辯神主論
Piān Sîn-chú Lūn
文獻資訊
項目 | 資料 |
---|---|
作者 | 無lo̍h名 |
卷期 | 臺灣府城教會報 |
卷期 | 第22卷 |
日期 | 1887/4 |
頁數 | 27 |
白話字(原文數位化)
Piān Sîn-chú Lūn
1887.04 TĒ JĪ-CHA̍P JĪ TIUN p.27-29
(Sī Ia̍p Bo̍k-su chò--ê.)
(Chiap chêng-tiuⁿ tē 24 bīn.)
Tē-la̍k toāⁿ
Hiàn-chè sîn-chú ê m̄-tio̍h
Taⁿ chit-ê ho̍k-sāi sîn-chú tāi-lio̍k ū saⁿ-hāng ê bô ha̍p chêng-lí. Tē-it hāng; lâng ê chè-hiàn sîn-chú sī phah-sǹg sí ê lâng ū lâi hióng-siū, lâi kàm-la̍p, lóng bô siūⁿ sîn-chú sī chit-phìⁿ chhâ tiāⁿ-tiāⁿ, beh thái oē lim-chia̍h ? Chhì-khoàⁿ hiàn- chè bêng-pe̍k, mi̍h iû-goân tī-teh, lóng bô sió-khoá kiám, iû-goân sī oa̍h-lâng siu khì chia̍h, kap sîn-chú lóng bô kan- sia̍p; sī khang-khang hiàn-chè, lóng bô lī-ek chó͘-chong. Khe-khó Siōng-tè chhòng-chō bān-mi̍h, to̍k-to̍k in-uī oa̍h- lâng ê lō͘-ēng, kàu sí-āu chiū m̄-sái ēng mi̍h; in-uī jio̍k-sin kui-thó͘, sîn-hûn ji̍p im-kan, chit sè-kan ê tāi-chì lóng-chóng bêng-pe̍k. Chhin-chhiūⁿ sio̍k-gú kóng, Saⁿ-chhùn khuì chi̍t-ē tn̄g, bān-hāng tāi-chì soah liáu-liáu; beh thái oē hióng-siū chè-mi̍h ah ? Chhin-chhiūⁿ án-ni, lâng ê hiàn-chè sîn-chú, sui-jiân sī kóng beh hiàn-chè chó͘-chong, si̍t- chāi sī hiàn-chè ka-kī. Phì-jū ū lâng teh-khùn, nā chú chi̍t-oáⁿ hó-mi̍h, chu-bī chīn-chāi hó chia̍h, hē tī i-ê chhn̂g-chêng, nā bô kiò i chhíⁿ, siōng- chhiáⁿ boē chia̍h, hô-hòng lâng í-keng sí, thái-thó oē koh lâi chia̍h kiáⁿ-sun só͘ hiàn ê chè-mi̍h ah ? Siat-sú sí ê lâng nā oē lâi chia̍h, siáⁿ-sū m̄ chi̍t-ji̍t hàu saⁿ- tǹg; to̍k-to̍k chi̍t-nî ê tiong-kan chí-ū cha̍p-goā pái hiàn-chè tiāⁿ-tiāⁿ; chhin- chhiūⁿ án-ni, i-ê chó͘-chong kiám bô chiâⁿ choè im-kan ê iau-kuí mah ? Che sī hiàn-chè sîn-chú tē-it hāng ê bô ha̍p chêng-lí.
Tē-jī hāng; nā-sī chó͘-chong iau-gō kan-khó͘, chiū tek-khak siông-siông lâi thó-chia̍h; in-hô sîn-chú an-jiân chēng chē lóng bô tín-tāng ? Siat-sú i oē thun- lún iau-gō, kàu hiàn-chè ê sî, pē-bú kong-má chó͘-chong choê lâi hióng-siū, tek-khak saⁿ-chiⁿ chia̍h. Nā-sī hù-kuì ê ke chè-mi̍h choē-choē, san-tin hái-bī pâi-lia̍t moá-toh, kiaⁿ-liáu chó͘-chong chia̍h kàu siuⁿ pá, chek-siong tì-kàu phoàⁿ-pīⁿ. Nā-sī sòng-hiong ê ke, chè- mi̍h chió-chió. put-kò sī chhài-pn̄g tiāⁿ- tiāⁿ, kiaⁿ-liáu chó͘-chong chia̍h boē pá, iû-goân iau-gō. Goá bē-bat thiaⁿ-kìⁿ im- kan ū phoà-pīⁿ kuí, kap iau kuí. Koh ū lâng bô hō͘-sû thang hiàn-chè, chiū tī im-kan siông-siông choè iau-kuí, kiám m̄ jiáu-loān choè-chha̍t mah ? Goá bē- bat thiaⁿ-kìⁿ im-kan ū chha̍t-kuí kap loān-kuí. Siat-sú sîn-chú nā oē chia̍h, kiaⁿ-liáu bô lâng káⁿ hiàn-chè; án-ni lâng hiàn-chè sîn-chú m̄-sī beh hō͘ chó͘- chong chia̍h, si̍t-chāi sī ka-kī ài chia̍h. Che sī hiàn-chè sîn-chú bô ha̍p chêng- lí ê tē-jī hāng.
