白話字ê利益
Pe̍h-oē-jī ê Lī-ek
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 臺灣府城教會報 |
| 卷期 | 第2卷 |
| 日期 | 1885/8 |
| 頁數 | 6 |
白話字（原文數位化）
Pe̍h-oē-jī ê Lī-ek
(Sī Ia̍p Bo̍k-su chò--ê.)
1885.08 Tē Jī Tiuⁿ p.6-7
Tē-jī-toāⁿ
Lūn siá pe̍h-oē-jī khah-iâⁿ siá Tiong-kok jī, chiū-sī koē siá, koh ta̍k-jī ū jī thang-siá, in-uī Tiong-kok-jī put-chí oh-siá, chhián-ha̍k ê lâng boē-hiáu-tit siá khah-chhim ê jī, ia̍h lóng boē-hiáu-tit siá phoe; siat-sú ū sî siá phoe, kî-tiong siông ēng thó͘-jī, lóng bô koé-seh, hō͘ khoàⁿ phoe ê lâng boē bêng i ê ì-sù, chiū oē chhò-gō͘, nā-sī phok-ha̍k ê lâng siá-phoe, khah siông sī ēng chhim ê jī-gán, hō͘ lâng khoàⁿ-liáu lóng boē hiáu-tit, m̄ ta̍t-tio̍h siá pe̍h-oē-jī ê phoe, ta̍k-kù hun-bêng lóng boē chhò-gō͘, ia̍h-sī koē siá, lâng nā o̍h siá, kiám-chhái chi̍t-ge̍h-ji̍t, kiám-chhái kuí-nā ge̍h-ji̍t, put-lūn ta-po͘-lâng, hū-jîn-lâng, í-ki̍p gín-ná, lóng-chóng oē-hiáu-tit siá phoe, koh só͘-siá ta̍k-kù hun-bêng, hō͘ khoàⁿ phoe ê lâng it-chīn oē hiáu-tit i ê sū, bián-tit chhò-gō͘ .
Lūn kàu kì-siàu, ia̍h sī án-ni, in-uī Tiong-kok-jī ū choē-choē bô jī thang siá, ū-sî tio̍h chioh-ēng pa̍t ê jī lâi thoè i, phì-jū lâng-miâ, ū-ê bô jī thang-siá, nā chioh-ēng pa̍t ê jī, to̍k-to̍k siá ê lâng ka-kī chai, pa̍t-lâng khoàⁿ liáu chiū boē hiáu-tit, m̄-chai sī chí sīm-mi̍h lâng, siat-sú ēng pe̍h-oē-jī lâi siá, chiū m̄-sái chioh-ēng, in-uī lóng ū jī thang siá, ia̍h hō͘ khoàⁿ ê lâng m̄-sái chhò-gō͘, che sī siá pe̍h-oē-jī khah-iâⁿ siá Tiong-kok-jī sī bêng .
Ū lâng kóng, tek-khak khah-su Tiong-kok-jī, in-uī Tiong-kok-jī oē thong-hêng tī Tiong-kok cha̍p-poeh-séng, kap Ji̍t-pún, An-lâm, Ko-lê, Liû-khiû chiah ê kok, pe̍h-oē-jī put-kò sī Chiang-choân nn̄g-hú oē ēng-tit nā-tiāⁿ, kàu khah-hn̄g ê só͘-chāi im-gú put siong-tông chiū boē ēng--tit, cháiⁿ-iūⁿ kóng khah-iâⁿ Tiong-kok-jī-ah ? án-ni-siⁿ, sī chhin-chhiūⁿ ēng sió-niá lâi pí toā-soaⁿ, ēng kau-lâu lâi pí toā-hái, sī put-chí chhò-gō͘.
Chiū beh ìn-i kóng, m̄-sī án-ni, só͘ kóng ê khah-iâⁿ . m̄-sī in-uī thong-hêng, sī in-uī ha̍p-ēng tiāⁿ-tiāⁿ, in-uī chit-ê pe̍h-oē-jī m̄-sī lóng-chóng lâng thong-hêng ê lō͘-ēng, to̍k-to̍k sī choè koé-seh Sèng-chheh bô-chhò ê lō͘-ēng, koé-seh Tiong-kok-jī ê Sèng-chheh siông-siông ū koé m̄-tio̍h, án-ni chiū kiaⁿ-liáu oē chhò-gō͘ tō-lí, in-uī Tiong-kok-jī boē-oē ta̍k-jī tiāⁿ-tio̍h ê koé-seh, siat-sú Sèng-chheh nā chi̍t-jī ê chhò-gō͘, chiū kiaⁿ-liáu ná-kú ná-chhò, kūn nā chha hô-lí, hn̄g chiū chha chheng-lí, ( khoàⁿ 2 Pí-tek 3 : 16. ) siat-sú chiong Sèng-chheh it-khài hoan-e̍k pe̍h-oē-jī, chū-jiân chi̍t-jī ia̍h-boē chhò, hō͘ tha̍k ê lâng sim bêng tō-lí, chiū bô-m̄ thong-ta̍t .
