諫諍迎佛骨ê表。
Kàn-chèng ngiâ Pu̍t-kut ê Pió.
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 臺灣府城教會報 |
| 卷期 | 第16卷 |
| 日期 | 1886/10 |
| 頁數 | 117 |
白話字（原文數位化）
Kàn-chèng ngiâ Pu̍t-kut ê Pió.
1886.10 TĒ CHA̍P-LA̍K TIUN P.117-119
Goán koè-lâi chit-pêng thoân tō-lí siông-siông thiaⁿ-kìⁿ lâng kóng sī Goā-kok-kàu kap in bô tī-tāi, ū-ê iā mē kóng sī hoan-á-kàu, éng ài chó͘-tòng lâng kah i m̄-thang ji̍p. Hit-hō ê oē kiù-chin sī bô chêng-lí, in-uī Siōng-tè sī thong Thiⁿ-ē ê Siōng-tè, m̄-sī chi̍t-kok ê Siōng-tè, hit-hō ê oē lán m̄-thang thiaⁿ. iū-koh hia ê kóng ê lâng ka-tī jia̍t-sim teh pài-pu̍t khí-biō, lóng bē-hiáu-siūⁿ chit-ê pu̍t-kàu kî-si̍t iā-sī goā-kok-kàu, kap in koh-khah bô kan-sia̍p. Chit-ê oē m̄-sī kan-ta goán teh chham lín piān, chiū-sī lín pún-kok ê tha̍k-chheh-lâng iā chē-chē lâng chai, lín ê chheh iā ū kì-chài kóng Tiong-kok pún-té sī bô pu̍t, kàu Hàn-tiâu pu̍t-kàu chiah tuì ìn-tō͘-kok lâi; kok-ông peh-sèⁿ siū i bê-he̍k khì thàn, iáu-kú chiông-tiong ta̍uh-ta̍uh ū bat-lí ê lâng siūⁿ teh-beh tû. Kàu Tông-tiâu Hiàn-chong ê Hông-tè, sī Chú-āu 806-821, hit-sî ū chi̍t-ki kut hē tī Hōng-siông ê só͘-chāi, liû-thoân kóng sī pu̍t-kut, m̄-chai í-keng loā-kú hē tī-hia. In-uī Tông-Hiàn-chong chún hiah-ê hoê-siūⁿ ngiâ-chih hit-ki kut ji̍p Hông-kiong lāi, ū gâu ê jîn-sîn sèⁿ Hân miâ Jú tiâu-tî chò chit-tiuⁿ pió khì kàn-chèng i, chàu Hông-tè tio̍h tû-bia̍t hit-ê kut, bián-tit hō͘ peh-sìⁿ tì-kàu kú-tn̂g ê hō-hoān. Khó-sioh hit-ê Hông-tè bô-beh thiaⁿ i, tian-tò kā i pián khì chò Tiô-chiu-hú. I tī-hia chéng-tùn hong-sio̍k, kàu-hoà peh-sìⁿ, bêng-bōng put-chí hián-iông; ta̍k-lâng chheng i chò Hân Bûn-kong, iū-koh khí-biō khiā-pi, kàu kin-á-ji̍t iáu-kú teh siàu-liām i-ê kong-lô, lâi chè-hiàn.
Chit-tiuⁿ-pió kì-chài Kó͘-bûn tē cha̍p-it pún, goán chiong hit-ni̍h lâi ké-soeh, Chit pió--ni̍h só͘-kóng--ê bô tek-khak lóng ē pîn-sìn--tit; put-kò sī ài hō͘ lín chai.
Chit pió--ni̍h só͘-kóng ê sîn--jī sī chí tī Hân Bûn-kong pún-sin; sī jîn-sîn ê sîn--jī; ké-soeh chò “goá” iā thang.
