī chin ê hàu , m̄-sī ké ê hàu . Goán ê sèng-keng kì-chài Siōng-tè ēng jîn-lûn ê tō-lí kà-sī lâng , chiū kóng , “ Tio̍h hàu-kèng lín ê pē-bú , chiū thang tī Iâ-hô-hoa lín ê Siōng-tè só͘ siúⁿ-sù ê toē-hng lâi chia̍h tn̂g hè-siū .” ( Chhut Ai-ki̍p-kì 20 : 12 . ) Koh kóng , “ Lâng nā ū poē-ge̍k ê kiáⁿ, pē-bú tok-chek m̄-thiaⁿ , chiū tio̍h lia̍h--i , toà kàu siâⁿ-mn̂g tiúⁿ-ló ê bīn-chêng, kā in kóng , Chit-ê kiáⁿ poē-ge̍k m̄-thiaⁿ goá chhuì , chiú-chuì , hòng-tōng , chiū siâⁿ-- ni̍h ê chèng-lâng tio̍h khioh chio̍h-thâu tìm hō͘ i sí . “ ( Sin-bēng-kì 21 : 20 , 21 . ) Koh kóng , “ Mē pē-bú ê lâng tek-khak tio̍h hō͘ i sí.” (Chhut-ai-ki̍p-kì 21:16) Koh kóng: “ Khoàⁿ khin pē-bú ê lâng, tio̍h siū chiù-chó͘.” (Sin-bēng-kì 27:16) Iâ-só͘ ê sî, ū hoat-lī-sài-lâng kà-sī lâng thang ēng mi̍h hiàn Siōng-tè, m̄-sái ho̍k-sū pē-bú, Kiù-chú tāng-tāng hiâm--in. Koh Kiù-chú teh beh sí ê sî, i ê lāu-bú bô-lâng thang khoàⁿ-kò͘, Kiù-chú chiū bēng-lēng i ê ha̍k-seng Iok-hān tio̍h chiàu-kò͘ i. (Iok-hān 19:26,17) Koh Iâ-so͘ soè-hàn ê sî, iā-sī sêng-sūn pē-bú. (Lō͘-ka 2:51) án-ni Iâ-so͘ pún-sin iú-hāu, iā-sī choè hó ê iūⁿ ài lâng o̍h i; só͘-í i ê ha̍k-seng iā bat ēng iú-hāu ê tō-lí kà-sī lâng, chhin-chhiūⁿ Pó-lô kóng: “Kiáⁿ-jî sio̍k Chú, tio̍h sūn pē-bú, chiah sī ha̍p-gî.” (Í-bu̍t-só͘ 6:1) Koh kóng: “Kiáⁿ-jî tio̍h siông-siông sūn pē-bú, chiū Chú hoaⁿ-hí.” (Ko-lô͘-sai 3:20) Koh hoan-hù Thê-bô͘-thài kóng: “Chiú-koá-lâng ū kiáⁿ-sun, tio̍h kà-sī i, tāi-seng tī ka-lāi oē hêng-hàu, lâi pò-ta̍p i ê pē-bú, che sī hó thang hō͘ Siōng-tè chiap-la̍p.” (I Thê-bô͘-thài 5:4) án-ni Siōng-tè, Kiù-chú, sian-ti, sù-tô͘ lóng sī kà lâng tio̍h iú-hàu, thái-thó kóng goán put-hàu ah?

Chóng-si cháiⁿ-iūⁿ chiah-oē tit-thang kóng sī iú-hàu ?

1 .Pē-bú tī-teh tio̍h chīn khuì-la̍t hōng- sêng chiàu-kò͘ , chia̍h-chhēng hō͘ i kàu- gia̍h ; pē-bú lāu boē thó-thàn , m̄-thang gīn-sîn--i , khoàⁿ-khin--i , i beh tio̍h hō͘-- i , chīn sim khoán-thāi--i , bo̍h-tit hō͘ i oàn-sin chhoeh-miā, thó͘-khuì pûn-hāi , tio̍h siūⁿ kàu i-ê un-chêng hōng-sêng--i kàu chi̍t-sì-lâng .