Khe-khó chāi-chá chiah-ê phok-ha̍k ê lâng, chū-chi̍p tī Ai-ki̍p kok ê A-le̍k-san-tāi siâⁿ, chiong kui-phō sin-iok hoan-e̍k choè Hi-lī-nî ê jī, iàu-kín sī beh pó-hō͘ Sèng-keng, kiaⁿ-liáu āu-lâi ê lâng thoân chhò, in-uī Hi-lī-nî ê jī ta̍k-jī ū tiāⁿ-tio̍h ê ì-sù, só͘-í kàu-taⁿ hit-ê chheh iáu tī-teh, thang-choè sin-iok ê pún-bûn, hō͘ ta̍k-kok sìn-Chú ê lâng m̄-sái chhò-gō͘ tō-lí .
Taⁿ choè chit-ê pe̍h-oē-jī sui-jiân boē pí-tit Hi-lī-nî ê jī, iáu-kú ǹg-bāng oē pó-hō͘ tha̍k Sèng-chheh bô chhò-gō͘ ê lō͘-ēng, hō͘ Chiang Choân nn̄g-hú sìn Chú ê lâng lóng-oē bêng Sèng-chheh iàu-kín ê ì-sù, koh lūn-kàu i-ê lō͘-ēng, ia̍h-thang kóng sī chin-khoah, chhin-chhiūⁿ chêng-nî Tō͘ Ka-tek Sian-siⁿ ū choè chi̍t-phō pe̍h-oē jī-tián, sī choè chiah-ê Se-kok lâng ha̍k-si̍p Chiang Choân thó͘-im ê lō͘-ēng, khó-kiàn pe̍h-oē-jī oē lī-ek chin-choē kok ê lâng, koh kūn sî Táⁿ-má-jī Sian-siⁿ ū choè jī-luī piān-khó, i-ê jī-im koé-seh lóng-sī ēng pe̍h-oē-jī choè chú, hō͘ ta̍k-hō ê lâng koē-koē bat Tiong-kok ê jī, che it-hoat hián-bêng pe̍h-oē-jī ê lī-ek.
Tē-saⁿ-toāⁿ
Lūn pe̍h-oē-jī toā lī-ek tī ū ha̍k-būn ê lâng í-ki̍p chèng-lâng, chiū-sī hō͘ ū ha̍k-būn ê lâng thang chiong Sèng-chheh hoan-e̍k thó͘-im choè chù, kap hoan-e̍k ta̍k-hō ê khoàn-sè-bûn, lâi kà-sī ta̍k-hō ê lâng, chóng-sī hit-ê ū ha̍k-būn ê lâng beh kà-sī lâng, iàu-kín tio̍h in-jîn jî-si, hit-ê pêng-sò͘ ū tha̍k Tiong-kok chheh ê lâng, chiū chiàu i só͘-bat ê chhián chhim lâi kà-sī i, hit-ê pêng-sò͘ bô tha̍k Tiong-kok chheh ê lâng, kap hū-jîn-lâng gín-ná, pí ū tha̍k-chheh ê lâng ke kuí-nā-cha̍p pē, siat-sú it-khài ēng Tiong-kok jī lâi kà-sī i, kàu-bé oh-tit chiâⁿ, tio̍h ēng pe̍h-oē-jī kà i; ǹg-bāng lóng-chóng oē-chiâⁿ, bêng-pe̍k tō-lí sìn Kiù-chú lâi tit-tio̍h kiù .
Goá siūⁿ Siōng-tè chiong Sèng-chheh siúⁿ-sù sè-kan, m̄-nā beh hō͘ ū ha̍k-būn ê lâng tit-tio̍h kà-sī, sī beh hō͘ lóng-chóng ê lâng siū I ê kà-sī, in-uī bān-kok ê lâng bô-lūn lâm-hū ló-iù, bô-m̄-sī Siōng-tè ê kiáⁿ-jî, Siōng-tè choè bān peh-sìⁿ ê pē, I ēng bān-mi̍h iúⁿ-chhī lâng ê seng-khu, tē-it iàu-kín, sī ēng tō-lí iúⁿ-chhī lâng ê sim-sîn, sī hō͘ ū ha̍k-būn ê lâng tāi-seng siū kà-sī, jiân-āu thang kà-sī pa̍t-lâng .
Só͘-í thoân tō-lí ê lâng kàu ta̍k-kok siat-kàu, tek-khak tio̍h ēng hit só͘-chāi ê jī hoan-e̍k Sèng-chheh lâi kà-sī lâng, taⁿ kàu Tiong-kok chiū chiong Sèng-chheh hoan-e̍k Tiong-kok jī lâi kà Tiong-kok ê lâng, chóng-sī Tiong-kok jī sui-jiân thong-hêng, iah put-chí ū koh-iūⁿ, ū só͘-chāi nā-sái tha̍k jī-im chiū chai ì-sù, chhin-chhiūⁿ koaⁿ-im ê jī nā tha̍k jī-im chiū oē bêng ì-sù, í-goā sui-jiân tha̍k jī-im, bô kàu-gia̍h thang chai ì-sù, tek-khak tio̍h koé-seh thó͘-im kàu bêng, chiah oē chai ì-sù.