Sîn bó͘-miâ kóng: Phah-sǹg chit-ê pu̍t ê sū, sī goā-kok chi̍t-ê hoat-su̍t niā-niā, tuì Hō͘-hàn hit-sî chiah ji̍p Tiong-kok, khí-thâu boē-bat ū. Chāi-chá N̂g-tè chē-uī kàu pah-nî, hoè-siū chia̍h chi̍t-pah it-cha̍p hoè. Siàu-hō chē-uī peh-cha̍p nî, hoè-siū chia̍h chi̍t-pah hoè. Chhoan-hiok chē-uī chhit-cha̍p-káu nî, hoè-siū chia̍h káu-cha̍p-peh hoè. Khò-tè chē-uī chhit-cha̍p nî, hoè-siū chia̍h pah-gō͘-hoè. Giâu-tè chē-uī káu-cha̍p-peh nî, hoè-siū chia̍h chi̍t-pah cha̍p-peh hoè. Sùn-tè chham Tāi-ú hoè-siū lóng kàu pah-hoè. Hit-sî thiⁿ-ē thài-pêng, peh-sèⁿ pêng-an khoài-lo̍k tn̂g hoè-siū; nā-sī Tiong-kok iáu-boē bat ū pu̍t. āu-lâi Un-tiâu ê Thong-ông iā chia̍h kàu pah hoè; Thong ê sun Thài-mō͘ chē-uī chhit-cha̍p-gō͘ nî; Bú-teng chē-uī gō͘-cha̍p-káu nî, chò sú-kì--ê bô kóng in ê hoè-siū kàu tó-uī, phah-sǹg in ê siū-sò͘ iā lóng ū chiūⁿ pah-hoè. Chiu-tiâu Bûn-ông ê hoè-siū káu-cha̍p chhit hoè; Bú-ông ê hoè-siū káu-cha̍p-saⁿ hoè; Bo̍k-ông chē-uī chi̍t-pah nî; chit-sî pu̍t-kàu iáu-boē ji̍p Tiong-kok, m̄-sī in-uī ho̍k-sāi pu̍t chiah ē tit-tio̍h án-ni-siⁿ.
Kàu Hàn-tiâu Bêng-tè, hit-sî taⁿ-chiah ū pu̍t ê hoat-su̍t; Bêng-tè chē-uī chí-ū cha̍p-peh nî niā-niā; hit-tia̍p hoán-loān sí-sit sio-soà, kok-ūn bô kú-tn̂g. Sòng, Chê, Liông, Tîn, Goân, Guī, í-hō͘ ho̍k-sāi pu̍t chiām-chiām khîn-kín, hoè-siū sè-tāi ná-té. Sui-jiân Liông Bú-tè chē-uī sì-cha̍p-peh nî; i chêng-āu saⁿ-koè siá-sin kèng-pu̍t; chè-hiàn chong-biāu bô-ēng seng-lé; chi̍t-ji̍t chia̍h chi̍t-koè, chí-sī chhài-se koé-chí niā-niā; liáu-āu kèng-jiân hō͘ Hô͘-kéng só͘ pek, gō-sí tī Tâi-siâⁿ, kok iā soà bia̍t-bô; ho̍k-sāi pu̍t kiû hok-khì hoán-tńg ū hō-hoān. Chiàu án-ne khoàⁿ iā chiū chai pu̍t ê bē kham--tit hō͘ lâng ho̍k-sāi.
Tông Ko-chó͘ taⁿ-chiah chiap-tio̍h Suî ê thiⁿ-uī, chiū gī-lūn teh-beh tû hiah-ê pu̍t; khó-sioh tng-sî ê jîn-sîn tì-sek bô koân, bē-ē chhim chai sian-ông ê tō-lí, kó͘-kim ê ha̍p-gî, saⁿ-kap chhián-bêng sèng-tō ēng--lâi kiù chit-hō pè-toan, chiū chit-ê tû-pu̍t ê tāi-chì soà pàng-soah--khì. Sîn siông-siông oàn-hīn, to̍k-to̍k khim-gióng sèng-jîn bûn-bú choân-châi ê Hông-tè Bān-soè-iâ lí chì-sîn chì-sèng eng-hiông ióng-bú, sò͘ chheng pah-nî lâi bô lâng ē pí--tit, taⁿ-chiah chē-uī chiū m̄-chún ìn-tō͘ lâng lâi chò hoê-siūⁿ sai-kong, koh m̄-chún siat biō-ú, sîn éng-éng phah-sǹg Ko-chó͘ ê chì-khì tek-khak tuì Bān-soè-iâ ê chhiú lâi chò-chiâⁿ; hiān-kim chiū-sī bē-tit liâm-piⁿ chò-chiâⁿ, kiám-thang pàng hō͘-i tian-tò sēng--mah?