Tē-saⁿ hāng; ū lâng kóng, Sîn-chú sui-jiân boē oē chia̍h mi̍h, iáu-kú oē hióng-siū mi̍h ê khì-bī. Chiū ìn--i kóng, Nā oē hióng-siū mi̍h ê khì-bī, siáⁿ-sū só͘ chè ê chiú bô khah po̍h, mi̍h ia̍h bô sit- bī, tiⁿ--ê iû-goân tiⁿ, kiâm--ê iû-goân kiâm ah ? Ū lâng koh kóng, Siat chit- ê hiàn-chè ê lé, m̄-sī kóng chó͘-chong oē chai, ia̍h m̄-sī kóng ū lâi hióng-siū lâi kàm-la̍p, to̍k-to̍k sī ài chīn hàu sim tiāⁿ-tiāⁿ. Chhì mn̄g chó͘-chong kì-jiân m̄ chai, ia̍h bô lâi hióng-siū, cháiⁿ-iūⁿ sī chīn hàu sim ah ? In-uī hàu-tō kuì- tiōng chin-si̍t, bô kuì-tiōng goā-phê; nā ài ēng chè-sū lâi piáu-bêng hàu-sim, sī ti̍t-ti̍t ài boé hàu-chú ê miâ, tī chó͘- chong ū sím-mi̍h lī-ek ah ? Che sī hiàn- chè sîn-chú bô ha̍p chêng-lí ê tē-saⁿ hāng.
Taⁿ ēng chêng-lí lâi lūn, siat-li̍p sîn- chú hiàn-chè sîn-chú kò͘-chip lia̍h-choè sī hàu-kèng chó͘-chong, si̍t-chāi sī tāi put-hàu, in-uī sī khi-phiàn chó͘-chong. Sèng-chheh kà-sī lán m̄-thang khi- phiàn lâng; pa̍t-lâng siōng-chhiáⁿ m̄ thang khi-phiàn, hô-hòng thang khi- phiàn i-ê chó͘-chong mah ? Nā-sī án-ni, chiū-sī tek-choē chó͘-chong kiám-m̄-sī tāi put-hàu mah ?
Koh tuì ho̍k-sāi sîn-chú ū-sî chhut choē-choē kan-khó͘; iúⁿ-kiáⁿ, chhoā soè- î, boé lú-pī, ǹg-bāng jîn-teng khah choē, thang choè kiông-pâng ngī-kak, thang pun chó͘-kong ê ke-gia̍p khah toā hūn. Tuì án-ni siông-siông tì-kàu oan-ke hâi-tò͘ saⁿ-kò; ū-ê kiông-pâng khi-hū jio̍k-pâng. Koh ū só͘-chāi hiuⁿ-siā ê lē, lâng nā siⁿ ta-po͘ kiáⁿ, tī chiaⁿ-goe̍h tio̍h pān choē-choē mi̍h tī sû-tn̂g--ni̍h, hiàn-chè chó͘-chong; jiân-āu chhiáⁿ hiuⁿ-lí ê chiân-têng kap ke-tiúⁿ, hō-choè pān teng-toh; hó-gia̍h lâng pān oē khí, sòng-hiong lâng pān boē khí, ū-ê tio̍h boē chhân-hn̂g; nā bô chhân-hn̂g ko͘- put-chiong tio̍h boē i-ê kiáⁿ lâi pān hō͘ lâng chia̍h. Koh