辯神主論
Piān Sîn-chú Lūn
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 臺灣府城教會報 |
| 卷期 | 第18卷 |
| 日期 | 1886/12 |
| 頁數 | 132 |
白話字（原文數位化）
Piān Sîn-chú Lūn
1886.12 TĒ CHA̍P-PEH TIUN p.132-134
Taⁿ ū chih-tio̍h Ē-mn̂g lâi ê phoe, chêng ê Bo̍k-chú-lūn í-keng phoe-phêng tiāⁿ-tio̍h. Taⁿ chiàu chhù-sū pâi-lia̍t tī ē-té : —
-
Ia̍p Hàn-chiong, Sió-khe.
-
Lô͘ Sam-goân, Kó͘-lōng-sū.
-
Lí Chhiau-jiân, Ē-mn̂g.
-
Lí Kì-chè, Ē-mn̂g.
-
Chhoà Thian-sióng, Choân-chiu.
Goán khoàⁿ chiah-ê lūn chin toā lō͘-ēng thang lī-ek lâng, ǹg-bāng pa̍t-ji̍t beh chiong thâu kuí-nā phiⁿ ìn kui-pún. Hiān-sî chhiáⁿ chiong thâu miâ ê lūn ìn tī ē-té.
Choè lūn ê in-toaⁿ
Kū-nî bé, ū chih--tio̍h Tâi-oân Bo̍k-su chi̍t-ê toê-ba̍k, hoan-hù Tn̂g-soaⁿ Tâi-oân kàu-hoē lāi ê sian-siⁿ, í-ki̍p hoē-iú, tio̍h choè chi̍t phiⁿ lūn lâi piān-bêng sîn-chú ê ì-gī. Goá sī chhián-ha̍k ê lâng, siông-sè siūⁿ chit-ê tāi-chì put-chí oh-tit the-khó kàu bêng, pún-jiân m̄-káⁿ choè lūn, chóng-sī chit-ê tāi-chì chīn-chāi iàu-kín, in-uī Tiong-kok lâng, tuì kó͘-chá chiū hō͘ chit-hō ho̍k-sāi sîn-chú ê hong-sio̍k só͘ pa̍k, ná-kú ná-chhim, nā bô piān-bêng, kiaⁿ-liáu kàu-hoē lāi ê lâng hō͘ sè-sio̍k lâng hiâm i bô-chó͘ bô-kong, chiū bô oē thang ìn--i; hiah ê goā-bīn lâng lâi thiaⁿ tō-lí, sui-jiân o-ló tō-lí hó, chóng-sī kò͘-chip hit-hō ho̍k-sāi sîn-chú ê hong-sio̍k, m̄-khéng pàng-lī lâi ho̍k-sāi Siōng-tè; só͘ í goá chiū bô kiàn-siàu goá-ê bô ha̍k-būn, tāi-lio̍k choè kuí-kù lâi gī-lūn ho̍k-sāi sîn-chú ê m̄-tio̍h, kap sìn Chú ê lâng tio̍h cháiⁿ-iūⁿ lâi hián-bêng chin-hàu ê khoán-sit, ǹg-bāng thang choè piān-bêng hàu-tō ê sió-khoá pang-chān. Nā-sī kî-tiong ū-hāng bô bêng, chhiáⁿ lia̍t-uī ê Bo̍k-su san-kái, chí-sī,sī goá ê sim só͘ toā-toā ǹg-bāng.
Thâu-sū
Koé-bêng sîn-chú nn̄g-jī ê ì-sù
Taⁿ sîn-chú nn̄g-jī, ū lâng kóng bo̍k-chú, che sī khah bô ha̍p ì-sù, in-uī bo̍k--jī koé-seh sī chhâ, chú--jī, koé-seh sī só͘ hioh ê uī, tek-khak tio̍h chheng sîn-chú khah-ha̍p. In-uī sîn--jī, sī chí sí-lâng ê sîn-hûn, chú--jī, sī chí sîn-hûn só͘ hioh ê uī. In-uī Tiong-kok tuì chá ū keng-khí sam-kàu kiú-liû, ēng choē siâ-su̍t īⁿ-toan khiàn-sńg bê-he̍k lâng. Kî-tiong ū Sek-kàu, chō-chhut lûn-hoê ê tō-lí, ín-iú chèng-lâng. I kóng lâng pín-siū thiⁿ-toē im-iông jī-khì kau-kám chhut-sì chiâⁿ choè lâng, só͘-í lâng ê seng-khu ū sam-hûn chhit-phek; hûn sī iông-khì, phek sī im-khì; khoàⁿ “ Hoâi-lâm-chú soat San-hùn chù “ ū kóng, Hûn sī iông-sîn, phek sī im-sîn; hûn chí lâng ê tì-huī, phek chí lâng ê cheng-eng.