Taⁿ thiaⁿ-kìⁿ Bān-soè-iâ hō͘ chiah-ê hoê-siūⁿ khì Hōng-siông ngiâ-chih pu̍t-kut, Gū-kà chiūⁿ-lâu lâi khoàⁿ in kng-ji̍p-khì lāi-tiān; iū-koh kah chiah-ê biō-sī sio-lûn-liû ngiâ-chih, saⁿ-kap khoán-thāi--i; sîn sui-jiân ke̍k-gōng, tek-khak chai Bān-soè-iâ bē-ē hō͘ pu̍t bê-he̍k, tì-kàu pī-pān chit-hō chun-chông ho̍k-sāi lâi ǹg-bāng hok-khì; ti̍t-ti̍t sī phah-sǹg, hó nî-tang lâng hoaⁿ-hí-sim, thàn peh-sèⁿ ê ì-sù, thè Kiaⁿ-siâⁿ tha̍k-chheh lâng í-ki̍p peh-sèⁿ siat kî-koan, chò chhit-thô ê khì-khū niā-niā; kiám chin-chiàⁿ ū chhong-bêng ê jîn-kun khéng lâi sìn chit-hō ê sū--mah? Chóng-sī peh-sèⁿ gû-chhún khoài siū bê-he̍k, oh--tit hiáu-lí; siat-sú khoàⁿ-kìⁿ Bān-soè-iâ án-ne, chiū lia̍h-chò lí sī chin-chiàⁿ si̍t-sim teh ho̍k-sāi pu̍t; lóng beh kóng Hông-tè toā-toā ê sèng-jîn siōng-chhiáⁿ choân-sim kèng-sìn, lán peh-sèⁿ sī hā-chiān ê lâng, m̄ eng-kai pí i khah sioh sìⁿ-miā; kiaⁿ-liáu tì-kàu sio thâu-khak, sio chhiú-cháiⁿ, chiâⁿ-pah kui-kûn lâi sio keng-i choá-chîⁿ, tuì chá kàu àm tāi-ke sa-khoàⁿ-iūⁿ; iū kiaⁿ-liáu āu-lâi lāu kap chíⁿ phû-phû iô-iô, pàng-sak pún-hūn ê sū-gia̍p kan-kí. Nā-m̄ liâm-piⁿ kìm-chí ngiâ pu̍t ê lâng tuì hiah-ê biō-sī khì sûn, tek-khak ū chām-chhiú chhò-sin lâi khoán-thāi iúⁿ-chhī--i; che sī siong-hong pāi-sio̍k thoân kàu sì-hng hō͘-lâng chhiò, m̄-sī sió-khoá ê sū.
Lūn-kàu pu̍t pún sī goā-kok ê lâng, chham Tiong-kok giân-gú bô kāng, i-chiûⁿ koh-iūⁿ, chhuì bô kóng sian-ông ê hoat-tō͘ ê oē, sin bô chhēng sian-ông hoat tō͘ ê ho̍k, iā m̄-chai kun-sîn ê lí-gī, iā m̄-bat pē-kiáⁿ ê in-chêng. Siat-sú i-ê seng-khu kàu-taⁿ iáu tī-teh, hōng kok-ka ê bēng lâi kiàn-tiâu, Bān-soè-iâ nā-beh iông-ún chiap-la̍p--i, put-kò soan-lēng chi̍t-sî hō͘ i kìⁿ, kiâⁿ chú-pin ê lé, siúⁿ-sù i-chiûⁿ chi̍t-thò; kìⁿ-liáu chhoā i chhut-khì kèng-goā, bo̍h-tit hō͘ i tiàm kèng-lāi bê-he̍k peh-sèⁿ, khó-í; hòng-kiam i seng-khu sí í-keng kú, ko͘-tâ ê kut, ù-oè ê khì, kiám eng-kai hō͘ i ji̍p-lâi Hông-kiong-lāi? Khóng-chú kóng, Kèng kuí-sîn tio̍h lī-khui--i. Kó͘-chá ê Chu-hô͘, nā beh khì kok--ni̍h tiàu-song, siōng-chhiáⁿ tio̍h kah sai-kong má-î tāi-seng ēng thô-ki sàu-tû soe-sap-khì, jiân-āu chiah káⁿ khì tiàu-song, taⁿ, Bān-soè-iâ, lí bô iân-kò͘ chhú ù-oè ê kut-hâi, chhin-sin lîm-kàu khì khoàⁿ, iā bô ēng sai-kong, iā bô ēng thô-ki, chiah ê jîn-sîn bô kóng-khí m̄-tio̍h, Gū-sú iā-bô kóng-khí sit-chhò, sîn si̍t-chāi kiàn-siàu. Khún-kiû chiong chit-ê kut hoat-lo̍h hō͘ iú-si-koaⁿ tàn-lo̍h-khì chuí--ni̍h hoé--ni̍h, éng-oán bia̍t-choa̍t hō-kin, choa̍t-tn̄g thiⁿ-ē giâu-gî, choa̍t-tn̄g āu-tāi ê bê-he̍k, hō͘ thiⁿ-ē ê lâng chai toā sèng-jîn ê só͘ chò iâⁿ-koè sim-siông bān-poē, kiám-m̄ heng-ōng khoàⁿ-oa̍h--mah? Pu̍t nā-sī ū lêng-siàⁿ, ē chok-chōng, ē khián-chek, eng-kai chek-hoa̍t sîn ê seng-khu, Thiⁿ-kong teh kàm-chhat, sîn m̄ oàn-hīn, m̄ hoán-hoé.