ū só͘-chāi ū lûn-liû chè-chó͘ ê lē, chiū-sī ta̍k-nî choè chó͘- kī ê ji̍t, á-sī nî-tang ge̍h-choeh, ta̍k pâng-thâu tio̍h lûn-liû pān tī sû-tn̂g hiàn-chè chó͘-chong, jiân-āu chhiáⁿ ta̍k pâng-thâu ê lâng; tiāⁿ-tio̍h ta̍k- pái tio̍h pān kuí-oáⁿ, chi̍t-oáⁿ tio̍h joā- choē mi̍h, lóng boē chió--tit; hó-gia̍h lâng pān oē khí, sòng-hiong lâng pān boē khí, ia̍h boē soah tit, ū-ê tio̍h boē kiáⁿ lâi pān hō͘ lâng chia̍h. Koh ū só͘-chāi ia̍h tio̍h pun ku, chiū-sī tio̍h chiàu i-ê hiuⁿ-siā ê hé-tiáⁿ, chi̍t kháu- chàu pun chi̍t-ê; ū lâng nā bô pun tio̍h chiū beh hiâm--i, ū sî ia̍h oē tì-kàu oan-ke. Chêng-nî ū chi̍t-ê hiuⁿ-siā uī- tio̍h pun ku ê tāi-chì, chi̍t-lâng bô pun tio̍h, tì-kàu saⁿ phah, āu-lâi kò tī koaⁿ- hú ê bīn-chêng, siang-pêng liáu gûn kuí- nā pah kho͘. Tuì án-ni khoàⁿ, ho̍k-sāi sîn-chú chin-chiàⁿ sī tāi put-hàu.
Ū koh-khah siong-tiōng--ê, chiū-sī tek-choē Siōng-tè. In-uī Siōng-tè cha̍p- tiâu kài-lu̍t ê tē-jī tiâu, sī kìm lâng bo̍h- tit tiau-khek ngó͘-siōng, thiⁿ-téng toē-ē chuí-tiong bān-hāng mi̍h, bo̍h-tit choè siōng chhin-chhiūⁿ--i, bo̍h-tit kuī-pài, bo̍h-tit ho̍k-sāi, ia̍h lâng tiâu-kò͘-ì choè sîn-chú lâi ho̍k-sāi kèng-pài, che sī poē- ge̍k Siōng-tè. Siat-sú tek-choē tī iáu- oa̍h ê chó͘-chong chiū tek-khak tio̍h siū i-ê chek-pī; nā-sī chó͘-chong í-keng sí liáu, sui-jiân tek-choē--i, ia̍h m̄-sái kiaⁿ hō͘ i chek-pī. Chóng-sī tek-choē Siōng- tè, tek-khak boē bián-tit siū I-ê chek- pī; in-uī Siōng-tè sī éng-oa̍h choân- lêng ê Chú-cháiⁿ. I-ê kài-lu̍t ū kóng, In- uī Goá Iâ-hô-hoa chiū-sī lín ê Siōng-tè, koat-toàn boē iông-ún ēng pa̍t-ê Siōng- tè phit-phoè goá; oàn-hūn goá ê lâng, kàng chai-ē hō͘ i tuì pē kàu kiáⁿ kàu saⁿ-sì tāi. Nā-sī án-ni, ho̍k-sāi sîn-chú ê lâng tio̍h thàn-chá chhíⁿ-gō͘.
(āu-tiuⁿ chiah beh ìn.)