2 .Tio̍h thiaⁿ i-ê kà-sī .

Bat khoàⁿ-kìⁿ ū sî pē-bú kah i-ê kiáⁿ , i ìn kóng , “ Goán m̄-leh .” Che sī ke̍k- toā m̄-tio̍h . Choè kiáⁿ ê lâng iáu soè-hàn boē thàn-chîⁿ chhī pē-bú , iáu-kú tio̍h sūn--i , só͘ kóng tio̍h thiaⁿ, só͘ kah tio̍h kiâⁿ , sui-bóng kàu toā-hàn ū pún-sū oē thàn-chîⁿ , ia̍h m̄-thang kiau-ngō͘ lū-kū ; tio̍h chi̍t-sì-lâng khiam-sùn sêng-siū kà- sī; siat-sú pē-bú só͘ kóng ū chhò-gō͘ , ia̍h tio̍h khin-siaⁿ soè-seh kap i chham-siông gī-lūn , m̄-thang hoah--i , mē--i .

3 . M̄-thang hō͘ i ê sim iu-būn.

Kiám-chhái ū hiaⁿ-tī chiū tio̍h saⁿ- hô, m̄-thang oan-ke-niû-chè hō͘ pē-bú iu-būn ; á-sī pháiⁿ-kiáⁿ , hòng-tōng , poa̍h- kiáu , chia̍h o͘-hun , chia̍h chiú-chuì , choè pháiⁿ-káu , o̍h kûn-thâu , kiat-tóng , saⁿ-phah , tì-kàu sún-hāi seng-khu , phoà- huì ke-hé , á-sī hoān kok-hoat , hō͘ koaⁿ- hú pān-choē , chiah-ê tāi-chì lóng sī hō͘ pē-bú iu-būn hoân-ló ; choè kiáⁿ ê lâng eng-kai tio̍h chú-soè , kín-sīn , m̄-thang hō͘ pē-bú ū chit-hō ê kan-khó͘ .

4 . Tio̍h chiàu-kò͘ pē-bú ê phín-hēng .

Chá Tāi-Sùn ê pē Kó͘-só͘ bô hó ê só͘- kiâⁿ , Sùn oē soè-jī ín-chhoā kám-kek in lāu-pē , tì-kàu hō͘ i bô toā pháiⁿ . Sù-tô͘ Pó-lô kā Thê-mô͘-thài kóng , “ M̄-thang hoah lāu-toā lâng, tio̍h kàn-chèng i chhin-chhiūⁿ lāu-pē. “ Khóng-chú kóng , “ Ho̍k-sāi pē-bú , ū-sî tio̍h sió-khoá hiâm--i .” án-ni sī hō͘ lán chai pē-bú ū sî ū chhò-gō͘ , choè kiáⁿ ê lâng tio̍h khǹg-- i , hō͘ i oē tú-hó , bián-tit ū pháiⁿ ê miâ- siaⁿ . Tē-it iàu-kín tio̍h chiàu-kò͘ i ê lêng-hûn, hō͘ i oē sêng-si̍t sìn Kiù-chú , oá-khò i kàu tit-tio̍h choē sià-bián , siông-siông thoè i kî-tó , ǹg-bāng i sí-āu oē tit-tio̍h kiù .

5 . Pē-bú í-keng sí , tio̍h chiàu hoat-tō͘ lâi liāu-lí sui-bóng bô oá-khò hong-suí ê tāi-chì , iáu-kú m̄-thang chhìn-chhái, kah-i-bo̍h ; pē-bú í-keng sí liáu , tio̍h siông-siông siàu-liām , kì-tit i hó ê kà-sī lâi kiâⁿ .