Sek-kàu kóng lâng sí ê sî, hûn seng-chiūⁿ koâiⁿ,phek kàng lo̍h toē; sam-hûn, chi̍t-tiâu kui-bōng, chi̍t-tiâu hioh tī sîn-chú--ni̍h, chi̍t-tiâu ji̍p im-kan, āu-lâi koh-chài chhut-sì, nā-sī siⁿ-chêng chia̍h-chhài, hōng-hu̍t, siōng-keng, lé-chhàm, siu-sim kiâⁿ-hó, chiū chhoā-kàu Se-thian chheng-chēng ê só͘-chāi, sêng-sian, sêng-hu̍t; nā-sī choè-pháiⁿ ê lâng, sîn-hûn ji̍p im-kan, tio̍h keng-kè cha̍p-poeh têng tē-ge̍k, āu-lâi koh-chài chhut-sì, ū-ê choè khîm-chiáu, ū-ê choè cháu-siù, ū-ê choè lio̍k-thiok. Chit-hō chin-chiàⁿ sī īⁿ-toan, toā hām-hāi Tiong-kok lâng, m̄-nā pêng-siông ê lâng siū i-ê bê-he̍k, chiū chun-kuì phok-ha̍k ê lâng ia̍h siū i-ê bê-he̍k, ná kú ná chhim, put-chí oh--tit hiáu-ngō͘. Taⁿ beh piān-bêng chit-hō ho̍k-sāi sîn-chú ê m̄-tio̍h, ǹg-bāng hō͘ lâng kín-mé pàng-sak--i, lâi ho̍k-sāi Siōng-tè, thang kiâⁿ chin-hàu, oē hióng-siū Siōng-tè só͘ èng-ín ê tn̂g-hè-siū. Che sī choè thâu-sū.
Khui-thiah
Pun choè chhit toāⁿ
Tē-it toāⁿ. Lūn siat-li̍p sîn-chú ê khoán-sit. Tē-jī toāⁿ. Lūn siat-li̍p sîn-chú ê goân-liû. Tē-saⁿ toāⁿ. Lūn kó͘-chá Tè-ông hiàn-chè sîn-chú ê iân-kò͘. Tē-sì toāⁿ. Lūn siat-li̍p sîn-chú ê pún-ì. Tē-gō͘ toāⁿ. Lūn siat-li̍p sîn-chú ê m̄-tio̍h. Tē-la̍k toāⁿ. Lūn hiàn-chè sîn-chú ê m̄-tio̍h. Tē-chhit toāⁿ, Lūn Iâ-so͘ ê ha̍k-seng tio̍h tuì-tiōng chin-hàu.
Tē it toāⁿ
Siat-li̍p sîn-chú ê khoán-sit
Tiong-kok lâng ê siat-li̍p sîn-chú, i-ê khoán-sit bô saⁿ-tâng, chóng-sī i-ê ì-sù tāi-khài saⁿ-tâng. In-uī Tiong-kok put-chí toā, kiōng ū cha̍p-poeh séng, ta̍k séng bô it-chīn ū sîn-chú. Tē-it tuì-tiōng sîn-chú--ê, chiū-sī Hok-kiàn Kńg-tang nn̄g-séng; tī chí nn̄g séng ê tiong-kan, só͘ siat-li̍p ê sîn-chú ia̍h bô it-chīn saⁿ-tâng. Ū só͘-chāi bô ta̍k-ke ū ho̍k-sāi sîn-chú, chí-ū i-ê siā-lí ū khí sû-tn̂g, lāi-bīn siat chi̍t-ê kong-pâi. Nā-sī chiân-têng ke, á-sī ke-tiúⁿ, í-kip2 ū chîⁿ ê lâng kè-óng, i-ê kiáⁿ-sun chiū chiong i-ê miâ-jī siá tī kong-pâi--ni̍h. Nā-sī pêng-siông lâng kè-óng, chiū boē tit-thang siá tī kong-pâi, chí-ū siat chi̍t-pún ka-phó͘, kì-chài kè-óng ê lâng ê tāi-chì tiāⁿ-tiāⁿ.
Lūn Hok-kiàn séng, to̍k-to̍k Chiang-Choân nn̄g-hú chīn-chāi tuì-tiōng sîn-chú; só͘-í ta̍k hiuⁿ-siā ū khí sû-tn̂g, siat-li̍p kong-chèng ê sîn-chú, koh ta̍k-ke ia̍h ū siat-li̍p su-khia ê sîn-chú.
Chit-ê sîn-chú pâi, kó͘-chá sī ēng sng-á chhâ lâi choè, ū-ê sī ēng lek-chhâ lâi choè, chheng choè chó͘-chong lâi ho̍k-sāi, sī beh piáu-bêng pò-pún tui-oán ê ì-sù. Khe-khó “ Kong-iông-toān “ ū kóng, Gû-chú ēng sng-chhâ, sī chhú i jîn-huī ê ì-sù; Chiu-chú ēng lek-chhâ, sī chhú i kian-tēng kap piáu-bêng chun-kèng ê ì-sù.