(Tī tē-saⁿ-tiuⁿ beh ìn bêng-pe̍k.)
漢羅（Ùi原文改寫）
白話字ê利益
(是葉牧師做--ê.)
1885.08 第二張p.6-7
第二段
論寫白話字較贏寫中國字，就是會寫，koh逐字有字thang寫，因為中國字不止oh寫，淺學ê人boē 曉tit寫較深ê字，亦攏boē 曉tit寫批；設使有時寫批，其中常用土字，攏無解說，hō͘ 看批ê人boē明伊ê意思，就會錯誤，若是博學ê人寫批，較常是用深ê字眼，hō͘人看了攏boē曉tit，m̄ 值著寫白話字ê批，逐句分明攏boē錯誤，亦是會寫，人若學寫，kiám-chhái一月日，kiám-chhái幾若月日，不論查甫人，婦人人，以及囡仔，攏總會曉tit寫批，koh所寫逐句分明，hō͘ 看批ê人一盡會曉tit伊ê 事，免tit錯誤。
論到記數，亦是án-ni，因為中國字有濟濟無字thang寫，有時著借用別個字來替伊，譬喻人名，有ê 無字thang寫，若借用別個字，獨獨寫ê人家己知，別人看了就boē曉tit，m̄ 知是指甚物人，設使用白話字來寫，就m̄ 使借用，因為攏有字thang寫，亦hō͘ 看ê人m̄ 使錯誤，che是寫白話字較贏寫中國字是明。
有人講，的確較輸中國字，因為中國字會通行tī 中國十八省，kap日本，安南，高麗，琉球chiah ê國，白話字不過是漳泉兩府會應tit nā-tiāⁿ，到較遠ê所在音語不相同就boē用--tit，怎樣講較贏中國字ah ？ án-ni-siⁿ，是親像用小嶺來比大山，用溝流來比大海，是不止錯誤。
就beh應伊講，m̄ 是án-ni，所講ê較贏。M̄是因為通行，是因為合用tiāⁿ-tiāⁿ，因為這個白話字m̄ 是攏總人通行ê路用，獨獨是做解說聖冊無錯ê路用，解說中國字ê聖冊常常有解m̄ 著，án-ni就驚了會錯誤道理，因為中國字boē會逐字定著ê解說，設使聖冊若一字ê錯誤，就驚了那久那錯，近若差毫里，遠就差千里，(看2彼得3：16. ) 設使將聖冊一概翻譯白話字，自然一字亦boē錯，hō͘ 讀ê人心明道理，就無m̄ 通達。
稽考在早chiah-ê 博學ê人，聚集tī 埃及國ê亞歷山大城，將歸部新約翻譯做希利尼 ê字，要緊是beh保護聖經，驚了後來ê人傳錯，因為希利尼ê字逐字有定著ê意思，所以到今hit 個冊iáu tī-teh，thang做新約ê本文，hō͘ 逐國信主ê人m̄ 使錯誤道理 。
Taⁿ做這個白話字雖然未比tit希利尼ê字，iáu-kú向望會保護讀聖冊無錯誤ê路用，hō͘ 漳泉兩府信主ê人攏會明聖冊要緊ê意思，koh論到伊ê 路用，亦thang講是真闊，親像前年杜嘉德先生有做一pho白話字典，是做chiah-ê西國人學習漳泉土音ê路用，可見白話字會利益真濟國ê人，koh近時打馬字先生有做字類便考，伊ê 字音解說攏是用白話字做主，hō͘ 逐號ê人koē-koē bat中國ê字，che一發顯明白話字ê利益。
第三段
論白話字大利益tī 有學悶ê人以及眾人，就是hō͘ 有學問ê人thang將聖冊翻譯土音做註，kap翻譯逐號ê勸世文，來教示逐號ê人，總是hit-ê有學問ê人beh教示人，要緊著因人而施，hit 個平素有讀中國冊ê人，就照伊所bat ê淺深來教示伊，hit個平素無讀中國冊ê人，kap婦人人囡仔，比有讀冊ê人加幾若十倍，設使一概用中國字來教示伊，到尾oh-tit成，著用白話字教伊；向望攏總會成，明白道理信救主來得著救。
我想上帝將聖冊賞賜世間，m̄ 若beh hō͘ 有學問ê人得著教示，是beh hō͘ 攏總ê人受伊ê 教示，因為萬國ê人無論男婦老幼，無m̄ 是上帝ê子兒，上帝做萬百姓ê父，伊用萬物養飼人ê身軀，第一要緊，是用道理養飼人ê心神，是hō͘ 有學問ê人代先受教示，然後thang教示別人。
所以傳道理ê人到逐國設教，的確著用hit所在ê字翻譯聖冊來教示人，今到中國就將聖冊翻譯中國字來教中國ê人，總是中國字雖然通行，亦不止有koh 樣，有所在若使讀字音就知意思，親像官音ê字若讀字音就會明意思，以外雖然讀字音，無夠額thang知意思，的確著解說土音到明，才會知意思。
(Tī第三張beh印明白)