漢羅(Ùi原文改寫)
辯神主論
1887.04 第二十二張 p.27-29
(是葉牧師做--ê。)
(接前張第24面。)
第六段
獻祭神主ê m̄ 著
今這個服事神主大略有3項ê無合情理。第一項;人ê祭獻神主是扑算死ê人有來享受,來鑑納,攏無想神主是這片柴tiāⁿ-tiāⁿ,beh thái會lim 食?試看獻祭明白,物猶原tī-teh,攏無小可減,猶原是活人收去食,佮神主攏無干涉;是空空獻祭,攏無利益祖宗。稽考上帝創造萬物,獨獨因為活人ê路用,到死後就 m̄ 使用物;因為肉身歸土,神魂入陰間,這世間ê事誌攏總明白。親像俗語講,三寸氣一下斷,萬項事誌煞了了;beh thái會享受祭物ah?親像án-ni,人ê獻祭神主,雖然是講beh獻祭祖宗,實在是獻祭家己。譬喻有人teh睏,若煮一碗好物,滋味盡在好食,下tī 伊ê 床前,若無叫伊醒,尚且boē食,何況人已經死,thái-thó會koh來食子孫所獻ê祭物ah?設使死ê人若會來食,啥事 m̄ 一日孝三頓;獨獨一年ê中間只有十外擺獻祭定定;親像án-ni,伊ê 祖宗敢無成做陰間ê枵鬼mah?Che是獻祭神主第一項ê無合情理。
第2項;若是祖宗枵餓艱苦,就的確常常來討食;因何神主安然靜坐攏無振動?設使伊會吞忍枵餓,到獻祭ê 時,父母公媽祖宗齊來享受,的確相爭食。若是富貴ê家祭物濟濟,山珍海味排列滿桌,驚了祖宗食到傷飽,積傷致到破病。若是散hiong ê家,祭物少少。不過是菜飯定定,驚了祖宗食boē飽,猶原枵餓。我bē bat聽見陰間有破病鬼,佮枵鬼。Koh有人無後嗣thang獻祭,就tī陰間常常做枵鬼,敢m̄ 擾亂最賊mah?我bē-bat聽見陰間有賊鬼佮亂鬼。設使神主若會食,驚了無人敢獻祭;án-ni人獻祭神主 m̄ 是beh hō͘ 祖宗食,實在是家己愛食。Che是獻祭神主無合情理ê第2項。
第3項;有人講,神主雖然boē會食物,iáu-kú會享受物ê氣味。就應--伊講,若會享受物ê氣味,啥事所祭ê酒無較薄,物亦無失味,甜--ê猶原甜,鹹--ê猶原鹹ah?有人koh講,設這個獻祭ê禮,m̄ 是講祖宗會知,亦m̄ 是講有來享受來鑑納,獨獨是愛盡孝心tiāⁿ-tiāⁿ。試問祖宗既然m̄ 知,亦無來享受,怎樣是盡孝心ah?因為孝道貴重真實,無貴重外皮;若愛用祭祀來表明孝心,是直直愛買孝子ê名,tī 祖宗有甚物利益ah?Che是獻祭神主無合情理ê第三項。
今用情理來論,設立神主獻祭神主固執掠做是孝敬祖宗,實在是大不孝,因為是欺騙祖宗。聖冊教示咱 m̄-thang欺騙人;別人尚且m̄ thang欺騙,何況thang欺騙伊ê 祖宗mah ? 若是án-ni,就是得罪祖宗敢 m̄ 是大不孝mah?
Koh對服事神主有時出濟濟艱苦;養子、娶細姨、買女婢,向望人丁較濟,thang做強房硬角,thang分祖宗ê家業較大份。對án-ni常常致到冤家械鬥相告,有ê 強房欺負弱房。Koh有所在鄉社ê禮,人若生查甫子,tī 正月著辦濟濟物tī 祠堂--ni̍h,獻祭祖宗;然後請鄉里ê前程佮街長,號做辦丁桌;好額人辦會起,散hiong人辦boē起,有ê 著賣田園;若無田園姑不chiong著賣伊ê 子來辦hō͘人食。Koh有所在有輪流祭祖ê例,就是逐年做祖忌ê日,抑是年冬月節,逐房頭著輪流辦tī 祠堂獻祭祖宗,然後請逐房頭ê人;定著逐擺著辦幾碗,一碗著偌濟物,攏boē少--得;好額人辦會起,散hiong人辦boē起,亦boē煞得,有ê 著賣子來辦hō͘ 人食。Koh有所在亦著分龜,就是著照伊ê 鄉社ê火鼎,一口灶分一個;有人若無分著就beh嫌--伊,有時亦會致到冤家。前年有一個鄉社為著分龜ê事誌,一人無分著,致到相扑,後來告tī 官府ê面前,雙爿了銀幾若百箍。對án-ni看,服事神主真正是大不孝。
有koh較傷重--ê,就是得罪上帝。因為上帝十條誡律ê第2條,是禁人莫得彫刻偶像,天頂地下水中萬項物,莫得做像親像--伊,莫得跪拜,莫得服事,亦人刁故意做神主來服事敬拜,che是背逆上帝。設使得罪tī iáu活ê祖宗就的確著受伊ê 責備;若是祖宗已經死了,雖然得罪--伊,亦 m̄ 使驚hō͘ 伊責備。總是得罪上帝,的確boē免得受伊ê責備;因為上帝是永活全能ê主宰。伊ê 戒律有講,因為我耶和華就是lín ê上帝,決斷boē容允用別ê上帝匹配我;怨恨我ê 人,降災厄hō͘ 伊對父到子到三四代。若是án-ni,服事神主ê人著趁早醒悟。
(後張chiah beh印。)