(āu-tiuⁿ beh koh ìn.)
漢羅（Ùi原文改寫）
辯神主論
1886.12 第十八張 p.132-134
今有接著廈門來ê批，前ê木主論已經批評定著。今照次序排列tī 下底：-
1.葉漢章，小溪。
2.盧三元，鼓浪嶼。
3.李超然，廈門。
4.李記際，廈門。
5.蔡天賞，泉州。
阮看chiah-ê論真大路用thang利益人，向望別日beh將頭幾若篇印規本。現時請將頭名ê論印tī 下底。
做論ê因端
舊年尾，有接--著台灣牧師一個題目，吩咐唐山台灣教會內ê先生，以及會友，著做一篇論來辯明神主ê意義。我是淺學ê人，詳細想這個事誌不止oh得推考到明，本然m̄ 敢做論，總是這個事誌盡在要緊，因為中國人，對古早就hō͘ 這號服事神主ê風俗所縛，那久那深，若無辯明，驚了教會內ê人hō͘ 世俗人嫌伊無祖無公，就無話thang應--伊；hiah ê外面人來聽道理，雖然o-ló道理好，總--是固執hit號服事神主ê風俗，m̄ 肯放離來服事上帝；所以我就無見笑我ê 無學問，大略做幾句來議論服事神主ê m̄ 著，佮信主ê人著怎樣來顯明真孝ê款式，向望thang做辨明孝道ê小可幫贊。若是其中有項無明，請列位ê牧師刪改，指示，是我ê 心所大大向望。
頭序
解明神主兩字ê意思。
今神主兩字，有人講木主，che是較無合意思，因為木--字解說是柴，主--字，解說是所歇ê位，的確著稱神主較合。因為神--字，是指死人ê神魂，主--字，是指神魂所歇ê位。因為中國對早有經起三教九流，用濟邪術異端譴損 迷惑人。其中有釋教，造出輪迴ê道理，引誘眾人。伊講人稟受天地陰陽二氣交感出世成做人，所以人ê身軀有三魂七魄；魂是陽氣，魄是陰氣；看『淮南子說山訓註』有講，魂是陽神，魄是陰神；魂指人ê智慧，魄指人ê精英。
釋教講人死ê 時，魂昇上懸，魄降落地；三魂，一條歸墓，一條歇tī 神主--ni̍h，一條入陰間，後來koh再出世，若是生前食菜，奉佛，誦經，禮懺，收心行好，就chhoā到西天清淨ê所在，成仙，成佛，若是做歹ê人，神魂入陰間，著經過十八重地獄，後--來koh再出世，有ê 做禽鳥、有ê 做走獸、有ê 做六畜。這號真正是異端，大陷害中國人，m̄但平常ê人受伊ê 迷惑，就尊貴博學ê人亦受伊ê 迷惑，那久那深，不止oh得曉悟。今beh辯明這號服事神主ê m̄ 著，向望hō͘ 人緊猛 放sak --伊，來服事上帝，thang行真孝，會享受上帝所應允ê長歲壽。Che是做頭序。
開拆
分做七段
第1段，論設立神主ê款式。第2段，論設立神主ê源流。第3段，論古早帝王獻祭神主ê緣故。第4段，論設立神主ê本意。第5段，論設立神主ê m̄著。第6段，論獻祭神主ê m̄ 著。第7段，論耶穌ê學生著tuì重真孝。
第一段
設立神主ê款式
中國人ê設立神主，伊ê 款式無相同，總--是伊ê 意思大概相同。因為中國不止大，共有十八省，逐省無一盡有神主。第一tuì重神主--ê，就是福建廣東兩省；tī 只兩省ê中間，所設立ê神主亦無一盡相同。有所在無逐家有服事神主，只有伊ê 社裡有起祠堂，內面設1個公牌。若是前程家，抑是家長，以及有錢ê人過往，伊ê 子孫就將伊ê 名字寫tī公牌--ni̍h。若是平常人過往，就boē得thang寫tī 公牌，只有設一本家譜，記載過往ê人ê事誌tiāⁿ-tiāⁿ。
論福建省，獨獨漳泉兩府盡在tuì重神主；所以逐鄉社有起祠堂，設立公正ê神主，koh逐家亦有設立私khia ê神主。
這個神主牌，古早是用桑仔柴來做，有ê 是用栗柴來做，稱做祖宗來服事，是beh表明報本追遠ê意思。稽考『公羊傳』有講，虞子用桑柴，是取伊仁惠ê意思；周子用栗柴，是取伊堅定佮表明尊敬ê意思。
(後張beh koh印。)