Taⁿ ǹg-bāng Bān-soè-iâ bo̍h-tit kù-chāi sîn pek-chhiat khún-kiû kàu-ke̍k. Kín-sīn pài-pió hō͘ Bān-soè-iâ khoàⁿ; sîn chin-chiàⁿ kiaⁿ chin-chiàⁿ uì.
漢羅（Ùi原文改寫）
諫諍迎佛骨ê表。
1886.10 第十六張 P.117-119
阮過來這爿傳道理常常聽見人講是外國教佮in無tī-tāi，有ê 也罵講是番仔教，永愛阻擋人教伊m̄-thang入。Hit號ê話究真是無情理，因為上帝是通天下ê上帝，m̄ 是一國ê上帝，hit號ê話咱m̄-thang聽。又koh hia ê 講ê人家己熱心teh拜佛起廟，攏bē曉想這個佛教其實也是外國教，佮in koh較無干涉。這個話 m̄ 是kan-ta 阮teh參lín辯，就是lín本國ê讀冊人也濟濟人知，lín ê冊也有記載講中國本底是無佛，到漢朝佛教才對印度國來；國王百姓受伊迷惑去趁，iáu-kú從中ta̍uh-ta̍uh有bat 理ê人想teh-beh除。到唐朝憲宗ê皇帝，是主後806-821，hit時有一枝骨hē tī 鳳翔ê所在，流傳講是佛骨，m̄知已經偌久hē tī-hia。因為唐憲宗准hia-ê和尚迎接hit枝骨入皇宮內 ，有gâu ê人臣姓韓名愈刁持做一張表去諫諍伊，奏皇帝著除滅hit個骨，免得hō͘百姓致到久長ê禍患。可惜hit個皇帝無beh聽伊，顛倒kā伊貶去做潮州府。伊tī-hia整頓風俗，教化百姓，名望不止顯揚；逐人稱伊做韓文公，又koh起廟企碑，到今仔日iáu-kú teh數念伊ê 功勞，來祭獻。
這張表記載古文第十一本，阮將hit-ni̍h來解說，這表--ni̍h所講--ê無的確攏會憑信--得；不過是ài hō͘ lín知。
這表--ni̍h所講ê臣--字是指tī 韓文公本身；是人臣ê臣--字，解說做「我」也thang。
臣某名講：扑算這個佛ê事，是外國一個法術niā-niā，對後漢hit時才入中國，起頭boē bat有。在早黃帝坐位到百年，歲壽食一百一十歲。少昊坐位八十年，歲壽食一百歲。顓頊坐位七十九年，歲壽食九十八歲。嚳帝坐位七十年，歲壽食百五歲。堯帝坐位九十八年，歲壽食一百十八歲。舜帝參大禹歲壽攏到百歲。Hit時天下太平，百姓平安快樂長歲壽；但是中國iáu-boē bat有佛。後來殷朝ê湯王也食到百歲；湯ê孫太戊坐位七十五年；武丁坐位五十九年，做史記--ê無講in ê歲壽到佗位，扑算in ê壽數也攏有上百歲。周朝文王ê歲壽九十七歲；武王ê歲壽九十三歲；穆王坐位一百年；這時佛教iáu-boē入中國，m̄是因為服事佛才會得著án-ní-siⁿ。
到漢朝明帝，hit 時今才有佛ê法術；明帝坐位只有十八年niā-niā；hit-tia̍p反亂死失相續，國運無久長。宋、齊、梁、陳、元、魏，以後服祀佛漸漸勤謹，歲壽世代那短。雖然梁武帝坐位四十八年；伊前後三koè捨身敬佛；祭獻宗廟無用牲禮；一日食一koè，指示菜蔬果子niā-niā；了後竟然hō͘ 侯景所迫，餓死tī臺城，國也續滅無；服事佛求福氣反轉有禍患。照án-ne看也就知佛ê bē堪--得hō͘ 人服事。