Lâng nā án-ni , chiah-sī chin ê iú-hàu ; nā bô án-ni , sui-bóng sí-āu chhāi sîn- chú lâi chè , lâi pài , sio-kim, hiàn-choá ū sím-mi̍h lō͘-ēng ? Sī lóng bô lī-ek .

Khiat-khiat-chú thiaⁿ kàu chia , chiū kóng , Goá taⁿ kám-siā sian-siⁿ , hō͘ goá ná chhin-chhiūⁿ khùn-chhíⁿ , goá taⁿ chai hàu ê tō-lí lah ; ia̍h chai lín ê kàu m̄-sī lâng siat ê kàu só͘ oē pí-tit . Tuì án-ni saⁿ-sî chiū khì .

Un Sam-goân ê piān Sîn-chú lūn chit-tiuⁿ í-keng ìn-liáu ; iáu beh koh ìn tē saⁿ miâ ê, chiū-sī Lí Chhah-lâi chò-- ê. I-ê lūn só͘ ín-khí ê kó͘-tián sui-jiân khah-chió , kiám-chhái hiaⁿ-tī koh khah ài khoàⁿ . Chóng-sī kīn-lâi chih--tio̍h Choân-chiu Tân Bo̍k-su kià chi̍t phiⁿ lūn lâi , taⁿ beh seng ìn ; āu-lâi chiū thang koh ìn piān Sîn-chú lūn.

漢羅（Ùi原文改寫）

辯神主論

1888.01 第三十一張 p.100-102

(Un Sam-goân做--ê.)

(接前張第94面。)

Kiám-chhái有人講，祭是聖人所設，若án-ni就聖人亦有過失mah？我應講，Thái-thó無過失？論伊平生所行大概來講，是thang o-ló，iáu-kú m̄ 是講伊攏無一點仔ê錯誤。唐朝李太白講，「人都m̄ 是堯舜，thài會一盡好？」án-ni伊差不多是講，只有堯舜一盡好nā-tiāⁿ，其餘攏無。總是論到堯舜，孔子就講，「堯舜上久有弊病。」論到孔子本身伊家己有講，「若會hō͘ 我加食幾年，到五十歲來讀易經，就免有大過失。」án-ni就iáu-bē讀易經ê 時有大過失，就讀易經了後，亦bē免得有小可ê過失。堯舜孔子，尚且無齊全好，其餘--ê 敢會較贏in mah？阮ê聖經有講，「上帝tī 天--ni̍h，鑑察眾人，愛知其中有hit號齊全智慧，會敬上帝ê人抑無，就攏是就邪，棄正，bē有行好ê人。」( 詩篇53：2， 3. ) 耶穌講，「無一人好，只有上帝nā-tiāⁿ。」( 馬太19：17. ) 所以 m̄-thang扑算祭是聖人所設，就的確是無錯。憑心來論，現時祭祖先ê禮若有合理，就不論有照古法抑無照古法，攏無要緊；若無合理，就不論是聖人所設，抑 m̄ 是聖人所設，攏著放煞。

6.論孝ê其實

世俗人ta̍uh-ta̍uh誹謗阮是不孝，殊不知阮ê孝是真ê孝，m̄ 是假ê孝。阮ê聖經記載上帝用人倫ê道理教示人，就講，「著孝敬lín ê父母，就thang tī 耶和華lín ê上帝所賞賜ê地方來食長歲壽。」( 出埃及記20：12. ) Koh講，「人若有背逆ê子，父母督責 m̄ 聽，就著掠--伊，帶到城門長老ê面前，kā in講，這個子背逆 m̄ 聽我嘴，酒醉、放蕩，就城--ni̍h ê眾人著拾石頭擲hō͘ 伊死。」( 申命記21：20， 21. ) Koh講，「罵父母ê人的確著hō͘ 伊死。」( 出埃及記21：16. ) Koh講：「看輕父母ê人，著受咒詛。」( 申命記27：16) 耶穌ê 時，有法利賽人教示人thang用物獻上帝，m̄ 使 服事父母，救主重重嫌--in。Koh救主teh beh死ê 時，伊ê 老母無人thang看顧，救主就命令伊ê 學生約翰著照顧伊。( 約翰19：26， 17) Koh耶穌細漢ê 時，亦是承順父母。( 路加2：51) án-ni耶穌本身有孝，亦是做好ê樣愛人學伊；所以伊ê 學生亦bat用有孝ê道理教示人，親像保羅講：「子兒屬主， 著順父母，才是合宜。」( 以弗所6：1) Koh講：「子兒著常常順父母，就主歡喜。」( 哥羅西3：20) Koh吩咐提摩太講：「守寡人有子孫，著教示伊，代先tī 家內會行孝，來報答伊ê 父母，che是好thang hō͘ 上帝接納。」( I 提摩太5：4)án-ni上帝、救主、先知、使徒攏是教人著有孝，thái-thó講阮不孝ah？