唐高祖今才接著隋ê天位，就議論teh-beh除hiah-ê佛；可惜當時ê人臣知識無懸，bē會深知先王ê道理，古今ê合宜，相佮闡明聖道用來救這號弊端，就這個除佛ê事誌續放煞--去。臣常常怨恨，獨獨欽仰聖人文武全才ê皇帝萬歲爺你至神至聖英雄勇武，數千百年來無人會比--得，今才坐位就 m̄ 准印度人來做和尚司公 ，koh m̄ 准設廟宇，臣往往扑算高祖ê志氣的確對萬歲爺ê手來做成；現今就是bē 得liâm-piⁿ 做成，敢 thang放hō͘ 伊顛倒盛--mah ？
今聽見萬歲爺hō͘ chiah-ê 和尚去鳳翔迎接佛骨，御駕上樓來看in扛入去內殿；又koh kah chiah-ê 廟寺相輪流迎接，相佮款待--伊；臣雖然極憨，的確知萬歲爺bē會hō͘ 佛迷惑，致到備辦這號尊崇服事來向望福氣；直直是扑算，好年冬人歡喜心，趁百姓ê意思，替京城讀冊人以及百姓設奇觀，做chhit-thô ê器具niā-niā；敢真正有聰明ê仁君肯來信這號ê事--mah？總是百姓愚蠢快受迷惑，難--得曉理；設使看見萬歲爺án-ne，就掠做你是真正實心teh服事佛；攏beh講皇帝大大ê聖人尚且全心敬信，咱百姓是下賤ê人，m̄ 應該比伊較惜性命；驚了致到燒頭殼，燒手指，誠百規群來燒經衣紙錢 ，對早到暗逐家相看樣；又驚了後來老佮嫩浮浮搖搖，放sak本分ê事業艱巨。若 m̄ liâm-piⁿ 禁止迎佛ê人對hiah-ê 廟寺去巡 ，的確有斬手剉身來款待養飼--伊；che 是傷風敗俗傳到四方hō͘ 人笑，m̄ 是小可ê事。
論到佛本是外國ê人，參中國言語無仝，衣裳各樣，嘴無講先王ê法度ê話，身無穿先王法度ê服，也 m̄ 知君臣ê理義，也 m̄-bat父子ê恩情。設使伊ê 身軀到今iáu tī-teh，奉國家ê命來見朝，萬歲爺若beh容允接納--伊，不過宣令一時hō͘ 伊見，行主賓ê禮，賞賜衣裳一套；見了chhoā伊出去境外，莫得hō͘ 伊tiàm境內 迷惑百姓，可以；況兼 伊身軀死已經久，枯礁ê骨，污穢ê氣，敢應該hō͘ 伊入來皇宮內？孔子講，敬鬼神著離開--伊。古早ê諸侯，若beh去國--ni̍h弔喪，尚且著kah司公媽姨代先用桃枝掃除衰颯氣 ，然後才敢去弔喪，今，萬歲爺，你無緣故取污穢ê骨骸，親身臨到去看，也無用司公，也無用桃枝，chiah ê 人臣無講起 m̄ 著，御史也無講起失錯，臣實在見笑。懇求將這個骨發落hō͘ 有司官tàn落去水--ni̍h火--ni̍h，永遠滅絕禍根，絕斷天下僥疑，絕斷後代ê迷惑，hō͘ 天下ê人知大聖人ê所做贏過sim常萬倍，敢 m̄ 興旺快活--mah ？ 佛若是有靈聖，會作祟，會譴責，應該責罰臣ê身軀，天公teh鑑察，臣m̄ 怨恨，m̄ 反悔。
今向望萬歲爺莫得據在臣迫切懇求到極。謹慎拜表hō͘ 萬歲爺看；臣真正驚真正畏。