總是怎樣才會得thang講是有孝？

1.父母tī-teh著盡氣力奉承照顧，食穿hō͘ 伊到額；父母老boē討趁，m̄-thang gīn神 --伊，看輕--伊，伊beh著hō͘--伊，盡心款待--伊，莫得hō͘ 伊怨身慼命，吐氣pûn害，著想到伊ê 恩情奉承--伊到一世人。

2.著聽伊ê 教示。

Bat看見有時父母教伊ê 子，伊應講，「阮 m̄-leh。」Che是極大 m̄ 著。做子ê人iáu細漢 boē趁錢飼父母，iáu-kú著順--伊，所講著聽，所教著行，雖罔到大漢有本事會趁錢，亦 m̄-thang驕傲lū-kū；著一世人謙遜承受教示；設使父母所講有錯誤，亦著輕聲細說kap伊參詳議論，m̄-thang喝--伊，罵--伊。

3.M̄-thang hō͘ 伊ê心憂悶。

Kiám-chhái有兄弟就著相和，m̄-thang冤家量債hō͘ 父母憂悶；抑是歹子、放蕩、博局、食烏薰、食酒醉、做歹狗 、學拳頭、結黨、相扑，致到損害身軀，破費家伙，抑是患國法，hō͘ 官府辦罪，chiah-ê代誌攏是hō͘父母憂悶煩惱；做子ê人應該著仔細、謹慎，m̄-thang hō͘ 父母有這號ê艱苦。

4.著照顧父母ê品行。

早大舜ê父瞽叟無好ê所行，舜會細膩引 chhoā 感激in老父，致到hō͘ 伊無大歹。使徒保羅kā提摩太講，「M̄-thang喝老大人，著諫諍伊親像老父。」孔子講，「服事父母，有時著小可嫌--伊。」án-ni是hō͘ 咱知父母有時有錯誤，做子ê人著勸--伊，hō͘ 伊會tú好，免tit有歹ê名聲。第一要緊著照顧伊ê 靈魂，hō͘ 伊會誠實信救主，倚靠伊到得著罪赦免，常常替伊祈禱，向望伊死後會得著救。

5.父母已經死，著照法度來料理雖罔無倚靠風水ê代誌，iáu-kú m̄-thang chhìn-chhái，kah-i-bo̍h；父母已經死了，著常常數念，記得伊好ê教示來行。

人若án-ni，才是真ê有孝；若無án-ni，雖罔死後chhāi神主來祭、來拜、燒金、獻紙有甚物路用？是攏無利益。

Khiat-khiat子聽到chia，就講，「我今感謝先生，hō͘ 我那親像睏醒，我今知孝ê道理lah；亦知lín ê教 m̄ 是人設ê教所會比tit。」對án-ni相辭就去。

溫三源ê辯神主論這張已經印了；iáu beh koh印第三名ê，就是李插來做--ê。伊ê 論所引起ê古典雖然較少，Kiám-chhái兄弟koh較愛看。總是近來接--著泉州陳牧師寄一篇論來，今beh先印；後來就thang koh印辯神主論。